Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында шығармашылық пен ойлауды дамытудың тиімді жолы

Қазіргі таңда мектепке дейінгі білім беру жүйесінде басты міндеттердің бірі – балалардың танымдық, шығармашылық және сөйлеу қабілеттерін жан-жақты дамыту. Бұл бағытта ойын — баланың дамуына арналған ең табиғи және тиімді құрал. Баланың дамуы мен тәрбиесі, қоршаған ортамен танысуы мен қарым-қатынасы ойын әрекеті арқылы жүзеге асады.

Шығармашылық және интеллектуалдық ойындар баланың ойлау қабілетін дамытумен қатар, оның сөйлеу, қиялдау, шешім қабылдау, өз ойын жеткізу сияқты дағдыларын қалыптастырады. Мысалы:

- «Суретті жалғастыр» ойыны бала қиялын, кеңістікті қабылдауын арттырады;

- «Жұмбақ дорба» ойыны — сезу арқылы сөйлеу дағдыларын дамытады;

- «Қиялдағы жануар» — шығармашылық ойлауға баулиды;

- «Ертегі құрастыр» — сөйлеу мәдениетін, сюжеттік байланыс орнатуды үйретеді.

Осындай ойындарды жүйелі қолдану арқылы тәрбиеші баланың ішкі әлеуетін ашып, өз бетінше ойлануға мүмкіндік береді. Бұл ойындар мектепке дейінгі білім берудің оқу бағдарламаларымен, ЖМБС талаптарымен және баланың жас ерекшелігімен үйлесімді құрылған.

Мектепке дейінгі жастағы балалар үшін ойын – басты әрекет түрі. Сондықтан тәрбиеші үшін оқу қызметін қызықты, мазмұнды және дамытушы сипатта ұйымдастыру маңызды. Интеллектуалды және шығармашылық ойындар осы талаптарға толығымен сай келеді. Олар баланың логикалық ойлауын дамытып қана қоймай, қиял мен елестету қабілеттерін, тіл байлығын, өз ойын жүйелі жеткізу дағдыларын қалыптастырады.

Мысалы, интеллектуалды ойындар арқылы балалар:

- заттарды салыстыру, топтастыру, сәйкестендіруді үйренеді;

- қарапайым логикалық тізбектер құра алады;

- кеңістіктік бағыттарды (оң-сол, жоғары-төмен) ажыратуға дағдыланады;

- назар, есте сақтау, зейін сияқты психикалық процестері дамиды.

Ал шығармашылық ойындар:

- балалардың ішкі сезімдерін, эмоцияларын білдіруіне мүмкіндік береді;

- шығармашылық тұрғыда ойлап, жаңаша шешім қабылдауға үйретеді;

- ертегі, әңгіме, бейнелеу арқылы өз ойын еркін жеткізуге баулиды;

- эстетикалық талғам мен өнерге қызығушылықты арттырады.

Шығармашылық пен ойлауды дамытатын ойындар — мектепке дейінгі тәрбиенің негізгі құралы. Мұндай ойын түрлерін қолдану баланың жеке дамуын қамтамасыз етеді, қызығушылығын арттырып, білім алуға деген ынтасын оятады. Тәрбиеші үшін ойын — тек уақыт өткізу емес, нақты нәтижеге бағытталған педагогикалық әдіс.