Ас қорыту жүйесі аурулары бар науқастарды тексеру әдістері: Сұрастыру, жалпы қарау,пальпация, перкуссия

1 слайд
«Семей» Медициналық колледжі» мекемесі • Семей – 2021 жылТақырып: Ас қорыту жүйесі аурулары бар науқастарды тексеру әдістері: Сұрастыру, жалпы қарау,пальпация, перкуссия Орын ған: Смағұлов М.М.

1 слайд

2 слайд
Негізгі шағымдары • жұтынудың бұзылуы – д исфагия • ауырсыну • лоқсу • құсу • кекіру • қыжыл • тәбеттің бұзылуы: жоғарылауы, төмендеуі, болмауы • ауызда жағымсыз дәм сезіну, сілекей бөлінуінің көбеюі • қан құсу • қан кету • метеоризм, іштің ш ұ рылдап-қ ұ рылдауы • іш өту • іш қату • тері қышуы • сарғаю • Іштің ұлғаюы (асцит)

2 слайд

3 слайд
Ж ұтынудың бұзылуы – д исфагия Басты себебі: өңештің тарылуы, ол органикалық тарылу және функциональды тарылу түрінде болады. Дисфагия сипатының ерекшеліктері: Органикалық тарылуда әуелі құрғақ немесе қою тағамның өтуі қиындайды, кейін сұйық тағам өтуі қиындайды (тұрақты). Ф ункциональды тарылуда керісінше, сұйық (әсіресе салқын) тағамның өтуі қиын, ал қою тағамның өтуі жеңіл болады ( тұрақсыз) .

3 слайд

4 слайд
Ауырсыну Орны: ауырсынған жері; Таралуы: берілетін аймағы; Сипаты: кесіп, күйдіріп, сыздап, түйіліп, бүріп немесе толғақ қысқандай және т.б.; Пайда болуы: кенеттен, біртіндеп, алғаш рет немесе бұрын болғандығы; Тұрақтылығы: тұрақты немесе ұстамалы; Ұзақтығы: неше уақытқа созылады; Тамақ қабылдаумен байланысы: тамақ қабылдағаннан кейін неше уақыттан соң п/б; Жеңілдік әкелетін немесе керісінше күшейтетін факторлар

4 слайд

5 слайд
Лоқсу Лоқсу – (жүрек айну, жүрек көтерілуі) құсқысы келгендей сезім. Лоқсыған кезде науқастың беті бозарып, басы айналып, сілекейі көбейіп, өзі әлсірейді. Лоқсу тек ас қорыту жүйесі ауруларына ғана тән шағым емес, ол қан қысымы көтерілгенде де, жүйке күйзелісінде де, т.б. көптеген жағдайларда да байқалады.

5 слайд

6 слайд
Құсу Гастрит, асқазанның жара, рак ауруларында жиі байқалатын белгі. Құсудың болатын уақытына (аш немесе тоқ кезде, тамақ іше салысымен немесе біраз уақыт өткен соң, қатты ауырсынғанда пайда болуына көңіл аудару керек). Лоқсумен, сілекей бөлінуімен байланысына, құсықтың мөлшеріне (аз, көп), құрамына - тамақ, өт, қан, т.б., түсіне - сүт қосқан кофе түстес, алқызыл, т.б.) зер салу керек.

6 слайд

7 слайд
Кекіру Ауамен кекіру (аэрофагия), қышқылтым дәммен кекіру, шіріген жұмыртқа иісімен кекіру түрлері де болуы мүмкін. Бауыры мен өт жолдары ауыратын науқастар кекіргенде аузына ащы дәм келеді. Ал асқазан қалтқысының тесігі тарылғанда немесе ас қазан бұлшық еттері әлсіреп, тамақ әрі қарай ішекке өтпей асқазанда тұрып қалуынан шіриді, соның нәтижесінде түзілген күкіртсутегі кекіргенде шіріген жұмыртқа иісін береді. Асқазан мен тоқ ішек арасында жыланкөз қалыптасқанда кекіріктен нәжістің иісі шығады.

