ЗАМАНАУИ МЕКТЕПТЕ МОБИЛЬДІ ЖӘНЕ СМАРТ ОҚЫТУ

Батыс Қазақстан облысы, Орал қаласы,
№37 жалпы орта білім беретін мектебінің информатика пәні мұғалімі
Мурзахметова Калампыр Кажимуратовна

ҚР Президентінің Қазақстан халқына арнаған Жолдауынан да еліміздің алға өрлеуінің, дамыған елдердің қатарына қосылуының ең негізгі түп қазығы ғылым мен білімнің әлемдік стандартқа сәйкес дамуы болып табылатынын ұғынамыз.

Сондықтан да әр мұғалім өз іс-әрекетінде қажетті өзгерістерді, әр түрлі тәжірибелер жөніндегі мағлұматтарды, жаңа әдіс-тәсілдерді дер кезінде қабылдап, дұрыс пайдалана білуі керек. Барлық дамыған елдер сияқты біздің елімізде де сапалы бірегей білім беру жүйесін құру үшін ауқымды жұмыстар жасалуда. Олар білім саласына заманауи бағдарламалар мен оқыту әдістемелерін енгізу, оқытудың инновациялық жаңа технологияларын пайдалану болып табылады. Сондай технологиялардың бірі – электронды оқыту.

Қашықтан білім беру және электронды оқыту жаңа бүкіләлемдік құбылыс - мобильді және смарт оқытудың дамуына бастау болды.

Smart ағылшын тілінен аударғанда «ақылды» деген мағынаны білдіреді. Ал технологиялық сипатта да осы мағынада жұмсалады. Яғни, ақылды технология, ақылды техника, пайдалануға ыңғайлы, мейлінше ықшам, көп функциялы құрылғыларды атаймыз. Ал педагогикалық үдеріс тұрғысынан қарастыратын болсақ, оқытудың бұл түрі электронды оқыту, мобильді оқыту, кез келген жерде, кез келген ортада оқыту деген мағынада жұмсалады.

Smart оқыту — оқытудың жаңа түрі, қарқынды дамып келе жатқан бірегей үдеріс. Бұл әлеуметтік желілер арқылы білім алу, алмасу, жеке тұлғалық ерекшеліктерді ескере отырып оқыту қызметі, оқушыға бағытталған, бағдарланған, орталықтандырылған оқыту ортасы, ең соңында Smart құрылғыларды пайдалана отырып оқыту деген тұжырымдарды қамтиды.

Смарт оқыту білім дамуының жаңа мүмкіндіктеріне жол ашады десек, практика жүзінде білім алудың жеңіл, тиімді жолдарын жүзеге асыру, мобильді және смарт оқытуға көшу проблемасы туралы өз көзқарасымды білдіріп көрейін.

Көбіне M-learning деп қысқартылатын мобильді оқыту - бұл портативті электронды медиа құралдарын қолдана отырып, әлеуметтік медиа өзара әрекеттесуі мен желідегі мазмұнды пайдалану арқылы әртүрлі қол жетімді контексттерде білім алу тұжырымдамасы. Бұл технологияның артықшылығы - бұл қашықтықтан оқытудың ыңғайлы түрі, сонымен қатар уақытты басқару құралы болады, өйткені білім алушылар тәуліктің кез-келген уақытында өз қалауы бойынша білім алуға мүмкіндік алады.

M-Learning технологиясы дегеніміз, әдетте басқа портативті құрылғыларды қамтитын жалпы термин болып табылады, мысалы –

• МР3 ойнатқыштар

• Мобильді телефон

• Смартфон

• Планшеттер

• Нетбуктер

• Мини-компьютерлер

M-Learning ең баста назар аударатын ерекшелігі - оқушыларға уақыт пен орынға икемділік беру. Мазмұн оқушының ыңғайына сәйкес қол жетімді болуы керек.

Көптеген ұйымдар электрондық оқыту және мобильді оқыту тұжырымдамасын қолдайды. Олар білім алушыларды ұялы телефондар мен ноутбуктарды білім беру мақсатында пайдалануға шақырады. Мобильді оқыту дұрыс пайдаланылған жағдайда балаларға қызықты болуы мүмкін, сонымен қатар ересек оқушылар үшін өте пайдалы болады. Интернетте көптеген білім беру қосымшалары бар, олар балалар мен ересектер арасында үлкен танымалдылыққа ие. Бұл мұғалімдерге / жаттықтырушыларға / нұсқаушыларға да пайдалы, олар қажетті тақырыпты оқи алады немесе ескертулер, мысалдар келтіре алады, қажет болған жағдайда білім алушыларға осы қосымшаларды жібере алады.

