Техникалық кәсіби мамандық игерудегі жобалау технологиясын тәжірибелік тапсырмаларда қолданылуы

Сеитова К.Т.

Кіріспе

Қазіргі заманда техникалық және кәсіби білім беру жүйесінде білім алушылардың тәжірибелік дағдыларын дамытуға ерекше назар аударылады. Бұл мақсатқа жетудің бір тиімді әдісі – жобалау технологиясын қолдану.

Жобалау технологиясы – бұл оқыту процесінде білім алушыларды белсенді қатыстыруға, олардың шығармашылық және зерттеушілік қабілеттерін дамытуға мүмкіндік беретін әдіс. Бұл мақалада техникалық кәсіби мамандықтарды игеру барысында жобалау технологиясын тәжірибелік тапсырмаларда қолданудың ерекшеліктері қарастырылады.

Негізгі бөлім

1. Жобалау технологияларының мәні мен ерекшеліктері

Жобалау технологиясы – білім алушылардың зерттеушілік, шығармашылық және практикалық дағдыларын дамытуға бағытталған педагогикалық әдіс. Бұл технологияның басты мақсаты – білім алушыларды кәсіби мәселелерді шешуге тарту арқылы олардың сыни ойлау қабілетін және ынтасын арттыру.

Жобалау технологияларының ерекшеліктері:

Мақсатқа бағытталғандық: Әр жоба нақты мақсатқа негізделіп, белгілі бір нәтиже алуға бағытталады.

Практикалық маңыздылық: Тапсырмалар кәсіби ортадағы шынайы мәселелерге негізделеді.

Шығармашылық еркіндік: Білім алушылар дербес шешім қабылдап, өз идеяларын жүзеге асырады.

Командалық жұмыс: Топпен жұмыс істеу арқылы студенттер ұжымдық жауапкершілік пен ұйымдастырушылық дағдыларын дамытады.

2. Техникалық кәсіби мамандықтарға бейімделу ерекшеліктері

Техникалық мамандықтарда жобалау технологияларын қолдану келесі бағыттарда тиімді:

Инженерлік жобалар:

• Автоматтандыру жүйелерін жобалау.

• Техникалық сызбаларды құрастыру және бағдарламалық қамтамасыз ету арқылы оларды орындау.

• Жаңа жабдықтар мен механизмдерді модельдеу.

Ақпараттық технологиялар:

• Веб-сайттарды, мобильді қосымшаларды немесе бағдарламаларды жасау.

• Деректерді талдау және визуализация.

Энергетика және құрылыс:

• Энергия үнемдеу жүйелерін жобалау.

• Құрылыс жобаларын әзірлеу, оның ішінде 3D модельдер құру.

Механика және технологиялық процестер:

• Құрал-жабдықтарды жетілдіру және олардың жұмысын оңтайландыру.

• Өндірістік процестерді автоматтандыру.

3. Жобалау технологияларын қолданудың кезеңдері

Жобалау технологиясын қолдану бірнеше кезеңдерден тұрады:

Дайындық кезеңі:

• Мәселені анықтау және тақырыпты таңдау.

• Тапсырманың мақсаттары мен міндеттерін нақтылау.

• Студенттерді топтарға бөлу және рөлдерді бөлу.

Жоспарлау кезеңі:

• Жоба құрылымын құру және оны жүзеге асыру жоспарын жасау.

• Қажетті ресурстарды анықтау (материалдар, жабдықтар, бағдарламалық құралдар).

Орындау кезеңі:

• Жобаға сәйкес тәжірибелік тапсырмаларды орындау.

• Қолданылатын әдістер мен құралдарды талдау.

Жобаның аралық нәтижелерін талқылау және қажет болған жағдайда түзету енгізу.

Қорытындылау кезеңі:

• Жобаны қорғау немесе презентация жасау.

• Нәтижелерді бағалау және ұсыныстар әзірлеу.

4. Практикалық тапсырмалардағы жобалау технологиясының тиімділігі

Зерттеулер көрсеткендей, жобалау технологияларын қолдану:

• Теорияны тәжірибемен байланыстыруға мүмкіндік береді. Мысалы, инженерлік мамандық студенттері нақты құралдарды құрастыру арқылы сызба жұмыстарын практикалық түрде меңгереді.

• Білім алушылардың қызығушылығын арттырады. Жобалар шынайы өмірде кездесетін мәселелерге негізделсе, студенттерді оқу процесіне тарту оңайырақ болады.

• Топтық жұмыстың тиімділігін арттырады. Әр студент өз рөлін орындап, ортақ мақсатқа үлес қосады. Бұл ұжымдық жауапкершілік пен көшбасшылық қасиеттерді дамытуға ықпал етеді.

• Болашақ мамандарды дайындайды. Жобалау әдістері арқылы студенттер болашақ кәсіби қызметке қажетті нақты дағдыларды меңгереді.

5. Жобалау технологияларын қолдану мысалдары

Тапсырма: Өндірістік робот құрастыру.

