Ақуыздар,нуклеин қышқылдары

1 слайд

1 слайд

2 слайд
Сабақтың типіСабақтың типі: Білім білік дағдысын қалыптастыру Сабақ түріСабақ түрі: Интегралды сабақ Сабақта қолданатын Сабақта қолданатын әдіс - тәсілдерәдіс - тәсілдер: Баяндау, ауызша сұрау, жазбаша түрде орындау, интерактивті, эксперимент, тірек- сызба

2 слайд

3 слайд
Сабақтың мақсатыСабақтың мақсаты БілімділікБілімділік:с:студенттердің биологиядан белгілі ақуыздар,нуклеин қышқылдары туралы ұғымдарын бір жүйеге келтіру,одан әрі тереңдету,жетілдіру арқылы білім білік дағдысын қалыптастыру. ТәрбиелікТәрбиелік:: өздерінің қабілетіне сай ізденіспен еңбектеніп,жеке тұлға екенін сезіне білуге,адамгершілікке,шығармашылыққа, тиянақтылыққа тәрбиелеу. ДамытушылықДамытушылық:: Ақуыздар мен нуклеин қышқылдарының маңызына ғылыми тұрғыдан түсінік беріп, өз беттерінше жұмыс істеуге,негізгі ойды қорытындылап, салыстыра білуді дамытуға дағдыландыру.

3 слайд

4 слайд
Сабақтың жоспарыСабақтың жоспары  1.Ақу ы з құ рам ы ,құ ры л ы с ы ,ж іктел у і,атқараты н қы зм еті.  2.Пептидтер,пол ипептидтер,ақу ы зды ң  1,2, 3,4-ші реттік құ ры л ы м ы  3.Денату рация, х им иял ы қ қас иеттері  4.Ақу ы зды ң организм дегі өзгеріс і  5.Ақу ы з с интезінің проб л ем ас ы  6.Ну кл еин қы шқы л ы ны ң құ рам ы ,құ ры л ы с ы , атқараты н қы зм еті  7.Ну кл еин қы шқы л ы ны ң маңы зы  8.Гендік инж енерия. 

4 слайд

5 слайд
Ой қозғау Ойлан тап Миға шабуыл Ақуыз, нуклеин қышқылдары туралы мәлімет беру Ғажайып химия Есептеп көр ерінбей Бекіту CCабақтың абақтың кезеңдерікезеңдері

5 слайд

6 слайд
Сабақтың ұстанымыСабақтың ұстанымы Білім еске сақтау арқылы ғана емес, өз ойының күш салынуымен алынғанда ғана білім

6 слайд

7 слайд
“Ой қозғау” кезеңіОй қозғау” кезеңі Үй Үй тапсырмасы.Аминдер,амин тапсырмасы.Аминдер,амин қышқылдары.қышқылдары.1.Азотты органикалық қосылыстарға қандай қосылыстар жатады? 2.Нитроқосылыстар деп қандай қосылыстарды айтады? 3.Аминдер деген не?Олардың құрылысы қандай болады? 4.Аминдер мен амин қышқылдарының қандай ұқсастық қасиеттері бар? 5.Қандай заттарды амин қышқылдары дейді? 6.Аминқышқылдары құрамының ерекшелігі қандай?

7 слайд

8 слайд
7.Аминқышқылдары мен белок түсініктерінің арасында қандай байланыс бар? 8.Аминдер қалай жіктеледі? 9.Аминқышқылдарының орын ауыстыруы организмге қалай әсер етеді? 10.Аминдердің жеке өкілдерін ата? 11.Аминқышқылдарының күрделі эфир түзуінің реакция теңдеулерін жазыңдар. 12. Аминдер мен аммиак қасиетіндегі ұқсастықтарды салыстырыңдар.

8 слайд

9 слайд
Тест сұрақтарының жауаптарыТест сұрақтарының жауаптары Үй тапсырмасы Үй тапсырмасы І нұсқаІ нұсқа 1.а 6.д 11.д 2.е 7.а 12.а 3.а 8.е 13.в 4.в 9.а 14.с 5.а 10.а 15.а

9 слайд

10 слайд
Тест сұрақтарының жауаптарыТест сұрақтарының жауаптары Үй тапсырмасы ІІнұсқа Үй тапсырмасы ІІнұсқа 1.а 8.а  2.а 9.с  3.а 10.е  4.а 11.в  5.а 12.а  6.с 13.с  7.с 14.в  15.е

10 слайд

11 слайд
“Ойлан тап” кезеңіОйлан тап” кезеңі Атауы Құрылысы Метиламин диметиламин триметиламин анилин этиламин гексаметилендиамин АминдерАминдер

