СУРЕТ САЛУ САБАҚТАРЫ АРҚЫЛЫ СТУДЕНТТЕРДІҢ ІШКІ
ҮЙЛЕСІМДІЛІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ
Абылгазиев Исатай Канатович
Қаскелең мәдениет колледжі
№1 сабақ.
1. Кіріспе: «Танысу».
«Келіңіздер, кезектесіп өз аттарымызды айтайық және де еш
ойланбасынан есімдеріміздің алғашқы әріпінен кез келген сөз құрастырып, бұл
сөзді қандай да бір ишаратпен білдірейік. Шеңбер бойында келесі отырған адам
өз атын айтпас бұрын алдыңғы адамның есімін, оның сөздерін айтады және
олардың ишаратын көрсетеді».
Одан әрі – топқа қатысушылар шеңбер бойымен отырады.
«Біздің танысуымызды жалғастырайық. Ойыңызбен мынадай жағдай
қалыптасты деп елестетіңіз. Сізге материалдық әлемнің қандай да бір
нысанына, жануарға немесе өсімдікке айналу қажет. Ойланыңыз және айтыңыз,
сіздің қандай нысанды, қандай жануарды немесе өсімдікті таңдағаныңызды».
Танысудың бұл нұсқасы творчестволық процесс механизмінің біреуін
белсенді етеді. Мұнда проблеманы логикалық құралдармен (сол жартышарлық
процесстер) бірнеше рет өңдеу және оны образдық формаға ауыстыру, пайда
болған идеяларды тәжірибенің мазмұнымен ассоциация жасау (оң
жартышарлық процесстер) болады.
Жаттығу. Қатысушылар жұпқа бірігеді.
«Қазір сіздердің әрқайсыңыз, әртүрлі сезімдерді, қатысушылардың
толғаныстарын, психологиялық проблемалардың мәнін ашатын біткен сюжеті
бар оқиғалар туралы әңгімелеп береді. Жұптың әрқайсысына 3 минуттен уақыт
беріледі. Одан соң жұптың бірі басқа жұпқа өтіп, өзі естіген әңгімесін айтады.
Одан соң бапкер әрбіріне өзі естіген әңгімені бұл әңгіменің «авторы»
болып табылатын адамға екінші рет айтып беруді және салыстыруды ұсынады.
Жаттығу зейінді жаттықтыруға серіктесті (партнерді) тыңдай білу
ептілігіне бағытталған.
2. Сабақтың тақырыбы: «Бірлесіп салған сурет».
«Мен «бастадық» деген кезде, сіздердің әрқайсыңыз қағаз парағын және
онда салуға қажетті заттардың бәрін алады. Сурет салуға сіздерге 15 секунд
уақыт беріледі, 15 секундтен соң сіз суретіңізді сол жақта отырған көршіңізге
бересіз. Онда бірден салынған парақты алғаннан соң, сізге кез келген бағытта
сюжетті дамыту үшін тағы да бірдеңе салуға тура келеді. Біз әрқайсыңыздың
парағыңыз шеңбер бойымен өтіп өзіңізге қайтып келгенше жұмысты
жалғастыратын боламыз».
Жаттығу креативтілікті дамытуға, сондай-ақ оның көрінісіндегі
тосқауылдарды сезінуге бағытталған.
3. Талқылау және кері байланыс.
№2 сабақ.

1. Қыздыру. «Біз өзімізді атомдармыз деп ойлайық. Бәріміз бөлмеде тез
қозғала бастаймыз. Мен сіздерге атомның қандай да бір санын айтқан кезде,
сіздер атомның сондай саны бар молекулаға бірігетін боласыздар.
Жаттығу эмоционалдық күйді (жағдайды) жақсартады, бірлесуді
күшейтеді, зейінді арттырады.
2. Жаттығу тақырыбы: «Балалықты еске алу».
