«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен 2-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

5 «Е» сынып

Аты-жөні: ____________________________________________________

Тыңдалым

Мәтінді мұқият тыңдап, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

Әлемнің ең үлкен кітапханасы

«Александрия кітапханасы өртенген 391 жылдан 1220 жылға дейін 830 жыл Отырар кітапханасы әлемдегі ең үлкен кітапхана болған»,-деп қорытындылайды профессор Еренғайып Омаров. Өкінішке қарай, даңқты бабаларымыздың мыңдаған жылдың тарихымен, ғылым, білім, өнердегі жетістіктерінің алтын қоры сақталған осы кітапхана түгі қалмай жойылып кетіпті. Жер түбіндегі мысырлық ғалым Птоломей болмаса, біз де ондай кітапхана болғанын білмес те едік. Осы кітапханадан білім алған, бүкіл әлем мойындаған Әбу-Насыр әл-Фараби туралы деректерді де тек соңғы кезде алыс шетел деректерінен таптық. Отырардың өзінде әл-Фарабиден де білімі жоғары, оған білім үйреткен талай ғалымдардың болуы да мүмкін. Себебі Отырар кітапханасын әл-Фараби жинамағаны айтпаса да түсінікті. Бұл кітапханада жүздеген жылдар бойы қаншама ғалымдар еңбек етті. Ол заманда кітаптың өте қымбат тұратынын ескерсек, бұл кітапхананы жинауға мол қаржы кеткені анық. Ол кітаптарды сатып алу, жинақтаудан басқа осы кітаптарды сақтайтын үлкен кітапхана ғимараты және ондағы жұмыс істейтін ғалымдарды қаржыландыру қиын болса керек(140сөз).

1. Мәтіндегі тірек сөздерді анықтаңыз (3 cөз немесе сөз тіркесі). __________________________________________________________________ [1] 2.Ірі кітапхананың болғаны туралы кімнің айтқанын атаңыз. __________________________________________________________________ [1] 3. Кітапхананың жойылуының зардабы қандай болды? _______________________________________________________________________________________________________________________________________ [1] 4. Кітапханада кімдердің туындылары сақталуы мүмкін? __________________________________________________________________ [1] 5. Мәтіннің негізгі тақырыбын анықтаңыз. __________________________________________________________________ [1]

Оқылым

Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

Су

Сусыз өмір сүру мүмкін емес. Жер бетінің төрттен үш бөлігін су алып жатыр. Ол –мөлдір, түссіз. Судың үш күйі болады: сұйық-су, қатты-мұз, газ-бу. Нөл градустан төмендегенде су мұз болып қатады, ал қайнағанда ол буға айналады. Аналарың кір жуғанда далаға жайып қояды. Ол кеуіп кетеді. Неліктен? Себебі күн суды буландырады. Жер бетінде су тұщы және ащы су болып бөлінеді. Ащы су бұл теңіз,мұхит сулары, ал тұщы су өзен, көл, жер асты сулары. Жердегі әрбір 100 л судың 98 л тұзды су, 2 л тұщы су екен. Көл суларының кейбірі ащы, кейбірі тұщы суға жатады.

Құбырдан алынған су 100% таза бола бермейді. Ол өзеннен хлор қосылып, тазартылып келеді. Адам күніне 2 литрге жуық су ішеді екен. Ол - су, шай, шырын, сусын, минералды су.Адам тек қайнатылған су ғана ішу керек. Себебі, қайнамаған судан кейде гипатит ауруына да шалдығып жатады. Оның құрамында микробтар болуы мүмкін(142 сөз)

1.Су қандай күйде кездеседі?

2. Қандай су 100% таза бола бермейді?

А) өзеннен алынған С) қайнамаған су

В) қайнатылған су Д)құбырдан алынған [1]

3. Тұщы суға қандай сулар жатады?

А) 100% қайнаған су

В) емдік мақсатта қолданатын

С) теңіз,мұхит сулары

D) өзен, көл, жер асты сулары [1] 4-5. Сөздерді дұрыс орналастырып, қосымшаларды түрлендіріп, сөйлем құрап жазыңыз.

4. Істейтін, қаржыландыру, жұмыс, қиын, бол, ғалым, кітапхана, ежелгі

______________________________________________________________________________________________________________________________________ [1] 5. Екен,күн,су, литр,адам, жуық,іш,екі ________________________________________________________________________________________________________________________________________1]

Жазылым

Сан есімдерді қолдана отырып, ежелгі көшпелілер және ондағы батырлардың ерлігін сипаттап жазыңыз (60-80 сөз). _________________________________________________________ [10]

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұпта диалогке түсіңіз (әр білім алушы-ға 2 минут). Диалог тақырыптары: 1.Тұмар ханшайым туралы аңыз 2. Су — тір-шілік тірегі 3. Мектеп кітапханасында [10]