11 слайд

12 слайд
Амин қышқылдарыТривиальды атауы Құрылысы Шартты белгіленуі Амин сірке қышқылы α - аминпропион қышқылы α - амин β - гидроксипропион қышқылы α - амин β- тиопропион қышқылы α- аминянтарь қышқылы α -аминизовалериан қышқылы Амин қышқылдарыАмин қышқылдары

12 слайд

13 слайд
“Миға шабуыл” Миға шабуыл” Терминологиялық Терминологиялық сөздікпен жұмыссөздікпен жұмыс 1. нитробензол -нитробензол-nіtrobenzene 2. нитроэтан - нитроэтан-nіtroethane 3. амин -амин-amіne 4. этиламин -этиламин-ethylаmіne 5.ароматты амин -ароматный амин-(фениламин,анилин)- 6. аммиак -аммиак-ammonіa 7. метиламин - метиламин-methyl amіne 8. диметиламин - диметиламин-demethul amіne 9. триметиламин -триметиламин-trіmethyl amіne 10. н-пропиламин- -н-пропиламин-propylamіn 11. .н-бутиламин -н-бутиламин-butylamіne 12.аминсірке, глицин - аминоуксусная кислота- глицин -glycіne 13. триптофан -триптофан-іndole 14. фенилаланин -фенилаланин-phenylalanіne 15.аминқышқылдары -аминокислоты-amіnoacіds

13 слайд

14 слайд
1.ақуыз - белок-f іber 2. гемоглобин - гемоглобин-hemoglobіn 3. альбумин - альбумин-albumіne 4. денатурация - денатурация-denaturatіon 5. инсулин - инсулин-іnsulіn 6.нуклеин қышқылы - нуклеиновые кислот ы-nucleіnіc acіdes 7.-дезоксирибоза нуклейн қышқылы - дезоксирибонуклеиновая кислота-deoхyrіbonucleіc асіd 8.рибонуклеин қышқылы - рибонуклеиновая кислота-rіbonucleіc асіds 9.фосфор қышқылы - фосфорная кислота-phoshorc 10. мононуклеотид - мононуклеотид-mononucleotіde 11. пептид- - пептид-peptіde 12. пиррол - пиррол-іmіdol 13. пиридин - пиридин-pyrіdіne 14. пиримидин - пиримидин-pyrіmіdіne 15. пурин - пурин-purіne 16. урацил - урацил-uracіl 17. тимин - тимин-thymіne 18. цитозин - цитозин-cіtorіne 19. аденин - аденин-adenіne 20. гуанин - гуанин-guanіne

14 слайд

15 слайд
 Нәруыз молекуласы аминқышқылдарынан Нәруыз молекуласы аминқышқылдарынан  тұрадытұрады..

15 слайд

16 слайд
Нәруыздың бірінші ретті Нәруыздың бірінші ретті құрылымықұрылымы Полипептидтік тізбектегі әр түрлі аминқышқылдары қалдықтарының бір- бірімен кезектесіп байланысу ретін нәруыздың бірінші реттік құрылымы дейді. …- ала – лиз – вал – вал – иле - … Нәруыздардың бірінші реттік құрылымы жүйелік номенклатураға қолданылу мүмкін.

16 слайд

17 слайд
Нәруыздың екінші Нәруыздың екінші ретті ретті құрылымықұрылымы Нәруыз молекулалары полипептидтік тізбектерінің кеңістіктегі оралма тәрізді болып келген пішінін нәруыздың екінші реттік құрылымы дейді. Мұнда оралманың көрші оралмадағы –NH- және –CO- топтарының арасында түзілген сутектік байланыстар түзіледі. Нәруыздың екінші реттік құрылымының теориясын тұжырымдаған Карл Лайнус Полинг. Нобель сыйлығының лауреаты

17 слайд

18 слайд
Нәруыздың үшінші Нәруыздың үшінші ретті ретті құрылымықұрылымы Полипептидтік байланыс оралымға айналғанда ондағы радикалдар сырттап қалады. Сол радикалдардан нәруыз молекуласының үшінші реттік құрылымы түзіледі.

18 слайд

19 слайд
Нәруыздың төртінші Нәруыздың төртінші ретті ретті құрылымықұрылымы Нәруыздың төртінші ретті құрылымы бірнеше шумақталған оралымнан тұрады, яғни бірнеше нәруыз молекулаларының қосындысы.

