Антропогенез-адамның шығу тарихы мен даму сатысы 1 курс 9 сынып базасында

1 слайд
Антропогенез – адамның шығу тегі және эволюциясы туралы ілім.« Геологиялық барлау колледжі» КМҚК Шығыс Қазақстан облысы әкімдігінің білім басқармасы Пән: «Биология негіздеріндегі химия» Оқытушы: Оспанова Айгуль КанатовнаТақырыбы 0702000 – «Пайдалы қазба кенорындарын барлаудың техникасы мен технологиясы» 070204 2 - «Бұрғылау қондырғы машинисінің көмекшісі» 0701000 – «Пайдалы қазба кенорындарын геологиялық түсіру,іздеу және барлау» 070103 2 - «Сынама іріктеуші»

2 слайд
Сабақтың мақсаты:  Студенттерге адамның шығу тегі мен эволюциясы, антропогенездің қозғаушы күштері, нәсілдер туралы түсінік беру.  Анатомиялық, морфологиялық ерекшеліктерін салыстыруға,талдауға үйрету.  Адамдардың қоғамдағы орны,халықтар арасындағы достық қарым-қатнастарды көрсету.

3 слайд
АДАМ ҚАЙДАН ЖАРАЛҒАН? Адам қайдан жаралған? Осынау бір сұрақты Топшылаймыз сан-алуан, Жауабы жоқ тұрақты. Ұғынамыз ғылымнан, Топшылаймыз діндерден. Адам қайдан туылған? Тәйірі, оны кім көрген. Судан ба әлде оттан ба, Жерден бе әлде күннен бе? Бардан ба әлде жоқтан ба, Маймылдан ба, пілден бе?

4 слайд
Антропогенез – адамның шығу тегі және эволюциясы туралы ілім. Жоспар: • Адамның шығу тегі туралы алғашқы көзқарастар • Адам эволюциясының негізгі кезеңдері • Антропогенездің қозғаушы күштер • Адам нәсілдері. Нәсілшілдікті және әлеуметтік дарвинизмді сынау

5 слайд
Адамның шығу тегін, тарихи даму кезеңдерін, нәсілдік ерекшеліктерін, материалдық және рухани қазыналарын зерттейтін кешенді ғылым антропология деп аталады. Антропология сөзі гректің «anthropos» - «адам», «logos» - «ілім» деген сөздерінен алынып, «адам туралы ғылым» деген ұғымды білдіреді. Антропология терминін алғаш ғылымға Аристотель енгізді. Антрополгия ғылымының негізгі бір саласы – антропогенез. Ол адамның шығу тегін, тарихи даму кезеңдерін және нәсілдік ерекшеліктерін зерттейді.

6 слайд
Адамның шығу тегі туралы алғашқы көзқарастар р/с Ғалымдардың аты-жөні Пікірлері мен көзқарастары 1. Аристотель (б.з.д.384-322 ж.ж.) Антропология терминін алғаш ғылымға енгізді 2. К.Линней (1735) Адамдарды сүтқоректілер класына, приматтар отрядына, саналы адам түріне жатқызды 3. Ж.Бюффон (1766) Приматология ғылымымен айналысты. Орангутандар туралы еңбек жазды. 4. Ж.Б.Ламарк (1810) Адам адамтектес маймылдардан шыққан, адам мен маймыл арасында өтпелі форма болуы мүмкін деген. 5. Буше де Перта (1840-50) Қазба қалдықтар, тастан жасалған құралдардың қазбаларын зерттеп, мамонттардың кезімен сәйкес зерттеді 6. Ч.Дарвин (1871) Адамның дамуындағы әлеуметтік фактордың рөлі, “Адамның шығу тегі және жыныстық сұрыпталу” атты еңбекті жазды 7. Ф.Энгельс (1896) “ Маймылдың адамға айналу барысындағы еңбектің рөлі”, “адамды адам еткен- еңбек” түсінігін тұжырымдады

7 слайд
Адамның жануарлар дүниесін жүйелеудегі орны. Жүйелеу қатары Адамның жүйелеу қатары Жүйелеу себептері Тип Желілер Ұрығында хорда, жүйке түтігі, желбезек саңылаулары Тип тармағы Омыртқалылар Омыртқа жотасы, жұп аяқ-қолдары, жүрегі кеуде қуысында Класс Сүтқоректілер Жүрегі 4 бөлікті, сүт бездері, денесінде түктері бар, тістері топқа бөлінген Кл. тармағы Ұрықжолдастылар Ұрықтары аналық жатырда дамиды, плацента арқылы қоректенеді Отряд Приматтар Саусақтарының орналасуы, тырнақтары, бұғана сүйегі бар, сүт тістері тұрақты тіске алмасады Отр.тармағ ы Адамтектес маймылдар Қан топтары, ымдау бұлшықеттері, алдыңғы ми иірімдерден тұрады, соқырішегі т.б. Тұқымдасы Гоминид.Адамдар Биохимиялық тұрғыдан жақын, ДНҚ молекуласы, Туыс Адам Тік жүру, ми сауыты үлкен, бас бармақ басқа саусақтарға қарама-қарсы орналасқан, аяқтары қолдарынан ұзын Түр Саналы адам Ойлау, есте сақтау, сөз арқылы қарым-қатынас,еңбек ету, өнер, салт дәстүр т.б.

