Зияткерлік ойын: «Тапқыр достар»

Мақсаты: оқушылардың әдебиеттік оқу, дүниетану, жаратылыстану пәндері бойынша дүниетанымдарын кеңейту, есте сақтау қабілеттерін арттыру; оқушылардың ойлау қабілеттерін арттыра отырып, ұйымшылдыққа, жауапкершілікке, жинақы болуға және өз ойларын еркін түрде жеткізе білуге және тапқырлыққа тәрбиелеу; ұйымдастырушылық қабілеттерін дамыту;

Көрнекілігі: алтын, күміс, тас қақпалар және алтын сандық.

Сабақ барысы: I. Кіріспе сөз

• «Тапқыр достар» ойынына қош келіпсіздер. Бұл ойынды ойнау үшін көбірек оқып, білгендеріңді есте сақтауға тырысыңыздар. Теледидардан «Алтын сақа», «Тапқыр достар», «21 ғасыр көшбасшысы деген интеллектуалды сайыстарды көбірек көңіл бөліп көрулеріңіз қажет. Сонда сендер де көп білетіндіктеріңді көрсетіп, осы сайыста жеңімпаз атана аласыздар.

Ойын шарты: - Ойынға қатысушылар тыныштық сақтап, сыбырласпайды. - Ойыншыларға қойылған жалпы сұраққа кім табады, сол ойыншы қақпадағы құлыпты ашады. Сол ойыншы ортаға шығып, біреуін таңдайды. Жауабын таба алса, келесі күміс қақпаға өте алады. Ойыншы әр қақпаға байланысты сұраққа жауап берсе, алтын қақпаның ішіндегі сандықтың сұрағына да жауап бере алса, тиісті сыйлығын алады. Егер әрі қарай қақпаны ашпаймын десе, тиісті сыйлығын алып, ойынды жалғастырмай-ақ қоюына болады. Ең бағалы сыйлық «Алтын қақпадағы» сандықтың ішінде, оның сұрағы күрделірек болады. Соынмен ойынды бастаймыз.

Құлыптың сұрағы:

Көтеріліп теңізден, аспанға биік барамын.

Биіктен қайта түскенде, өңі кірер даланың. (жаңбыр)

Тас қақпа сұрағы:

№1 Қазына деген не? (Дүние – мүлік, жиһаз, бағалы заттар, байлық)

№2 Қырат деген не? (Биіктеу дөңес жер)

№3 Өлке деген не? (Аймақ, өңір, дала)

Күміс қақпа сұрағы:

№1 Зиян деген не? (Залал, пайдасы жоқ)

№2 Арасан деген не? (Минералды жылы су)

№3 Мұздық деген не? (Жылжымалы мұз шоғыры)

Алтын қақпа сұрағы:

№1 Қазақстан жер көлемі жөнінен дүние жүзі елдерінің ішінде нешінші орын алады? (9орын)

№2 Жыра қайдан пайда болады? (Судың жер бетін жырып, тілімдеуінен пайда болады)

№3 Жанғыш пайдалы қазбаларды ата. (Тас көмір, мұнай, газ)

Сандық сұрақтары:

№1 Жасақ деген не?

№2 Байлам деген не? (шешім, тоқтам)

№3 Қорық деген не? (Ерекше қорғауға алынған аймақ)

2. Құлып сұрақтары

Көзге көрінбейді, қолға ілінбейді. (жел)

Тас қақпаның сұрағы:

№1 Түк деген не? (Жануардың денесіндегі майда жүн)

№2 Суат деген не? (Өзеннің мал суаратын жері)

№3 Үңгір деген не? (Жер қыртысындағы қуыстар)

Күміс қақпаның сұрақтары:

№1 Шәркей деген не? (Киізден тігілген аяқ киім)

№2 Дала деген не? (Ормансыз жазық алқап)

№3 Шөл деген не? (Суға тапшы аймақ)

Алтын қақпа сұрағы:

№1 Кенге жатпайтын пайдалы қазбаларды ата. (тұз, фосфорит, асбест)

№2 Құрылыс материалдар тобын ата (гранит, құмтас, әктас, ұлутас, саз, құм)

№3 Шалғында мал жемейтін улы өсімдіктерді ата (уқорғасын, сарғалдақ)

Сандық сұрақтары:

№1 Ауа қалай ластанады? (адамның іс-әрекеті арқылы)

№2 Тұңғыш қазақ ғарышкері. (Тоқтар Әубәкіров, 1991 ж.ұшты)

№3 Қабанбай батыр кімдермен соғысты? (жоңғарлармен)

3.Құлып сұрағы:

Бір түкті кілем, бір түксіз кілем (Жер мен аспан)

Тас қақпа сұрағы:

№1 Үй жануарларын атап, пайдасын айт.