Интернеттегі оқыту, мобильді оқыту, цифрлық оқыту және электронды оқыту бір-біріне өте ұқсас болғандықтан, адамдар оларды ауыстырылатын терминдер деп санайды және адамдар оларды қолданады. Кейбір бөліктері ұқсас болғанымен, айырмашылықтары бар.

Онлайн оқыту педагогиканы оффлайн режимінде де, желіде де қолдана отырып сипаттау үшін қолданылады. Мысалы, білім алушы география оқып, масштаб ұғымын түсіну үшін google карталарына сілтеме жасай алады.

Электронды оқыту дегеніміз - ақпаратқа қол жетімділік Интернетті пайдалануды қажет ететін, ал мәліметтер тек онлайн режимінде берілетін және қол жетімді болатын кезде оқу процесінде Интернетті кеңінен қолдануды айтады.

Мобильді оқыту белгілі бір сұрақтарға жауап ретінде белгілі бір тақырыптар бойынша ақпарат алмасатын, оқудағы оқыту тұжырымдамасы ретінде жасалған, бұл оны электронды оқытуда қолданылатын тұтас оқыту тәсілінен түбегейлі ерекшелендіреді.

Сандық оқыту - бұл барлық осы оқыту түрлерінің жиынтығы. Бұл желіден тыс оқыту мен желілік оқытуды біріктіретін бір термин, сондықтан сандық оқытуды кейде «аралас оқыту» деп те атайды.

Енді мобильді оқытудың оң және теріс жақтарын қарастырайық!

Мобильді оқыту өте танымал және оны қолдану соңғы бірнеше жылда айтарлықтай өсті. Төменде мобильді оқытудың 5 артықшылығы және оны қолдану себептері келтірілген.

1. Кез-келген жерде, кез-келген уақытта қол жеткізіңіз.

Мобильді оқыту интернетті қолданатын мобильді құрылғы арқылы оқуға байланысты болғандықтан, оған әлемнің кез келген нүктесінен, кез келген уақытта қол жеткізуге болады.

2. Үлкен қашықтықты қамту

Мобильді оқытудың басты артықшылығы - бұл қашықтықты ала алады, сондықтан сіз Ресейде, Австралияда немесе АҚШ-та болсаңыз да, бір мазмұнға немесе тесттерге бірдей немесе әр түрлі уақытта қол жеткізе аласыз.

3. Контенттің әртүрлілігі

Интернетте көптеген контент бар. Оның алуан түрлілігінің арқасында адамдар оған қол жеткізе алады; және әлемнің әр түкпірінен келген көптеген адамдар әртүрлі тақырыптардағы немесе тақырыптардағы контенттерді қолдана алады

4. Оқушыларды ынталандырады және мотивация

Оқушылардың үлгерімін бақылау үшін онлайн-викториналарды қолданатын көптеген білім беру қосымшалары бар (оқыту стратегиясына байланысты күнделікті, апталық немесе айлық). Мобильді оқыту оқушыларды қызықтырады; оларды бұрынғыдан гөрі жақсы жұмыс істеуге және жақсы нәтижеге жетуге шақыратын ойын викториналары бар.

5. Білімді тексереді

Интернетте оқу материалдарынан басқа әр түрлі типтегі тапсырмалар, жаттығулар, бірнеше таңдау сұрақтары және т.б. оларды орындау арқылы білім алушылар өз білімдерін тексеріп, тіпті интеллект деңгейлерін арттыра алады.

Мобильді оқытудың қаншалықты артықшылықтары болса да, соншалықты кемшіліктері бар.

1. Бағдарламалық жасақтама мәселелері

Бағдарламалық жасақтама - бұл кодтау кезінде бағдарламалық жасақтамаға енгізілген нұсқаулыққа сәйкес құрылғыда жұмыс істейтін қосымша. Бағдарламалық жасақтаманың жұмысында ақаулар сирек кездесетініне қарамастан, оның қалыпты жұмысына кедергі болатын сыртқы факторлар бар. Бұл факторлар ақпараттық технологиялардың өзгеру тенденциялары болып табылады. Бағдарламалық жасақтаманың үйлесімділігі, жаңа нұсқаға жаңартылмау, жүйенің тұрақты бұзылуы және т.б.