8 слайд
Адам мен адамтектес маймылдарды салыстыру Ұқсастығы Айырмашылығы - орталық жүйке жүйесі - шартты-шартсыз рефлекстер - есте сақтау қабілеті - тырнақтары - терісінің құрылысы - қан топтары - жалпы аурулары - паразиттері - 12-13 жұп қабырға - 5-6 омыртқалы сегізкөз - тіс түрлері - хромосома саны - қуану, ызалану, реніш - ұрпағына мейірімділік - тік жүру - омыртқа жотасының иірімдері - аяқ сүйектері ұзын - бас бармақ басқа саусаққа қарама-қарсы - жамбас қуысы қысыңқы - кеуде қуысы жалпақ - ми көлемі 1400-1600 см³ - үлкен ми сыңарлары: маңдай, төбе, самай жақсы дамыған - терісінде түктер аз - дыбыс саңылауындағы бұлшықеттер дамыған

9 слайд
Жәндік жейтін сүтқоректілер Парапитектер Дриопитектер Шимпанзе Горилла Австралопитек Ежелгі адамдар Ертедегі адамдар Осы заманғы адамдар Проплиопитектер Гиббон Орангутан

10 слайд
Адам эволюциясы Ежелгі адамдар архантроптар питекантроп Синантроп Ертедегі адамдар Палеонтроптар неандерталь Осы заманғы адамдар неонтроптар кроманьон

11 слайд
Саналы адам мен адамтектес маймылдардың эволюциялық дамуы Бунақдене қоректі маймылдар ( 75 млн.жыл бұрын ) Тар танаулы маймылдар ( 36-40 млн.жыл бұрын ) Дриопитектер ( 20 млн.жыл бұ рын ) Рамапитект ер ( 14-8 млн.жыл бұрын ) РАМАПИТЕКТЕР

12 слайд
Алғашқы адамтектес маймылдар Дриопитек Шамамен 20 млн. жыл бұрын өмір сүрген Адамнан ұсақтау (бойы 1,1 м шамасында) Ағаш басында өмір сүрген Еңбек құралдары болмаған

13 слайд
Сахелонтроп - 6-7 млн. жыл бұрын тіршілік еткен. Сахарының оңтүстік маңынан табылған ежелгі гоминидтердің өкілі. Дьюраб шөлді жерінен 2001 жылы табылған бассүйек. Миының көлемі 350см³ шамасында. Екі аяғымен қозғалған болуы мүмкін. 2000 жылы Кениядан табылған “ Миллениум-Адам” деген атпен белгілі адам қаңқасы қазбалар.

14 слайд
Саналы адам мен адамтектес маймылдардың эволюциялық дамуы Архантроптар - Синантроптар 1,5 млн. - 500 мың ж.б

15 слайд
Аустралопитектер Шамамен 5 МЛН. жыл бұрын өмір сүрген  БОЙЫ 100-150 СМ, САЛМАҒЫ 30- 50 КГ  МИ КӨЛЕМІ– шамамен 600 СМ 3  ҚОРЕГІН ТАБУ ҮШІН ҚАРУ РЕТІНДЕ ӘРТҮРЛІ ЗАТТАРДЫ ҚОЛДАНҒАН.  ЕКІ АЯҒЫМЕН ТІК ЖҮРГЕН  ЖАҚ СҮЙЕКТЕРІ АДАМДІКІНЕН ҮЛКЕНДЕУ БОЛҒАН  ҚАБАҚ СҮЙЕКТЕРІ ШЫҒЫҢҚЫ БОЛҒАН  ТОПТАСЫП ҚАУЫМДАСЫП ҚАЖЕТТІ ҚОРЕГІН ТАПҚАН  КӨБІНЕ ЖЫРТҚЫШТАРДАН ҚАЛГАН ҚАЛДЫҚТАРМЕН ҚОРЕКТЕНГЕН

