Тарих жетегінде

Өркениттердің жіктелуі

Дәстүрлі (аграрлық) өркениет. Аграрлық өркениеттің технологиялық негізін адам мен жануар (соқа,балта,тырна) құрады. Осыдан келіп өндірістің материалдық игіліктері мен адамдарды пайдаланатын қарапайым отбасылық және кооперациялар пайда болды. Аграрлық өркениетте ауылшарушылық өнімдері материалдық құндылық болып, ал адамның қолымен жасалғаның бәрі рухани құндылық болып, ал адамның қолымен жасалғанның бәрі рухани құндылық болып саналады. Аграрлық өркениеттің ерекшелігі: 1)табиғи-климаттық жағдайларға тәуелділік 2)техникалық прогрестің шектеулігі 3)өз қажеттілігі үшін ғана өнім өндірудің басым болуы 4)әлеуметтік негіз-қоғам мен отбасы 5)басқару формасы-деспоттық 6)құқық пен заңға қарағанда, билік-үлкен құндылық 7)адам саясаттан алшақ,саясат-азғантай ақсүйектер тобының ісі 8)мемлекеттің жеке адам мүддесімен санаспауы 9)дәстүр мен салттың, жазылмаған заңдар мен нанымның ықпалмен қоғамдық қатынастарды реттеу 10)білім алу ақсүйектердің ғана маңдайына жазылған деп есептелінді.

Бірқатар ғалымдар дәстүрлі (аграрлы) өркениет құрамындағы көшпелі өркениетті ерекше атап өткен болатын.

XX ғасырдын 60-70 жылдары бірқатар ғалымдар географиялық, экономикалық және өзге де факторлардың ықпалымен пайда болған көшпелілер өмірінің ақиқатын мойындады.

Көшпелілердің ерекшеліктері мен өзіндік өмір салты туралы кезінде КСРО ғаалымдары В.Радлов, Л.Н. Гумилев, Б.Я. Владимирцев, А.Х. Марғұлан негізді пікір айтып кеткен.

XX ғасырдың ортасында көшпелілердің өміріне арналған қазақстандық тарихшылардың еңбектері жарыққа шыға бастады. Олардың арасында С.З. Зиманов, В.Ф. Шахматов, С.Е. Толыбеков, Д. Кішібеков, Н. Масанов еңбектері болды.

Индустриалды өркенит. Жана кезеңнің басталуы адамзаттың ғылыми және техникалық дамуының жана дәуірі ретінде танылды.

Индустриалды өркениет дәуірі басталды.

XVIII Ғасырдың екінші жартысынан кейін ірі машина өндірісі қалыптаса басталды.

Постиндустриалды өркениттің ерекшеліктеріне:

1)Ақпараттың, білімнің, өзін-өзі дамыту рөлінің бірден артуы

2)Бүкіләлемдік біртұтас көпарналы ақпараттық жүйенің қалыптасуы

3)Өндірістің,қызмет көрсетудің , білімнің индивидуализациялануы

4)Қалдықсыз, экология « жасыл технология » көшу

5)Таптық айырмашылық жойылуы, орта таптың салмағының артуы, негізгі әлеуметтік жанжал тудыратын « бай-кедей » көзқарасынан «жақсы білім алған, нашар білімді » көзқарасқа ауысуы жатады.