№2 Шөл жануарларын ата. (Қарақұйрық, ақбөкен)

№3 Нар деген не? (Жалғыз өркешті түйе)

Күміс қақпа сұрағы:

№1 Мұнай деген не? (Майлы, сұйық зат. Ол жанғанда қызуды көп береді, түгел жанып кетеді)

№2 Мал терісінен қандай бұйым жасалады? (тон, торсық)

№3 Күйлі деген не? (семіз, қоңды)

Алтын қақпа сұрағы:

№1 Орман құстарын ата. (тоқылдақ, шымшық, көкқарға, жапалақ)

№2 ҚР қай материкте орналасқан? (Евразия)

№3 Шаруа қожалығы деген не? (ауылдық жерлердегі еңбек бірлестігі)

Сандық сұрақтары:

№1 Қазақстандағы ірі өзендерді ата (Жайық, Іле, Ертіс, Сырдария, Есіл, Нұра)

№2 Түсті материалдарды ата? (мыс, қорғасын, мырыш, алюминий)

№3 Қабанбай батырдың шын аты? (Ерасыл)

4.Құлып сұрағы:

Қанатты бір тышқан,жасырынып күндіз, қараңғыда ұшқан. (жапалақ)

Тас қақпа сұрағы:

№1 Мұрат деген не? (алға қойған арман)

№2 Гүлзар деген не? (екі жағына ағаш отырғызылып жасалған жол)

№3 Ділдә деген не? (алтын ақша)

Күміс қақпаның сұрағы:

№1 Байқоңыр деген не? (ғарыш әлеміне сапар шегетін жер)

№2 Арабтың «кітап» деген сөзі нені білдіреді? (жазба, жазу)

№3 жігіттің неше жұрты бар? (өз жұрты, нағашы жұрты, қайын жұрты)

Алтын қақпа сұрағы:

№1 Бөле деген не? (апалы-сіңлілі қыздардан туған бала)

№2 Нағашы деген кім? (өз шешеңнің төркін жұрты)

№3 Әскер деген кім? (18-ге толған дені сау)

Сандық сұрағы:

№1 Қызыл кітапқа енген жануарларды ата. (аққу, құндыз, бірқазан, жұпар тышқан)

№2 тіршілігі сумен байланысты жануарларын ата (суаршын, сүңгуір қоңыз, құндыз)

№3 Тәулік деген не? (жердің өз осінен бір рет айналып шығуы)

5.Құлып сұрағы:

Құрғақ жерде сақтайсың, менсіз тамақ татпайсың. (ас тұзы)

Тас қақпа сұрағы:

№1 Ауылға қажетті мамандықты ата. (сауыншы, малшы)

№2 Қосмекенділер деген не?

№3 Шырша деген не?

Күміс қақпа сұрағы:

№1 Ауа деген не? (түрлі газдың қосындысы)

№2 Кен орындары деген не? (пайдалы қазбалардың шоғырлануы)

№3 Алпауыт деген не? (зор денелі, қара күштің иесі)

Алтын қақпа сұрағы:

№1 Демократия деген не? (халық билігі)

№2Тәуелсіздік деген не? (өзін дербес мемлекет деп санау)

№3 ҚР Конституциясы қашан қабылданды? (1995ж. 30 тамыз)

Сандық сұрағы:

№1 Жеңіс күні қашан?

№2 Ұлы Отан соғысына қатысқан Бірлік ауылының ардагерлерін ата.

№3 Халық қаһарманы атағын алған апа, ағаларды ата?

Қорытынды: Жеңімпаздарды марапаттап, сайысты қорытындылау.