7 слайд

8 слайд
Қыжыл Себебі өңеш пен асқазан арасындағы сфинктердің әлсіреуінен гастроэзофагальды рефлюкс дамиды, асқазан сөлінің өңешке өтуіне байланысты төссүйегінің төменгі жағында немесе семсер тәрізді өсіндінің артқы жағында қыжыл сезімі пайда болады, ол гиперацидті гастритке, асқазанның жара ауруына тән белгі. Нәтижесінде ө ңештің кілегейлі қабаты қышқылдардың әсерінен күйіп, қабынып – эзофагит дамиды.

8 слайд

9 слайд
Тәбеттің бұзылуы Асқа тәбетінің төмендеуі – асқазаны, ішегі немесе бауыры ауыратын науқастарда жиі болады, тіпті асқа тәбеті жойылуы мүмкін – анорексия деп аталады, әсіресе қатерлі ісіктерде жиі кездеседі, науқас арықтап- жүдеп, кахексияға ұшырауы мүмкін. Асқазан рагімен ауырған науқастардың етке тәбеті тартпауы мүмкін, ал жара ауруында науқастың тәбеті бұзылмайды, тек тамақты көп ішсе асқазаны ауыратындығынан, ол асты аяншықтап, аз-аздан ішуге мәжбүр болады.

9 слайд

10 слайд
Тәбеттің шектен тыс жоғарылауы – булимия деп аталады. Тез тойыну - асқазанның сөлі төмендегенде (гипоацидті гастритте), бауыр-өт жолдарының ауруларында, асқазан рагімен сырқаттарда, аз тамаққа тез арада тойынғандай, ішін кернегендей сезім пайда болады.

10 слайд

11 слайд
Ауызда жағымсыз дәм сезіну Ауыз қуысында тістің, кілегей қабатының тікелей өздерінің зақымдануымен қатар басқа ағзалар мен жүйелердің ауруларымен байланысты өзгерістер де байқалады. Мысалы, қаназдықтың бір түрі - Аддисон- Бирмер ауруында ауызда күйдіріп тұрғандай сезім пайда болса, бауыр, асқазан, ішек ауруларының кейбіреуінде ауыздан жағымсыз иіс шығып немесе қышқылтым дәм сезінеді, ал қантты диабетпен сырқат адамдардың аузы құрғай береді.

11 слайд

12 слайд
Қан құсу Қан құсу (өңештен, асқазаннан қан кеткенде). Құсық түсі қан кеткен жеріне, құсу уақыты мен қан кету уақытына байланысты. Өңештен қан кеткенде түсі алқызыл, асқазаннан қан кеткенде , егер де қан кете салысымен құсса түсі алқызыл немес қанық қызыл болады; егер қан кеткеннен уақыт өткен соң, құсса қан асқазан сөлінің әсерінен өзгеріп, түсі кофе қойыртпағына ұқсайды («кофе қойыртпағы» құсығы).

12 слайд

13 слайд
Қан кету Қан кету — melaena (қара түсті нәжіс) . Мұндай нәжіс аш ішектің жоғарғы бөліктерінен, және де асқазаннан, өңештен қан кеткенде, тек қана құсықпен шығып қоймай, жұтуына байланысты ішекке де түседі. Қан аз кеткен жағдайда қара түсті нәжіс бомайды, қалыпты түс болады. Мұндай жағдайларда, нәжісті жасырын қан кетуге тексеру қажет.

13 слайд

14 слайд
Метеоризм Іш кебуі — желденуі. Ішектердегі газ түзілуі күшейіп, сіңірілуінің төмендеуінен, іш жүрмей қалуынан, өсімдік тектес тағамдарды көп қолданудан, ауаны көп жұту себебінен дамиды. Анықтайтын жағдайлар: бүкіл ішке тарала ма, белгілі бір бөлігіне беріле ме, үнемі бір аймағында болады ма, құрыл - шұрыл (ішек перистальтикасы күшеюінен) сезіне ме, осыларды анықтау керек?