2. Аппараттық ақаулар

Бағдарламалық жасақтамадан айырмашылығы, бәріне бірдей, әр пайдаланушының физикалық құрылғылары жабдық ретінде қолданылады. Пайдаланылған құрылғылар уақыт өте келе шамадан тыс пайдалану, шаң, қатты өңдеу және т.б. салдарынан нашарлауы мүмкін. Бұл мобильді немесе басқа құрылғылардың бірқалыпты жұмысына кедергі келтіретін факторлар.

3. Алаңдату

Мобильді оқытуды қолдану көптеген алаңдаушылық тудырады. Көптеген білім алушылар ұялы телефонын бірдеңе үйрену үшін ашады, соңында әлеуметтік желі сайттарын пайдаланады, сөйлеседі, фотосуреттермен бөліседі немесе видео ойындар ойнайды. Бұл алаңдаушылықтар маңызды тапсырманы орындау үшін пайдаланылуы мүмкін уақытты ысырап етеді.

4. Қиянат жасау үшін қолдану

Сондай-ақ, көптеген студенттер құрылғыны әртүрлі мақсатта қолданады. Кейбіреулер оны жай ермек үшін теріс пайдаланады, ал басқалары құпия жаман ниеттерге ие, олар сөзсіз жақсы емес және олардың алдын алу керек.

5. Интернет байланысы немесе электр қуаты жоқ

Бұл ауылдық жерлерде және Интернет пен электр қуатын пайдалану қиын болатын жерлерде қиындық тудыруы мүмкін. Егер сізде құрылғы болса, бірақ құрылғыны іске қосу және мобильді оқыту мүмкіндігін пайдалану үшін электр қуаты немесе интернет болмаса, ештеңе жұмыс істемейді.

Smart Education деген не? Бұл сұраққа Мәскеу мемлекеттік экономика, статистика және информатика университетінің (бұл оқу орнында аталған бағыт өте белсенді түрде даму үстінде) ғылыми жетекшісі Владимир Тихомиров: «Smart Education немесе «ақылды» оқыту – бұл еркін қолжетімділікте болып табылатын бүкіл әлем контентінің көмегімен интерактивті білім беру ортасында оқыту. Smart Education – білімнің ең жоғарғы қолжетімділігі» деп жауап берген.

Өткен онжылдықта электронды мәдениет, электронды үкімет, электронды ғылым, электронды денсаулық сақтау салалары белсенді түрде дамыды. E-learning-мен қатар жаңа инновациялық технологиялар дамыды. Бұл технологиялардың тиімділігі неде деген сұраққа Smart Education тұрғысынан жауап беруге болады. Ол қазіргі әлемнің мүмкіндіктеріне сәйкес келетін білім берудің ең жоғарғы деңгейін қамтамасыз етеді, білім алушыға тез өзгеретін ортаның шарттарына бейімделуге, кітаптық контенттен белсендіге ауысуға мүмкіндік береді.

Көптеген дамыған елдерде стандарт болып табылатын Smart Education-ның негізгі идеясы қандай?

«Кешегі күні» білім алушы үшін жалғыз білім көзі мұғалім табылды, сонымен бірге білім алушы өз білімін толықтыру үшін кітапханаға, яғни дәл сол мұғалім кеңес берген кітапқа жүгінді. «Бүгін» білім тек оқытушы мен білім алушыға ғана емес, білім алушылар арасында өзара беріледі. Бұл білімнің жаңа деңгейі болып табылады. Сонымен қатар қазіргі таңда әр түрлі ақпараттық коммуникациялық технологиялар қолданысқа енгендіктен, оқытушы білім алушыға білім беру үшін әр түрлі мультимедиалық құралдарды қолданады.

Ал «ертеңгі күні» Интернет білім үшін ең басты білім көзіне айналады. Оқыту процесі білім объектілерінің кез келген бағытта оқытушыдан білім алушыға, білім алушыдан оқытушыға немесе білім алушыдан білім алушыға жылжуы болып табылады.

Smart Education оқытушылардың контенттермен алмасуына мүмкіндік беретін әлеуметтік желілер мен интернет-қоғамдастықтардың дамуын талап етеді.
Web-технологиялар қарқынды түрде дамып келе жатырған қазіргі кезеңде кітапқа бағытталған дәстүрлі білім беру жүйесіне қарағанда Интернет ресурстарында орналасқан ақпараттан мол білім аламыз. Ал Smart Education білімді синхронды түрде жеткізеді, яғни сайтта жарияланған ақпаратты оқу материалына айналдырады.

