Бөлім

8.3С Ерітінділер және ерігіштік

Педагогтің аты-жөні

Танжарова Ж..И.

Күні: 25.02.25

Сынып 8 В

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Заттардың суда еруі. З.т №5 «Заттардың ерігіштігін зерттеу»

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

8.3.4.1 заттарды судағы ерігіштігі бойынша жіктеу;

8.3.4.2 ерітінділердің табиғаттағы және күнделікті өмірдегі маңызын түсіндіру

Сабақтың мақсаты

заттарды судағы ерігіштігі бойынша жіктейді;

ерітінділердің табиғаттағы және күнделікті өмірдегі маңызын түсінеді

Құндылықтарды дарыту

Жасампаздық және жаңашылдық:

-модельдеу, таным объектілерінің құрылымын анықтау, бір бүтіннің әр түрлі бөліктері арасындағы қатынастарды іздеу және бөліп көрсету,процестерді кезеңдерге бөлу, себеп-салдарлық байланыстарды анықтау

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі (5минут)

Түрткi cұрaқтaр aрқылы caбaқтың тaқырыбы aшылaды.

-Теңіз суы неге тұзды?

-Cу қaндaй қacиeт көрceтeдi?

-Қaй зaт cудa жaқcы eридi?

«Бeйнeрoлик» / 5 мин/ Зaттaрдың cудa eруi.

Өзара бағалау

https://onlinemektep.org/schedule/23.02.2021/lesson/a0a35eb6-7dee-47a3-88c4-e0cc656767e5

Сабақ басы

10 минут

Презентация №1

Заттардың ерігіштігі

Ерітінділер

Ерітіндінің құрамы

Еріткіштер мен еріген заттар

Презентация 2

Газ тәрізді, сұйық және қатты ерітінділер

• Ерітінді бір зат екіншісінде толығымен еріген кезде пайда болады.

Ерітінділер – бұл еріткіш пен еритін заттан тұратын біртекті қоспалар. Еріткіш пен еріген зат бөлшектері жәй көзбен көрінбейтіндіктен, сүзгі қағаздың көмегімен бөліп алуға болмайды. Артық мөлшердегі зат еріткіш болып саналады.

• еріткіш + еріген зат = ерітінді

• Қант пен судың қоспасы ерітіндіге мысал бола алады.

• Ерітінді – компоненттері атомдар немесе молекулалар секілді дискретті бөлшектер түрінде болатын гомогенді қоспа.

• Презентация 2

Заттардың суда ерігіштігі бойынша жіктелуі

Егер зат белгілі бір еріткіште еритін болса, онда бұл еритін зат деп айтылады.

Егер зат белгілі бір еріткіште ерімесе, сәйкесінше, ол ерімейтін зат деп айтылады.

Суда ерігіштігі бойынша заттар жақсы еритін, аз еритін және ерімейтін болып жіктеледі.

Жақсы еритін заттарға ерігіштігі бөлме температурасында 100 г суда 1 грамнан асатын заттар жатады.

Аз еритін заттарға ерігіштігі бөлме температурасында 100 г суда 1 грамнан аз заттар жатады.

Ерімейтін заттарға ерігіштігі бөлме температурасында 100 г суда 0,01 грамнан аз заттар жатады.

Ерітінді түрлері

Қаныққан – белгілі бір температурада оның құрамындағы затты одан әрі еріту мүмкін емес ерітінді.

Қанықпаған – ондағы заттың одан әрі еруі мүмкін ерітінді.

Аса қаныққан – белгілі бір температурада бірдей жағдайда қаныққан ерітіндіге қарағанда көп зат еріген күйде болатын ерітінді.

Берілген еріткіште еритін заттың мөлшері заттың табиғаты мен ерітіндінің температурасына, сондай-ақ еріткіштің табиғатына байланысты.

Судағы заттардың ерігіштігін тексеру үшін бөлме температурасында еритін затқа су қосып, жақсылап араластыру керек.

Байқалатын өзгерістерді зерттеу керек. Содан соң ерітіндіні сүзуге болады. Егер еритін зат жай көзбен қарағанда көрінбесе, онда ол еріді дегенді білдіреді. Тұздың, қышқылдардың, негіздердің ерігіштігін ерігіштік кестесіне сәйкес тексеруге болады. Мысалы, барий хлоридінің (BaCl₂) ерігіштігін анықтау үшін кестеде барий ионын (Ba²⁺) және хлор ионын (Cl^–) тауып, түзу сызық жүргізу керек, қиылысу нүктесінде осы заттың судағы ерігіштігінің белгісі көрсетіледі.

Е – ериді. АЕ – аз ериді. ЕМ – ерімейді.

Судың берілген мөлшерінде ери алатын заттың мөлшері шектеулі болады.

Температура ерігіштікке айтарлықтай әсер етеді.

Көптеген қатты заттар үшін температура жоғарылаған сайын ерігіштік артады.

Суды қыздырған немесе қайнатқан кезде судағы еріген газдар толығымен жойылады. Қайнаған және қайнамаған су дәмдерінде ерекшелік болады

Аудио

Ынталан

дыру,

смайлик

тер

Видеотыңдалым 2,51 минут

Видеотыңдалым 1,02 минут

Видеотыңдалым 0,18 минут+0,21минут

Сабақ ортасы

20 минут

(оқу тапсырмаларын орындау)

ҚБ тапсырмалары:

Жеке жұмыс. Тапсырма №1

Агрегаттық күйлеріне байланысты ерітінді түрлері мен оның мысалы арасындағы сәйкестікті көрсетіңіз:

Жеке жұмыс. Тапсырма 2

Ерітінді түрін оның сипаттамасымен сәйкестендіріңіз:

Жұппен жұмыс. Тапсырма 3. Сөйлемді толықтыру :

1. Суда жақсы еритін заттарға мысалдар: ________, ________, ________.

2. Суда ерімейтін заттарға мысалдар: ________, ________, ________.

3. Суда еріген зат пен еріткіш бірге түзетін біртекті қоспа – бұл ________ деп аталады.

Тапсырма 4.Топпен жұмыс. Зертханалық жұмыс .

абыҮш ыдысқа су құйып, біреуіне қант, екіншісіне құм, үшіншісіне сүт қосыңдар. Араластырып, қандай заттар ерігенін анықтаңдар. Байқағандарыңызды жазып шығыңыздар.

Тұжырымдардың ақиқат немесе жалған екенін анықтаңыз:

Білу, түсіну

Қолдану, жоғары деңгей тапсырмалары

Өзін-өзі бағалау Дескриптор

Білім алушы:

-Қанттың суда ерігенін анықтайды

– Құмның суда ерімейтінін және тұнба түзетінін жазады

– Сүттің суда еріп, біртекті қоспа түзетінін жазады

– «ериді», «ерімейді», «тұнба», «біртекті қоспа» ұғымдарын қолданады.

-ерітінді туралы тұжырымдардың ақиқат немесе жалған екенін анықтайды;

Соңы

5. минут)

Материалды бекіту:

Қандай ерітінділер, сұйытылған, концентрлі деп аталады;

-нені білдім, нені үйрендім

- нені толық түсінбедім

- немен жұмысты жалғастыру қажет

Мұғалім бағалауы