«Өз балалық шағыңыздың ең бақытты және ең бақытсыз оқиғаларының
бірін қағаз бетінде бейнелеңіздер».
3. Талқылау және кері байланыс.
№3 сабақ.
1. Қыздыру. Қатысушылар екі кіші топқа бөлінеді.
«Әрбір кіші топқа дайындалу үшін жеті минут беріледі. Бұл уақыттың
кезінде олар қандай да бір сезімді немесе эмоцияны (эмоционалдық жағдайды)
таңдауы және оны қалай бейнелеуге болатындығын ойлап табуы қажет. Мұның
скульптуралық бейнелеу, немесе вервалдық емес әрекет болуы мүмкін.
Бейнелеуге кіші топтың барлық мүшелерінің қатысуы тиіс. Бірніші кіші топ
өзінің дайындағанын көрсету кезінде екінші кіші топ қандай жағдайдың немесе
сезімнің бейнеленгенін түсінуге тырысып, мұқият қарайды. Одан соң кіші
топтар орын ауыстырады.
Жаттығу
бақыланған
жағдайларды
шағыстыру
нәтижесінде
вербализациялау ептілігін дамытуға бағытталған.
2. Сабақтың тақырыбы: «Жақсы мен жаман».
3. «Сіздегі бар жақсы мен жаманды, сізге ұнайтынды және ұнамайтынды,
өз жетістіктеріңіз бен кемшіліктеріңізді бейнелеңіз».
Нұсқалар: «Оңды және теріс менді салғаннан соң идеалдық және реалдық
менді бейнелеңіз. Олардың арасындағы әңгімені құрастыру қажет».
4. Талқылау және кері байланыс.
№4 сабақ.
1. Қыздыру: «Жетекші және жетектелуші». «Жұпқа бөлініңіздер. Жетекші
жетектелушінің көзін шүберекпен байлап, оны бөлмеде, әр жерге тасталған
орындықтар мен басқа заттарды айналып өтіп, жетектеп жүреді.
Бұл кезде байыпты жағымды әуен орындалуы қажет.
2. Сабақтың тақырыбы: «Өмірлік тәжірибе».
Әуен орындалуын жалғастыра береді.
«Қазір біз өзімізді, өз ойларымызды, сезімдерімізді, толғаныстарымызды
пайымдауымыз үшін аздаған уақыт жұмсаймыз. Ыңғайлы отырыңыз, көзіңізді
жұмыңыз. Өз тыныс алуыңызға зейін аударыңыз, ауаның мұрын, көмей арқылы
өтіп кеудеге жететініне, сіздің өкпеңізді толтыратынына көңіл аударыңыз.
Әрбір тыныс алумен бірге сіздің деміңізге қуаттың (энергияның) келіп, ал әрбір
дем шығарған сайын қазір сізге қажет жоқ мазаланудың, кернеудің кететінін
сезініңіз... өз денеңізге көңіл аударыңыз. Өз денеңізді: барлығын – табаннан
төбеге дейін сезініңіз... Сіз орындықта отырсыз, дыбыстарды естисіз, бетіңізден

ауаның желпінгенін сезесіз. Мүмкін сіз позаның (тұрпатты) өзгерткіңіз келер,
мұны жасаңыз.
Ал енді өзіміз өмір сүретін әлемнің өзгеруі туралы идеяға барынша ден
қойыңыз... Біздің күрделі уақытымызға тез және күрт өзгерістер тән... Кейде
олар қас қағым сәтте өтеді... Өткен ғасырларда он шақты жылдарға созылған
әлеуметтік (социалдық) және технологиялық өзгерістер енді санаулы айларда,
немесе тіпті апталарда өтуі ықтимал және мұның барлығы біздің әрбірімізге
әсер етеді. Бұл жөнінде ойланыңыз.
Бұл туралы ой толғаңыз. Сізде қандай ойлар пайда болды?... Сіз өзіңізді
бұл құбылмалы әлемде қалай сезінесіз? (2-3 рет қайталау керек).