Интернеттегі сандық білім ресурстарының интерактивтілігі оқу үдерісін оңтайландыру, оны барынша дараландыру мүмкіндігін көздейді. Сандық білім беру ресурсы материалдарының гипермәтіндік белгілерінің болуы оқушыларға өздерінің қызығушылықтарына, қабілеттеріне, дайындық деңгейіне қарай оқу материалының көлемін, зерттеу қарқынын, оқу қызметінің режимін және т.с.с өз еркімен реттеуге мүмкіндік ашады.

Сабақ процесінде жиі қолданып жүрген онлайн интерактивті сервистерге тоқталып өтейін.

LearningApps.org – оқыту ойындары мен интерактивті тапсырмаларды құруға арналған ең танымал тегін онлайн сервис. 20 түрлі ойын механикаларын қолданып, өз бетімен қосымша жасауға болады. Тапсырманың логикасын түсіну үшін әр тапсырмаға мысалдар келтірілген. «Жұбын тап», «Топтастыр», «Суреттерді сұрыптау», «Бос орындарды толтыру», «Хронологиялық сызғыш», «Ретін табу», т.с.с алуан түрлі интерактивті тапсырмалар білім алушының қызығушылығын оятуға бағытталған. https://learningapps.org/watch?v=pp8kmh8da20

Learnis.ru – қызықты веб-квестер, викториналық және терминалогиялық ойындар және интерактивті видеолар құруға арналған онлайн сервис. Сабақты немесе сыныптан тыс шараны стандартты емес түрде өткізуге көмектеседі. Бұл қызметті қолдану үшін компьютерге қосымша орнатудың немесе программалау білігінің болуы қажет емес. Каталогтан дайын квесті таңдап, пәнге сәйкестендіріп құру жеткілікті. https://www.Learnis.ru/555993/

WordWall.net – өз оқыту ресурсыңды құруға арналған қарапайым тәсіл. Сәйкестендіру, сөздік викториналар, жұбын табу, кездейсоқ дөңгелек, түрлі анаграммалар, филвордтар сияқты 18 түрлі интерактивті тапсырмаларды ұсынады. https://wordwall.net/ru/resource/22601034

Bamboozle.com – онлайн оқытуда топтық ойындарды ұйымдастыруға арналған құрал. Еш арнайы дайындықты қажет етпейді, ойын түрлері қайталанбайды, сыныпта онлайн ұйымдастыруға болады, білім алушылардың өзін өзі бағалау мүмкіндіктері бар. https://www.baamboozle.com/game/674301

OnlineTestPad.com – тестілеу өткізу үшін арналған көпфункционалды тест конструкторы. Қашықтықтан оқыту кезінде бөлім немесе тоқсан бойынша жиынтық бағалау өткізу кезінде тиімді құрал болып табылады. Сонымен қатар, сауалнамалар өткізуге, түсінікті интерфейсте берілген кроссвордтар, кешенді жаттығулар, диалогтық тренажерлар және қзіндік қашықтықтан оқыту жүйесі бар. https://onlinetestpad.com/w2b7mqdl6h5io

Powtoon.com – анимацияланған презентациялар мен оқытуға арналған анимацияланған бейнероликтер құрастыруға арналған платформа. Сервисті қолдану тегін, дегенмен қосымша ақылы функциялары да бар.

Қорыта келе, сандық ресурстарды қолдану сабақты түрлендіруге, оны мазмұны жағынан қанықтыра түсуге, оқытудың көрнекілігін қамтамасыз етуге, сабақтың қарқынын арттыруға, оқуға деген уәждемені туындатуға, оқушылардың дербес жұмыстарын жаңа ұйымдастырушылық деңгейде басқаруға, оқытудың дараландырылуын арттыруға, оқушылардың жұмыс нәтижелерін компьютерлік тестілеудің көмегімен бағалауға, жауаптарды тексеру үдерісін автоматтандыруға, мұғалімнің субъективті пікірін барынша азайтуға мүмкіндік береді.

Smart Education – бүкіл әлемнің оқытушыларының, білім алушыларының және олардың білімдерінің бірігуі, яғни білім беру жүйесінің дамуының жаңа стратегиясы. Олай болса, еліміз Қазақстанның интеллектуалды дамуының кілті осыда деп ойлаймын.

Әдебиеттер:

1. С.М.Иманқұлова, Ж.Ә.  Абдрахманова. Смарт білім беру технологиялары. Электронды ресурс www.philart.kaznu.kz

2. Сандық білім беру ресурстарын оқу үдерісінде қолдану бойынша әдістемелік ұсынымдар,–Астана: Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, 2015. – 32 б.