Шыңғыс Хан

Моңғол империясының Ұлы ханы Шыңғыс Хан- 1162 жылы Моңғолиядағы Делүүн-Болдог деген жерде, Онон өзенінің жағасында дүние есігін ашқан.

Әкесі Есугей баһадүр мен анасы Өелун баласына Темучин деген әдемі есім берген.Шыңғыс хан 7 ағайынды болған.Ол 10 жасында өзінің бір ағайындысымен аңшылықтан келген кезде ұстап алған олжасы үшін төбелесіп оны өлтіріп тастайды. 1206-1227 жылдар аралығында билік жүргізген. Темучин Моңғол империясын құрған. Ол Шығыс Европа,Қытай,Қазақстан,Орта Азия жерлерін және Сібір халқын жаулап алған.Шыңғыс хан 720 әр түрлі халық жерлерін жаулаған.Моңғолдар басып алған қалаларды өртеген.Шыңғыс хан жорықтарында өз әскерімен бірге кейбір халықтар мен тайпаларды тұтастай жойып жіберген,тіпті әйелдер мен кішкентай сәбилерді де аямаған.

Шыңғыс ханның 500 ден астам баласы болған.Әйелінің есімі Бөрте болған.Ұлдары Жошы, Шағатай,Үгедей,Төле болған.Шыңғыс хан өмірден озбай тұрып Жошыға Ертістен Орал тауына, одан оңтүстікке қарай Каспий теңізі мен Арал төңірегіне дейінгі жерлер, Орта Азиядағы иеліктерінен Солтүстік Хорезм мен Сырдария аймағы, Шағатайға Мауераннахр, Жетісу, Қашқария, Үгедейге Батыс Моңғолия мен Тарбағатай аймақтарын мұра қылып қалдырған.Ал Төле ханға Моңғолия империясын аманат еткен.