#1 слайд
Бөлім тақырыбы: Сақтар Сабақ тақырыбы: Берел қорғандары

1 слайд

#2 слайд
Оқу мақсаты: 5.2.1.2 –ежелгі тайпалардың дүниетанымын сипаттау; 5.1.2.2 – әлеуметтік топтардың ерекшеліктерін түсіндіру. Бағалау критерийлері: • Берел қорымынан табылған олжалар арқылы сақтардың қолданбалы өнерін сипаттайды; • Берел қорымынан табылған олжалар арқылы сақтардың дүниетанымын сипаттайды.

2 слайд

#3 слайд
Берел қорымының ерекшелігі Лақат жер астындағы тоң қабатына барынша терең қазылған. Мәйіт саркофагта жерленген. Обада мәйітпен бірге бірнеше жылқы көмілген. Лақат асты мәңгі тоң қабат болғандықтан, мәйіт пен жылқылар ұзақ бұзылмай сақталған. Мәйіттер бальзамдалған.

3 слайд

#4 слайд
Берел қорымы - теңдессіз олжалар мекені Берел, №11 обадан табылған жәдігерлер Берел қорымынан табылған алтын әшекей бұйымдар Берел. Аттың ері Берел жылқысы. Реконструкция Грифон мүсіні

4 слайд

#5 слайд
Берел қорымынан әбзелдері сән-салтанатпен әсем безендірілген жылқы сүйектері табылды. Берел, №10 оба. Ғұрыптық элементтерінің реконструциялық нұсқасы. Авторы З.Самашев.

5 слайд

#6 слайд
Сақтар Күн құдайына арнап жылқыны құрбандыққа шалған. «Құдайлардың жүйрігі - Күнге, жануарлардың жүйрігі – жылқы лайық» ГЕРОДОТ (б.з.д 484-425жж.) Ежелгі грек тарихшысы

6 слайд

#7 слайд
Геродот мәліметтерін археологиялық қазба деректері қалай растайды? Сақтар құдайлардың ішіндегі құдіреттісі – «Күн құдайы» деп есептейді. Жылқыны ең жүйрік жануар ретінде құрбандыққа шалды. Берел обаларынан жылқылардың денелері табылды. Жылқылар адамдар мәйітімен бірге жерленген. Денелері шірімес үшін тоң қабаттарға жерлеп, үстін қайыңның тоз қабығымен жапқан. Сақтарда дүниедегі өмір әрі қарай о дүниеде жалғасады деген сенім болды. «Жүйрік жылқы иесін тезірек басқа өмірге жеткізеді» деген сеніммен әсем безендірген.

7 слайд

#8 слайд
Берел обасынан табылған ерекше бұйым Құс басты, жыртқыш денелі, қос мүйізді, қос қанатты ГРИФОН мүсіні. Көне грек жазбаларында сақтарды «алтын қорыған грифтер» деп атаған. Табылған жәдігер жерленген адамның үлкен билік иесі болғанын айғақтайды.

8 слайд

#9 слайд
Обалардан табылған ер-тоқым қалдықтары №10 обадан табылған аттың ері. З.Самашевтің мұрағатынан №10 обадан табылған аттың ері. Суретші В.Ефимов.

9 слайд

#10 слайд
Ат әбзелдерін өрнектеуде сақтар жұқа ақ алтынды пайдаланған. Сақтар жасаған құмыралар қоңыр минералды бояумен салынған көркем суреттерімен көз тартады.

10 слайд

#11 слайд
Берел қорғандарынан табылған түрлі аң үлгісіндегі әшекейлер Ат әбзелінде қыран тұмсық, көкбөрі, бұлан мүйіз, жылқы мойын әшекей, алтынмен қапталған жылқының басына орнатылған таутеке мүйізі, грифон бейнелі патша асатаяғы, самұрықтар мен қошқар мүйіздер көп кездеседі.

11 слайд

#12 слайд
Мемлекеттік рәміздердегі өрнектерді сақ қорғандарынан табылған заттардан көруге болады. Мемлекеттік Елтаңбада қыран мен таутеке мүйізді пырақ, ою-өрнектер бейнеленген. Қыран көк Туымызда желбіреп тұр. Самұрық «Қазақ Елі» монументіне орнатылды.

12 слайд

#13 слайд
1 - тапсырма. Берел қорғанынан табылған жәдігерлердің атауын табыңыз Дескриптор: Суреттердегі Берел қорғанынан табылған 3 жәдігердің атауын табады. 1. ? 2. ? 3. ?

13 слайд

#14 слайд
Жауабы 1. Ер-тоқым 2. Саркофаг 3. Грифон

14 слайд

#15 слайд
2-тапсырма. Сұрақтарға сәйкес жауапты анықтаңыз Дескриптор: Сұрақтардың дұрыс жауабын анықтайды. Жылқылар қалай әсемделген? Жылқының безендірілген ер-тұрмандары қандай ақпарат береді? Неге жылқыны иесімен бірге жерлеген? Жерлеу ғұрпы сақтардың дүниетанымын қалай сипаттайды? О дүниедегі өмірге сенді. Ата- баба аруағына сиынды. Көктегі күн құдайына табынды. Шығу тектерін аңдармен байланыстырды. Мәйітті ата-баба аруағы әлеміне жеткізуші жүйрік жылқы болғандықтан бірге жерледі. Жылқылардың басына маска кигізген. Таутеке мүйізі көсемнің сүйікті атының басына кигізілген. Ат әбзелдерінің әшекейлері аң стилінде жасалды. Ол сақтардың наным-сенімін білдірді.

15 слайд

#16 слайд
Жауабы Жылқылар қалай әсемделген? Жылқының безендірілген ер-тұрмандары қандай ақпарат береді? Неге жылқыны иесімен бірге жерлеген? Жерлеу ғұрпы сақтардың дүниетанымын қалай сипаттайды? О дүниедегі өмірге сенді. Ата- баба аруағына сиынды. Көктегі күн құдайына табынды. Шығу тектерін аңдармен байланыстырды. Мәйітті ата-баба аруағы әлеміне жеткізуші жүйрік жылқы болғандықтан бірге жерледі. Жылқылардың басына маска кигізген. Таутеке мүйізі көсемнің сүйікті атының басына кигізілген. Ат әбзелдерінің әшекейлері аң стилінде жасалды. Ол сақтардың наным-сенімін білдірді.

16 слайд

#17 слайд
Қорытынды •Берел қорымынан табылған олжалар арқылы сақтардың қолданбалы өнері мен дүниетанымын сипаттадыңыз.

17 слайд

#18 слайд
Үйге тапсырма •«Берел қорымынан табылған олжалар сақтардың өмірін толық сипаттай ала ма?» деген мәселе бойынша жақтайтын және қарсы пікірдегі үш дәйек келтіріңіз. «Берел қорымынан табылған олжалар сақтардың өмірін толық сипаттай ала ма?» Жақтаушы Даттаушы 1-дәйек 1-дәйек 2-дәйек 2-дәйек 3-дәйек 3-дәйек

18 слайд