Мақсат: Роботты белгілі бір өндірістік тапсырмаларды орындауға үйрету.

Процесс: Роботтың 3D моделі жасалып, қажетті жабдықтар таңдалады, бағдарламалау арқылы қозғалысы тестіленеді.

Нәтиже: Студенттер робот құрастырудың барлық кезеңдерін өз бетімен жүзеге асырады.

Тапсырма: Ақпараттық жүйе әзірлеу.

Мақсат: Компанияның логистикасын оңтайландыруға арналған жүйені жобалау.

Процесс: Деректер базасы құрылады, қолданушы интерфейсі жасалады, нәтижелер талданады.

Нәтиже: Студенттер жүйенің прототипін жасап, оны тәжірибеде сынақтан өткізеді.

6. Қолданудың артықшылықтары мен қиындықтары

Артықшылықтары:

Креативті ойлауды дамыту.

Студенттердің жеке және кәсіби дамуына ықпал ету.

Теориялық білімді бекітуге көмектесу.

Қиындықтары:

Жобалау процесі уақыт пен ресурстарды қажет етеді.

Оқытушылардан жоғары кәсіби шеберлік талап етіледі.

Кейбір студенттердің мотивациясы төмен болуы мүмкін.

7. Жобалау технологиясының техникалық кәсіби мамандықтардағы рөлі

Техникалық мамандықтарда жобалау технологиясын қолдану ерекше маңызға ие, себебі бұл әдіс нақты өндірістік немесе технологиялық процестерді модельдеуге мүмкіндік береді. Мысалы:

Инженерлік мамандықтарда: студенттер құрылыс немесе машина жасау жобаларын әзірлей алады;

Ақпараттық технологияларда: бағдарламалық қамтамасыз етуді жасау немесе деректерді талдау жобаларын орындау;

Энергетика саласында: энергия көздерін тиімді пайдалануға бағытталған жобалар.

Тәжірибелік тапсырмалардағы жобалау технологиясын қолдану

Жобалау технологиясы тәжірибелік тапсырмаларды орындау барысында білім алушылардың кәсіби дағдыларын дамытудың негізгі құралы болып табылады. Мұндай тапсырмалар:

Білім алушылардың нақты практикалық дағдыларын қалыптастыруға көмектеседі;

Студенттерді дербес шешім қабылдауға ынталандырады;

Заманауи технологиялармен жұмыс істеу мүмкіндігін ұсынады.

Мысалдар:

Механика саласында: студенттерге автомобиль қозғалтқышының жұмыс моделін құру тапсырмасы беріледі. Бұл процесс оларды техникалық сызбалармен жұмыс істеуге және механизмдерді жинақтауға үйретеді.

IT саласында: білім алушылар өздерінің веб-сайтын немесе мобильді қосымшасын жасау арқылы бағдарламалау дағдыларын жетілдіреді.

Электроника: электр тізбектерін құру және оларды тестілеу.

Инновациялық әдістер мен құралдар

Қазіргі кезде жобалау технологиясын жүзеге асыру үшін әртүрлі инновациялық әдістер мен құралдар пайдаланылады:

3D модельдеу бағдарламалары (AutoCAD, SolidWorks);

Виртуалды зертханалар;

Arduino, Raspberry Pi сияқты микроконтроллерлер;

Онлайн платформалар: білім алушылардың жобаларын басқару және ұсыну үшін.

Қорытынды

Техникалық кәсіби мамандықтарды игеруде жобалау технологиясын қолдану – болашақ мамандардың білімі мен дағдыларын жетілдірудің тиімді жолы. Бұл әдіс білім алушылардың шығармашылық және зерттеушілік қабілеттерін дамытып қана қоймай, олардың өз мамандығына деген қызығушылығын арттырады. Жобалау технологиясы – бүгінгі білім беру жүйесінің инновациялық дамуындағы маңызды құралдардың бірі болып табылады.

Ұсыныстар:

• Жобалау технологиясын білім беру бағдарламаларына толықтай енгізу;

• Оқу үдерісінде заманауи құрал-жабдықтарды қолдану;

• Мұғалімдерге жобалау технологиясын меңгеруге арналған курстар ұйымдастыру.

Пайдалынылған әдебиеттер тізімі:

1. Әбілқасымова, А. Е. "Педагогика және білім беру технологиялары". – Алматы: Қазақ университеті, 2020.

2. Сейталиев, К. "Кәсіби оқыту әдістемесі". – Астана: Фолиант, 2018.

3. Құдайбергенова, А. А. "Инновациялық оқыту әдістері". – Алматы: Рауан, 2019.

4. Дмитриев, А. В. "Проблемно-проектное обучение в профессиональном образовании". – Москва: Академия, 2021.

5. Dewey, J. "Experience and Education". – New York: Macmillan, 1938.

6. Kolb, D. A. "Experiential Learning: Experience as the Source of Learning and Development". – New Jersey: Prentice Hall, 1984.