16 слайд
АУСТРАЛОПИТЕКТЕР HOMO ERECTUS – ТІК ЖҮРЕТІН АДАМ

17 слайд
HOMO HABILIS – ЕПТІ АДАМ

18 слайд
Ежелгі адамдар Архантроптар Шамамен1,6 млн. жыл - 200 мың жыл бұрын өмір сүрген  бойы 165-170 см  ми көлемі шамамен 800- 1400 см3  үнемі тік жүрген  тіл қалыптасқан  От жаға білген  Аңға бірлесіп, жоспарлап шыққан  Еңбек бөлісі (аңшылар,жинаушылар)

19 слайд
Ертедег і адамдар Неандертальдықтар 200-30 мың. жыл бұрын өмір сүрген • бойы 165-170 см • ми көлемі 1200-1400 см 3 • аяқтары қазіргі адамдардыкінен қысқа • Жамбас сүйегі қатты қисайған • Маңдай бөлігі жақсы дамыған, жақ сүйегі кішірейген. 50-100 дарадан топтасып өмір сүрген Отты пайдаланған Әртүрлі еңбек құралдарын пайдаланған Өздеріне баспана салған Өлген адамдарды жерлеу салты болған. Өзіндік тілдері болған Қоғамдық сана қалыптасып, түрлі наным- сенімдерге сенген Аңшылық дамыған Каннибализм қалыптасқан

20 слайд
НЕАНДЕРТАЛЬДЫҚТАР

21 слайд
Ежелгі адамдар

22 слайд
Осы заманғы алғашқы адамдар Кроманьондықтар 30-40 мыңжыл бұрын өмір сүрген. • туыстық қауымдастықта баспана салып тұрған • күрделі еңбек құралдарын жасап, қолданған • Тесу,кесуді білген • Өлген туыстарын саналы түрде өлген туыстарын жерлеген. • Айқын сөз арқылы қарым-қатнас жасаған • Теріден жасалған киімдер киген • тайпа болып өмір сүргендіктен үлкендерін сыйлап,оларды қастерлеген • Табиғат туындыларына сыйыну, әртүрлі өнер пайда бола бастаған жануарларды қолға үйретіп, егіншілікпен айналысуды бастаған• Бойы 180 см дейін • ми көлемі шамамен1600 см3 • маңдай сүйектері алға шығыңқы • көз шарасы үлкен • Сүйектері ірі, калың • Иегі қалың

23 слайд
КРОМАНЬОНДЫҚТАР

24 слайд
Осы заманғы алғашқы адамдар

25 слайд

26 слайд

27 слайд
Нәсілтану. Адам нәсілдері. Адамдардың барлығы бір түрге жатады Түрі – “саналы адам” Анатомиялық-физиологиялық жағынан бірдей жеке адамның дамуы биологиялық заңдылық бойынша жүреді Табиғи орта жағдайларына байланысты морфологиялық айырмашылықтар қалыптасқан Бұл белгілер тұқымқуалайтын өзгергіштік арқылы ұрпақтан- ұрпаққа беріледі Түрішілік тұқымқуалайтын өзгергіштік – нәсілдер (Ф.Бернье 1684ж.)

28 слайд
Нәсілтану. Адам нәсілдері. Еуропоидтық Монголоидтік Негроидтік

29 слайд
Еуропоидтық Беті сопақша Танауы шығыңқы, сүйірлеу Жұқа ерінді Көздері көлденең бағытта орналасқан, ашық көгілдірден қара түске дейін болады. Шаштары түзу, ашық түстен қою түске дейін болады. Терілері ашық түсті

30 слайд
Монголоидтар Беттері жалпақтау, жақ сүйектері шығыңқы Танауы жалпақтау Еріндері орташа Қиғаштау қысық көзді Үстіңгі қабағында тері қатпарлары бар Шаштары қара қатты түзу Терілері сары-қоңыр түсті

31 слайд
Негроидтар  Беттері сопақша, жақ сүйектері шығыңқы  Танау тесіктері кең, жалпақ  Калың ерінді  Көздері бадырақ, қоңыр түсті  Терілері қара

32 слайд
Адамның тарихи дамуы Африка жерінен басталатыны белгілі. Ежелгі адамдар көшпелі түрде өмір сүрген. Жер бетіндегі барлық нәсілдердің генетикалық бірлігі дәлелденген, яғни шығу тегі бір. Бірақ қоныстанулары біртін-біртін жүрген, Еуропаның 40 мың, Азияның 60 мың, ал Америка 12 мың жыл бұрын қоныстанған.

