«Ұлы Дала»
ұғымының
тарихигеографиялық
сипаттамасы
Турарғазинова Арай
ШТБ-21-09-01

Географиялық
сипаттама.
« Ұлы Дала» деп Ду- найдан Ал тайға, одан
Маньчжурияға (Қытайдың солтүстікшығысындағы облыс) дейінгі жерді алып жатқан
Еуразияның орталығындағы кең аумақты
атаймыз.

Ұлы Дала – географиялық
емес, тарихи- мәдени
ұғым. Бұл аймақтың
географиялық атауы –
Еуразия даласы.
Орта ғасырлардағы Ұлы Даланың
(Дунайдан Алтайға дейінгі ара- лық)
атауы мұсылман жазба деректерінде
Дешті Қыпшақ аталады. Қазақстан
тарих ғылымында X–XVII
ғасырлардағы Қара теңіз бен
Каспий аралығын «Батыс Дешті
Қыпшақ», ал қазақ даласын «Шығыс
Дешті Қыпшақ» деп атау
қалыптасқан.

Ұлы Даланың
маңызды тарихимәдени мәні.
Ұлы Дала көшпелілер
өркениетінің «бесігі»
саналады.

Климаты құрғақ болуына
байланысты Ұлы Даланы игеруге жалғыз шаруашылық түрі –
көшпелі және жартылай көшпелі
малшаруашылығы қолайлы еді.
Көшпелілер алуан түрлі тілде
сөйлейтін (түркілер, моңғолдар,
ирандықтар) және түрлі нәсілге
жата- тын (моңғолоидтер,
еуропеидтер және аралас нәсіл
түрлері) халық- тардан құралды.
Олардың ұстанған діні де
әртүрлі (тәңіршілдік,
зороастризм, буддизм, ислам)
болды.

Ұлы Дала тарихының тағы бір қыры –
көшпелілердің және отырықшыегіншілік өркениеттің өзара
ықпалдастығы.

Ұлы Даланың
табиғиклиматтық
жағдайы
көшпелі
өркениеттің
пайда болуы
мен
өркендеуіне
ықпал етті

Ұлы Даланың маңызды тарихимәдени мәндері
Ұлы Дала
Шығыс пен
Батыс
арасындағы
көлік дәлізі
қызметін
атқарды

Ұлы Дала тілдік,
антропологиялық және
этникалық
араласулар мен
өзара мәдени
байланыстардың орталығы
болды
Ұлы Даланың
шегаралық
аймақтары
көшпелі және
отырықшы
өркениеттердің
өзара
ықпалдасқан
аймағы болды

Ұлы Даланың
тарихы
барысында
көптеген
мемлекет
құрылып,
бірқатар маңызды
оқиғалар өтті

Қорытынды.
Ұлы Дала – үздіксіз байланыстар
мен қатынастар аймағы, Азия мен
Еуропаны байланыстырған
ауқымды көлік дәлізі.