#1 слайд
АҚПАРАТТЫ ШИФРЛАУ

1 слайд

#2 слайд
БҮГІНГІ ҮЙРЕНЕТІНІМІЗ : АҚПАРАТТЫ ШИФРЛАУ. Шифрлау-Шифрование- Encryption Шифрлау • Ақпаратты құпиялау,рұқсат етілген тұлғаларға қолжетімді және рұқсат етілмеген адамдардан құпия сақталатын ақпаратты түрлендірудің қайтымды түрі Шифрдан шығару ( дешифрлау ) • Шифрланған ақпаратты бастапқы қалпына келтіру, яғни бастапқы мәтінді алу процесі

2 слайд

#3 слайд
Ақпараттар көбіне бізге мәтін түрінде беріледі. Мәтіндік ақпарат - табиғи және формальды ( жасанды ) тілдер көмегімен жазбаша түрде ұсынылатын ақпарат. Мәтіндік ақпарат құрамына бас әріптер мен кіші әріптер, таңбалар мен тыныс белгілері, символдар кіреді.

3 слайд

#4 слайд
АҚПАРАТТЫ КОДТАУ ДЕГЕНІМІЗ НЕ? Ақпаратты белгілі бір алфавит арқылы ұсынуды кодтау деп атайды. Декодтау - кодталған ақпарат мазмұнын қалпына келтіру. Бір белгі тобынан екінші белгі тобына көшіру ережесін код деп атайды. Ақпаратты кодтау түрлерінің бірі- Морзе алфавиті . Морзе алфавиті-шифр емес, код. Алфавиттің әрбір әрпі, 0-ден 9-ға дейінгі сандар, сонымен қатар тыныс белгілері, қысқа және ұзақ дыбыстық сигналдармен алмастырылады. Бұл сигналдарды, әдетте “нүкте және сызықша” деп атайды.

4 слайд

#5 слайд
АҚПАРАТТЫ ШИФРЛАУ ДЕГЕНІМІЗ НЕ? Кейбір ақпараттарды арнайы құпия түрде ұсыну қажеттілігі туындайтын жағдайлар да болады. Мұндай кезде ақпараттарды шифрлау әдісін ұсынамыз. Ақпаратты шифрлау дегеніміз -құпия ақпараттарды бөгде адамдардың оқуына мүмкіндік бермеу. Әр адамның ақпараттарды өз қалауымен шифрлап жеткізуіне болады. Шифрлаудың түрлері де көп. Мысалы: таңбалар, суреттер т.с.с ақпараттарды пароль ретінде жасырып шифрлауға болады.

5 слайд

#6 слайд
АЛМАСТЫРУ • Шифрда алдын ала белгілі ережелер мен кілттерді пайдалана отырып, әріптер бір-бірімен алмастырылады.Мысалы: “информатика” сөзі “форматикаин” түрінде беріледі. ЦЕЗАРЬ ШИФРЫ • Цезарь шифрын ең алғаш Юлий Цезарь қолданған, сондықтан бұл шифр оның атымен аталады. Цезарь шифры- мәтіндегі әр таңба одан алфавитте белгілі бір позицияда орналасқан басқа әріппен алмастырылатын шифр.Мәтіндік ақпараттарды шифрлаудың қандай түрлері бар? Мәтіндерді шифрлаудың бірнеше түрі бар, мысалы, алмастыру, Цезарь шифры, т.б.

6 слайд

#7 слайд
Қазіргі уақытта белгілі бір мәліметтердің құпиялылығын қамтамасыз етудің көптеген тәсілдері бар.Осы тәсілдерді зерттейтін ғылым криптография деп аталады.Бұл арнайы кілттердің көмегімен шифрланған деректер мен хабарламаларды жеткізу және қабылдау әдістері. Кілт - хабарламаларды шифрлау, шифрдан шығару кезінде криптографиялық алгоритмде қолданылатын құпия ақпарат. Электронды қолтаңба - электронды цифрлық қолтаңба құралдарымен жасалған және электронды құжаттың дұрыстығын әрі мазмұнының өзгермейтіндігін растайтын электронды символдар жиынтығы. Құжатты шифрлау – шифрлаудың арнайы кілттері арқылы құжат мәтінін өзгерту.

7 слайд

#8 слайд
ТӨМЕНДЕГІ КЕСТЕНІ ПАЙДАЛАНЫП, ӨЗІҢ ОҚИТЫН ПӘНДЕРДІҢ АТАУЛАРЫН ШИФРЛА. № 1 2 3 4 5 6 7 1 А Ә Б В Г Ғ Д 2 Е Ё Ж З И Й К 3 Қ Л М Н Ң О Ө 4 П Р С Т У Ұ Ү 5 Ф Х h Ц Ч Ш Щ 6 Ъ Ы І Ь Э Ю Я Мысалы: тарих сөзін шифрла - Жауабы: 44 11 42 25 52 Сол сияқты басқада пәндерді өзің жасап көр. 1-Тапсырма

8 слайд

#9 слайд
2-Тапсырма “ Білім-болашақ бастауы” деген сөйлемді шифрла. 3-Тапсырма 23 11 43 44 11 42 сандарымен жазылған сөзді шифрдан шығар.Қандай сөз шықты?Сол сөзді қатыстырып, екі-үш сөйлем жаз.

9 слайд