19 слайд

20 слайд
Пептидті Пептидті байланыстың түзілуі байланыстың түзілуі

20 слайд

21 слайд
Н –Н – 6,3%-7,5% 6,3%-7,5% NN – – 15%-18% 15%-18% Р –Р – 0%-2% 0%-2% SS - - 0%-2,4% 0%-2,4% О –О – 21,5%-23,5% 21,5%-23,5% С -С - 50%-55% 50%-55% Ақуыздың Ақуыздың қарапайым қарапайым құрамы:құрамы:

21 слайд

22 слайд
Табиғи ақуыздың құрамына кіретін Табиғи ақуыздың құрамына кіретін аминқышқылдарыаминқышқылдары РетіРеті АминқышқылдарыАминқышқылдары Қысқартылған атауыҚысқартылған атауы 1.1. АланинАланин АлаАла 2.2. Аргинин Аргинин АргАрг 3.3. АспарагинАспарагин АснАсн 4.4. Аспаригиновая кислотаАспаригиновая кислота Асп Асп 5.5. Валин Валин ВалВал 6.6. ГистидинГистидин ГисГис 7.7. Глицин Глицин ГлиГли 8.8. Глутамин Глутамин ГлнГлн 9.9. Глутаминовая кислотаГлутаминовая кислота ГлуГлу 10.10. Изолейцин Изолейцин ИлеИле 11.11. Лейцин Лейцин ЛейЛей 12.12. ЛизинЛизин ЛизЛиз 13.13. Метионин Метионин МетМет 14.14. Пролин Пролин ПроПро 15.15. Серин Серин СерСер 16.16. Тирозин Тирозин ТирТир 17.17. ТреонинТреонин ТреТре 18.18. Триптофан Триптофан ТриТри 19.19. ФенилаланинФенилаланин ФенФен 2020 Цистеин Цистеин цисцис

22 слайд

23 слайд
Ақуыздың түрлеріАқуыздың түрлері АҚУЫЗ ЖАЙ АҚУЫЗДАР ПРОТЕИНДЕР КҮРДЕЛІ АҚУЫЗДАР ПРОТЕИДТЕР Альбуминдер,глобу- линдер, Протаминдер, гистондар, т.б. Фосфопротеидтер,Гли- копротеидтер,Хормо- протеидтер, Нуклепро- теидтер

23 слайд

24 слайд
Ақуыздардың химиялық Ақуыздардың химиялық құрамы бойынша жіктелуіқұрамы бойынша жіктелуі ЖАЙ АҚУЫЗДАРЖАЙ АҚУЫЗДАР тек аминқышқылдарынан тұрады КҮРДЕЛІ АҚУЫЗДАРКҮРДЕЛІ АҚУЫЗДАР Аминқышқылынан және өзге қосымша Топтардан (нуклеопротеидтер, гликопротеидтер, т.б.нуклеопротеидтер, гликопротеидтер, т.б.) тұрады.

24 слайд

25 слайд
Ақуыздардың ерігіштігі Ақуыздардың ерігіштігі бойынша жіктелуібойынша жіктелуі 1)1)АльбуминдерАльбуминдер – суда, тұзды ерітінділерде, – суда, тұзды ерітінділерде, сұйылтылған қышқылдарда және сілтілерде сұйылтылған қышқылдарда және сілтілерде жақсы ериді.жақсы ериді. 2)2)ГлобулиндерГлобулиндер – суда нашар ериді, тұзды – суда нашар ериді, тұзды ерітінділерде, сұйылтылған қышқылдарда ерітінділерде, сұйылтылған қышқылдарда және сілтілерде жақсы ериді.және сілтілерде жақсы ериді. 3) ПроламиндерПроламиндер –60%-80% этанолда ериді;–60%-80% этанолда ериді; 4) ГлютаминдерГлютаминдер – сілтілі ерітінділерде ериді.– сілтілі ерітінділерде ериді.

25 слайд

26 слайд
АльбуминдерАльбуминдер Сүтте лактальбумин Қан сарысуында лактальбумин Жұмыртқада овальбумин АЛЬБУМИНДЕР

26 слайд

27 слайд
Өсімдік жасушасында Жануарлар қан сарысуында Бұлшық етте, жұмыртқада, сүтте,т.б. ГЛОБУМИНДЕР

27 слайд

28 слайд
ГистондарГистондар ГИСТОНДАРГИСТОНДАР – хромосоманың құрылыс материалы Өсімдік жасушасы ядросында Жануарлар жасушасы ядросында

28 слайд

29 слайд
ККүрделі ақуыздарүрделі ақуыздар Құрамында фосфор қышқылының қалдығы бар күрделі ақуыздар ФОСФОПРОТЕИДТЕРФОСФОПРОТЕИДТЕР Гидролизденгенде жай ақуыз бен бояғыш заттарға ыдырайды ХРОМОПРОТЕИДТЕР Гидролизденгенде жай ақуыздар мен көмірсуларға ыдырайды, суда ерімейді ГЛИКОПРОТЕИДТЕР

