Есімдік (The Pronoun)

Есімдік деп зат есімнің немесе сын есімнің орына қолданылатын сөз

табын айтады.

Мысалы: Pushkin is the greatest Russian poet. He was born in 1799.

Пушкин ең ұлы орыс ақыны. Ол 1799 жылы туған.

(Пушкин деген зат есімнің орына, he деген есімдік қойылады).

The day was warm. Such days are rare in October.

Күн жылы болды. Қазан айында мұндай күндер сирек

кездеседі.

(warm деген сын есімнің орына, such деген есімдік

қойылады).

Есімдіктер зат есімнің алдында тұрады.

Мысалы: I see them every day.

Мен оларды күнде көремін.

Where is my fountain-pen?

Менің қаламым қайда?

Есімдіктер өз алдына қолданылады.

Мысалы: He is a doctor Ол дəрігер.

Helen saw him yesterday. Лена оны кеше көрді.

The pencil is mine Қарандаш менікі.

Көптеген есімдіктер кей жағдайларда зат есімнің алдында

қолданылады, кейде есімдіктер өз алдына қолданылады.

Мысалы: Peter read all the stories in this book.

Петр бұл кітаптан барлық əңгімені оқып шықты

All were ready for the trip.

Барлығы жол сапарға дайын болды.24

Есімдіктерді мағынасына қарай топтастыру жəне олардың

қолданылуы.

Есімдіктер өз мағынасы бойынша келесі топтарға бөлінеді:

1) жіктеу есімдіктері, 2) тəуелдеу есімдіктері, 3) өздік есімдіктері,

4) сілтеу есімдіктері, 5) ортақ есімдіктері, 6) сұрау есімдіктері, 7)

қатыстық есімдіктері, 8) белгісіз есімдіктері.

3. Жіктеу есімдіктері (Personal Pronouns)

Жақ

Атау септік

Объектік септік

Жекеше түрі

1ж

I - мен

Me - мені, маған

2ж

You - сіз

You - сізге, сізді

3ж

He she it - ол

Him, her - оны, оған

Көпше түрі

1ж

We - біз

Us - бізге, біздерді

2ж

You - сіздер

You - сіздерге, сіздерді

3ж

They - олар

Them - оларға, оларды

I деген есімдік əрқашан бас əріппен жазылады.

Мысалы: My brother and I took part in this work.

Менің ағам жəне мен бұл жұмысқа қатыстық.

Нe есімдігі еркек жынысын көрсетеді, she есімдігі əйел жынысын

көрсетеді.

Мысалы: Peter is a doctor. He works at a hospital.

Петер – дəрігер. Ол ауруханада жұмыс істейді.

Where is Helen? She is at home.

Лена қайда? Ол үйде

It есімдігі жансыз затты көрсетеді.

Мысалы: The pencil is black. It is black

Қарандаш қара түсті. Ол қара.

The window is open. It is open.

Терезе ашық. Ол ашық.

It есімдігі жан-жануар туралы айтқанда қолданылады.

Мысалы: The cat is under the table. It is under the table.

Мысық үстелдің астында. Ол үстелдің астында.

They (олар) есімдігі жанды жəне жансыз зат есімдердің орнына

қолданылады.

Мысалы: The children are in the corridor. They are in the corridor.

Балалар коридорда. Олар коридорда.25

Жіктеу есімдіктері объектік септікте кімге? кімді? неге? нені? деген

сұрақтарға жауап береді.

Мысалы: I saw him yesterday. Мен оны кеше көрдім.

He showed them his library. Ол кітапханасын оларға

көрсетті.

Есімдіктер объектік септікте əртүрлі демеуліктермен қолданылады.

Мысалы: This letter is for you. Бұл хат сізге.

They told me about it. Олар маған бұл туралы айтты.