33 слайд
Адам эволюциясының қозғаушы күштері БиологиялықТ і р ш і л і к ү ш і н к ү р е с Т ұ қ ы м қ у а л а й ты н ө з ге р гі ш ті к Т а б и ғи сұ р ы п т а л у Әлеуметтік Е ң б е к ә р е к е ті А қ ы л - о й , с а н а с ө з Қ о ғ а м д ы қ с и п а т

34 слайд
1. Антропогенез нені зерттейді? 2. Рудиментті мүшелер дегеніміз қандай мүшелер? 3. Жануарлар мен адам ұрықтарының дамуында қандай ұқсас белгілер бар? 4. Адамның сүтқоректілерге ұқсас белгілерін атаңдар. 5. Адам эволюциясында қандай кезеңдерді ажыратады? 6. Ертедегі адамдардың қаңқа қалдықтары алғаш қай жерлерден табылған? 7. Ертедегі адамдардың дене құрылысындағы басты белгілерді атаңдар. 8. Ертедегі адамдардың мекенжайлары, пайдаланған еңбек құралдары Қазақстанның қандай аймақтарынан табылған? 9. Адам эволюциясындағы биологиялық факторларды атаңдар. 10. Адамның тік жүруіне байланысты дене құрылысында қандай белгілер қалыптасқан? 11. Қазіргі кезде қандай әлеуметтік фактор шешуші рөл атқарады? 12. "Нәсіл" деген ұғымға анықтама беріңдер.

35 слайд
Адамның шығу тегі туралы алғашқы көзқарастар мен пікірлерді айтқан ғалымдарды жазыңыз: Пікірлері мен көзқарастары Ғалымдардың аты-жөні Приматология ғылымымен айналысты. Орангутандар туралы еңбек жазды. Адам адамтектес маймылдардан шыққан, адам мен маймыл арасында өтпелі форма болуы мүмкін деген. Қазба қалдықтар, тастан жасалған құралдардың қазбаларын зерттеп, мамонттардың кезімен сәйкес зерттеді “ Маймылдың адамға айналу барысындағы еңбектің рөлі”, “адамды адам еткен- еңбек” түсінігін тұжырымдады Адамның дамуындағы әлеуметтік фактордың рөлі, “Адамның шығу тегі және жыныстық сұрыпталу” атты еңбекті жазды Антропология терминін алғаш ғылымға енгізді Адамдарды сүтқоректілер класына, приматтар отрядына, саналы адам түріне жатқызды

36 слайд
«Қызыл жасыл» ойыны Адамның шығу тегін, тарихи даму кезеңдерін, нәсілдік ерекшеліктерін, материалдық және рухани қазыналарын зерттейтін кешенді ғылым антропология деп аталады. Антропология сөзі гректің « οἶκος » - «уй, баспана», «logos» - «ілім» деген сөздерінен алынып, «адам туралы ғылым» деген ұғымды білдіреді. Антропология терминін алғаш ғылымға Ч.Дарвин енгізді. Ф. Энгельс “Маймылдың адамға айналу барысындағы еңбектің рөлі”, “адамды адам еткен- еңбек” түсінігін тұжырымдады. Адамдар қосмекенділер отрядына, бауырымен жорғалаушылар класына жатады.

37 слайд
Ертедегі адамдарды дене құрлысы, өмір сүру салты бойынша салыстырыңдар 1 топ Ежелгі адамдар 2 топ Ертедегі адамдар 3 топ Осы заманғы адамдар Архантроптар питекантроп, синантроптар Палеонтроптар неандертальдықтар неонтроптар кроманьондықтар

38 слайд
ҮЙГЕ ТАПСЫРМА: • Конспект оқу, • Биология оқулығы Р.Сәтімбекова 11 кл 6 тарау, §28-32,

39 слайд
АДАМ ҚАЙДАН ЖАРАЛҒАН? Пікірталас Эссе жазу

40 слайд
АДАМ ҚАЙДАН ЖАРАЛҒАН? Адам қайдан жаралған? Осынау бір сұрақты Топшылаймыз сан-алуан, Жауабы жоқ тұрақты. Ұғынамыз ғылымнан, Топшылаймыз діндерден. Адам қайдан туылған? Тәйірі, оны кім көрген. Судан ба әлде оттан ба, Жерден бе әлде күннен бе? Бардан ба әлде жоқтан ба, Маймылдан ба, пілден бе?

41 слайд
АДАМ ҚАЙДАН ЖАРАЛҒАН? Әр нәрсеге үңілдік, Ұқсап бақтық әркімге. Ақыры кеп жүгіндік, «Ғұлама» шал Дарвинге. … Мен адамнан жаралдым, Ниетім жоқ айнуға. Баласымын адамның, Ұқсағым жоқ маймылға (Кісі емеспін, Адаммын)   М. Мақатаев