29 слайд

30 слайд
Ақуыздың атқаратын қызметіАқуыздың атқаратын қызметі Энергия бөлу Хабар беру қорғаныштық тасымалдаушы Фермент- катализатор қозғалысты қамтамасыз ету құрылыс материалы АҚУЫЗ

30 слайд

31 слайд
Белоктардың Белоктардың денатурациясы. денатурациясы. Белоктардың екінші және үшінші реттік құрылымдарына жауапты байланыстар (сутектік, дисульфид көпіршесі, т.б.) әлсіз болғандықтан, оңай үзіліп, белоктардың кеңістік құрылымдарының қайтымсыз бұзылуы белоктың денатурациясы деп аталады. Денатурацияға ұшыраған белок өзінің биологиялық функциясын атқара алмайды (denatuze — табиғи қасиетінен айырылуы).

31 слайд

32 слайд
Химиялық Химиялық қасиеттеріқасиеттері 1.Белоктар — екідайлы электролиттер. Ортаның белгілі бір рН мәнінде олардың молекулаларындағы оң және теріс зарядтар бірдей (изоэлектрлік нүкте деп аталады) болады. Бұл — белоктардың маңызды қасиеттерінің бірі. 2.Белоктардың гидролизі. Сілті немесе қышқыл ерітінділерін қосып қыздырғанда, белоктар гидролизденіп, аминқышқылдарын түзеді: 3.Белоктардыц түсті реакциялары. Белоктарды сапалық анықтау үшін түсті реакциялар қолданылады. а) Ксантопротеин реакциясымен (грек. ксанты — сары) құрамында бензол ядросы бар белоктар концентрлі азот қышқылымен сары түс береді. ә) Биурет реакциясы. Мыс (II) гидроксидінің сілтідегі ерітіндісімен белоктарға әсер еткенде, ашық күлгін түс пайда болады. Бұл реакция белоктардың құрамындағы пептидтік байланыстарды анықтайды. б) Құрамында күкірті бар белоктарға қорғасын ацетатын және сілті қосып қыздырғанда, қорғасын сульфидінің қара түнбасы түзіледі.

32 слайд

33 слайд
Белоктардың Белоктардың организмдегі организмдегі өзгерісі өзгерісі Белоктар аса маңызды тағамдық, заттар (ет, жұмыртқа, сүт, нан, т.б.) құрамында болғандықтан, ас қорыту жолдарында ферменттер әсерінен аминқышқылдарына дейін ыдырап гидролизденеді. Аминқышқылдары ішек қабырғалары арқылы қанға өтеді. Көмірсулар мен майлардан айырмашылығы — аминқышқылдары организмде қор болып жиналмайды. Олардың біразы адам немесе жануар организмінің өзіне тән белогын түзеді. Ал аминқышқылдарының бір бөлігі белок емес азотты қосылыстардың, нуклеин қышқылдарының синтезіне жұмсалады. Кейбіреулері тотығып, ең ақырғы өнімдерге (С0 2 , Н 2 0, т.б.) дейін ыдырап, энергия бөледі.

33 слайд

34 слайд
Белок синтезі проблемасыБелок синтезі проблемасы Белок молекуласының күрделі болуына байланысты қазіргі уақытқа дейін белок синтезі толық іске аспай отыр. Белок молекулалары үздіксіз қозғалыста болады. Белок молекулаларын синтездеуге әрекет жасаған ғалымдардың сәтсіздіктерінің себебі де осында болуы мүмкін. Белок молекулаларының үздіксіз өзгеруін анықтайтын заңдылықтарды түсіну — қазіргі ғылымның ең басты міндеттерінің бірі. Жоғары деңгейлі организмдерде белок биосинтезі таңғаларлықтай тез жүреді: 350 аминқышқылынан тұратын полипептид бар болғаны 10 секундта түзіледі! Белок синтезінің құпия сырын ашу көптеген вирус ауруларын жеңуге мүмкіндік береді, жаңа химиялық талшықтар мен пластмассалар жасауға, тамақ және химия өнеркәсібінде жаңа өндіріс процестерін ойлап табуға көмектеседі. Алғаш рет қарапайым белокты заттар, гипофиздің гормондары вазопрессин мен окситоцин, инсулин мен интерферон алу жатады. Полипептидтік теория ашылғаннан бері белоктық қасиеттері бар по...

34 слайд