Сіздің қандай қасиеттеріңіз мінез-құлық ерекшеліктеріңіздің қайсысы
сізге бұл құбылмалы әлемде өмір сүруге көмектеседі, ал қайсысы бөгет
болады? Ал енді еске түсіріңіз, сіз мұнда, осы бөлмеде отырсыз және мұнда
тағы да басқа адамдар бар. Осы жерге, біздің ортамызға (шеңберге) қайта
оралыңыз және мұны сізге ыңғайлы екпінде (темпте) жасаңыз. Сізге бірден
көзіңізді ашуға немесе тағы біршама уақыт көздеріңізді жұмып отыруыңызға
болады.
Топтың барлық қатысушылары көздерін ашқаннан кейін, барлығына өз
пайымдауларымен, толғаныстарымен тағы да қалуды, одан соң оларды
бейнелеуді ұсыну қажет.
3. Талқылау және кері байланыс. (Талқылау кезінде құбылмалы әлемде
біздің өмірімізге көмектесетін және қиындататын қасиеттердің тізімін
құрастыруды ұсынуға болады. Бұл жаттығу осы құбылмалы әлемдегі әрбір
қатысушының өз өмір тәжірибесін санамен ұғуға бағытталған).
№5 сабақ.
1. Қыздыру.
«Қазір біз бір-бірімізге бұл допты лақтыра отырып, сіз допты лақтырған
адамға ғана тән қасиетін атайтын боламыз. Жұмысқа мұқият қарап бұл
жұмысқа бәріміз қатысатындай етіп жасаймыз».
«Сіз өзіңізді хиппимін деп ойлаңыз. Қазір біз бір-бірімізге «Егер сен
хиппи болсаң, онда сенің футболканда ... деген сөз жазылған болар еді...». Доп
лақтырылған адам бұл футболканы киюді келісетіндігін айтуы қажет».
Бұл
жаттығулардың
нәтижесі
қатысушылардың
дербестігі,
қайталанбастығы, сананы тұлғаның барлық тұстарымен сабақтас позитивті,
эмоционалдық бояуға қанық образдармен байытылуы туралы толық
пайымдауға ие болуы болып табылады. Мұның бәрі жиынтығында тұлғаның
«тұрақтылығын», оның өзіне сүйену «ауданын» және әлеммен құрастыру өзараәрекеті үшін мүмкіндіктің тамыр жаюына мүмкіндік жасайды.
2. Сабақтың тақырыбы: «Бұрынғы, бүгінгі және болашақ».
«Сіздің бұрынғыңызды, бүгінгіңізді және болашағыңызды бейнелейтін
үш сурет құрастырыңыз.
Өз өміріңізді сызық түрінде көрсетіңіз, мұнда «өмір сызығының»
бағытына, мақсатына, кедергілерді жеңумен сабақтас тұстарға назар

аударыңыз. Өз өміріңіздің барынша мәнді оқиғалары мен тұстарын сондай-ақ
сөздермен немесе символдармен белгілеуге болады.
3. Талқылау және кері байланыс.
А.И.Копытин атап өткендей, арт-терапия мүмкіндіктерінің спектрі
(ауқымы) кең және өз бойына тек әр түрлі кеселдері бар пациенттерге емдікоңалту көмегін жүзеге асыруды ғана енгізіп қоймайды. Сонымен бірге әскери
әрекет жағдайында елге көмек беру, құқық бұзушылармен, алкогольдік және
есірткілік тәуелділігі бар тұлғалармен, эмоционалдық және мінез-құлықтық
бұзылулары бар балалармен және жасөспірімдермен, діни, нәсілдік және басқа
да әлеуметтік (социалдық) белгілері бойынша біріккен отбасылар мен
азаматтардың «кіші қауымдастықтарымен» жұмыс істеуге жәрдемдеседі. Және
де көптеген басқа мүмкіндіктер бар