10 сынып Кристалл және аморф денелер

1 слайд
КРИСТАЛЛ ЖӘНЕ АМОРФ ДЕНЕЛЕР. ҚАТТЫ ДЕНЕЛЕРДІҢ МЕХАНИКАЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ. 10 сынып Рахимова Ж.Т.

2 слайд
Қатты дене кристалл монокристалл Кварц, топаз, алмас, сутас, графит поликристалл Металдар, поликрсталл алмастар, керамика аморфты Балауыз, ермексаз, кәріптас, әйнек, шайыр

3 слайд
Аморфты денелердің кристаллдарден айырмашылы – олардың белгілі бір балқу температурасының болмауы. Олардың кристалдық торы жоқ, олар – изотропты. Изотроптық – заттың физикалық қасиеттерінің таңдалған бағытқа тәуелсіздігі. Анизотроптық – заттың физикалық қасиеттерінің таңдалған бағытқа тәуелділігі. Монокристалл түріндегі кристалл денелер анизотропты болады. Поликристалл денелер изотропты болып табылады.

4 слайд
КРИСТАЛДЫҚ ТОРЛАР Кристалдық тор – бұл кристалдағы атомдардың немесе иондардың периодты орналасуы. Кристалдық тордың атомдар немесе иондар орналасқан нүктелері кристалдық тордың түйіндері деп аталады.

5 слайд
КРИСТАЛДЫҚ ТОРДЫҢ 4 ТИПІ БАР:

6 слайд
КРИСТАЛЛ ДЕНЕЛЕРДІҢ БЕРІКТІГІ МЕН ҚАТТЫЛЫҒЫ Дененің сыртқы күштердің әрекетіне төтеп беру қасиетін – беріктік деп атайды. Қаттылық – материалдың басқа метериалдардың бетін сызғанда із қалдыру қасиеті.

7 слайд
ДЕНЕЛЕРДІҢ СЕРПІМДІ ЖӘНЕ ПЛАСТИКАЛЫҚ ДЕФОРМАЦИЯСЫ. Материалдың өз пішінін қайта қалпына келтіру қасиетін материалдың серпімділігі деп аталады. Материалдың сыртқы күштердің әсерінен алған пішіні сақтау қасиетін пластикалық деп атайды.

8 слайд
АБСОЛЮТТІ ЖӘНЕ САЛЫСТЫРМАЛЫ ҰЗАРУ. Абсолютті ұзару – үлгінің деформацияға дейінгі l 0 және l ұзындықтарының айырмасына тең шама. Δ l=l-l 0 Абсолютті ұзарудың дененің деформацияға дейінгі l 0 ұзындығына қатынасын салыстырмалы ұзару деп атайды. ε = Δ l/l 0

9 слайд
МЕХАНИКАЛЫҚ КЕРНЕУ. Механикалық кернеу – көлденең қиманың S бірлік ауданына әсер ететін ішкі кернеу күшіне F серп тең физикалық шама. σ = F серп /S Гук заңы. Юнг модулі. Серпімді деформацияланған дененің механикалық механикалық кернеуі серпімділік модулі мен салыстырмалы ұзаруға тура пропорционал. σ = Е ε Е – Юнг модулі σ = Е Δ l / l 0 k=ES/ l 0 k – қатаңдық коэффициенті

10 слайд

11 слайд

12 слайд
1. 50 Н күштің әсерінен ұзындығы 2,5 м және көлденең қимасының ауданы 2,5 × 10 -6 м 2 сым 1 мм-ге ұзарды. Юнг модулін анықтаңыз. Ответ: 5 · 10 10  Н/м 2 . 2. Массасы 5 кг жүк көлденең қимасының ауданы 0,5 мм 2 мыс сымға ілінген. Сымдағы механикалық кернеуді және оның салыстырмалы ұзаруын табыңыз. Мыс үшін Юнг модулі 1,2·10 11 Па. 98 МПа; 8,2 · 10 −4 . 3. Шыбық осі бойымен бағытталған қандай күштің әсерінен онда 150 МПа механикалық кернеу пайда болады? Таяқшаның диаметрі 0,4 см. 1,9 кН. 4. Массасы 15 кг жүк көлденең қимасының ауданы 0,5 мм 2 болатын ұзындығы 1 м болат сымға ілінген. Сымдағы механикалық кернеуді, оның салыстырмалы және абсолютті ұзаруын табыңыз. Болат үшін Янг модулі 2·10 11 Па. 290 МПа; 1,45 · 10 −3 ; 1,45 мм.

13 слайд
5. Биіктігі 50м болат мұржаның негізіне жақын жерде материалдың механикалық кернеуі қандай? Құбырды цилиндрлік деп қарастырыңыз.

14 слайд

15 слайд

16 слайд
 Дополнительные вопросы и задания  15. Постройте график зависимости модуля силы упругости от удлинения для пружины жесткостью 200 Н/м.  16. Тележку массой 500 г тянут по столу с помощью пружины жесткостью 300 Н/м, прикладывая силу горизонтально. Трением между колесами тележки и столом можно пренебречь. Чему равно удлинение пружины, если тележка движется с ускорением 3 м/с 2 ?  17. К пружине жесткостью k подвешен груз массой m. Чему равно удлинение пружины, когда груз покоится?  18. Пружину жесткостью k разрезали пополам. Какова жесткость каждой из образовавшихся пружин?  19. Пружину жесткостью k разрезали на три равные части и соединили их параллельно. Какова жесткость образовавшейся системы пружин?  20. Докажите, что жесткость и последовательно соединенных одинаковых пружин в n раз меньше жесткости одной пружины.  21. Докажите, что жесткость n параллельно соединенных одинаковых пружин в n раз больше жесткости одной пружины.  22. Если две пружины соединить параллельно, то жесткость системы пружин равна 500 Н/м, а если эти же пружины соединить последовательно, то жесткость системы пружин равна 120 Н/м. Чему равна жесткость каждой пружины?  23. Находящийся на гладком столе брусок прикреплен к вертикальным упорам пружинами жесткостью 100 Н/м и 400 Н/м (рис. 15.8). В начальном состоянии пружины не деформированы. Чему будет равна действующая на брусок сила упругости, если его сдвинуть на 2 см вправо? на 3 см влево?

17 слайд
HTTPS:// YOUTU.BE/ WY5OWYEZYBS? T=1851