14 слайд

15 слайд
Іш өту — диарея Үлкен дәреттің сұйық болуы. Ішек перистальтикасының күшеюінен, тамақ қорытылмай және сіңірілмей сыртқа шығады. Ішектің қабынуы, зақымдануы, сіңірілудің реттелуі бұзылысынан су алмасудың бұзылысы мен іш өту дамиды. Үлкен дәреттің жиілігіне, ауырсынумен, тамақ ішумен байланысына т.б. көңіл аудару керек. Іш өткенде нәжістің құрамына қан, кілегей, ірің, басқа заттар араласса, оның түсі өзгереді. Өт шықпай қалғанда нәжістің түсі ақ болады, асқазаннан немесе он екі елі ішектен қан кетсе, оның түсі көмірдей қара болады.

15 слайд

16 слайд
Іш қату – обстипация Іш қатуы — нәжістің ішекте ұзақ уақыт ( 48 сағаттан көп ) тұрып қалуы, соның салдарынан нәжіс «қой құмалағы» тәрізді болады. Іштің қатуы органикалық (тарылуы, ісік) және функциональды (алиментарлық, неврогенді, қабыну, улану, эндокриндік, гиподинамия, іш бұлшық еті тонусының төмендігі) себептерден болады. Анықтайтын жағдайлар: жоғарыда келтірілген себепші болуы мүмкін факторларды анықтау керек?

16 слайд

17 слайд
Тері қышуы : жиі бауырлық және бауыр астылық сарғаю кезінде болады, бірақ кейде онсыз да кездесуі мүмкін, кейде ол бауыр ауруларының ерте белгісі болуы да мүмкін. Сарғаю - терінің және көрінетін кілегей қабаттардың сарғыш түске боялуы, өт пигменттерінің қанда және тіндерде жиналуынан болады. Іштің ұлғаюы (кейде тез ұлғаюы) - ішектерден қанның қақпақты вена арқылы өтуі қиындағанда асцитке байланысты болады, метеоризм күшейгенде немесе бауыр, көк бауыр кенеттен үлкейгенде байқалады.

17 слайд

18 слайд
Аурудың даму тарихы Ас қорыту жүйесі ауруларының даму тарихын сұрастырғанда мына мәселелерге: аурудың басталған кезіне, алғашқы байқалған белгілеріне, ауруының ағымына, дәрі-дәрмектің, улы заттардың әсеріне, тістің өзгерістеріне және жыл мезгілімен, бактериялық, вирусты немесе созылмалы ағымды аурулармен байланысына, б ауыр ауруларына қатысты бұрын-соңды сарғаю болған-болмағанын, бауырдың және өт қабының жедел қабынуы (вирусты гепатит, жедел холецистит, холангит), бауыр коликасының ұстамасы, бауырдың, көк бауырдың ұлғаюы болған-болмағанын сұрастыру керек. Тексеру нәтижелеріне, б ұрын қолданылған емнің түріне (хирургиялық, терапиялық), оның нәтижесіне көңіл аударған жөн.

18 слайд

19 слайд
Өмір тарихы Еңбек, тұрмыс және жұмыс жағдайы, тамақтану ерекшеліктері (ретсіз немесе үнемі ыстық, суық, ащы, майлы, қуырған, құрғақ тамақ пайдалану), Б ұрын ауырған аурулары, анамнезінде жүқпалы аурулардың болуы (вирусты гепатит, лямблиоз, іш сүзегі, безгек, мерез және т.б.), асқазан ішек жолдарының аурулары (гастрит, колит), қанттық диабет. А уыр жарақаттар, осы ауруға себепші болатын факторлар: майлы етті тағамдарға әуестік, химиялық, дәрілік және өсімдік уларының әсері (ауыр металл тұздары және т.б., жеуге жарамсыз саңырауқұлақтар). Тұқым қуалаушылық аурулары, зиянды әдеттер ( спиртті ішімдік, темекі).

19 слайд

20 слайд
Қарау Науқасты жатқызып, жағдайы келсе тұрғызып қараған жөн. Бірінші ауыз қуысының кілегей қабатын, тілін, тістерін қарау керек. Ішті қарағанда іш жарығы (грыжа), іштің алдыңғы іргесі веналарының кеңейгені, асцит болуы түрегеп тұрғанда айқын көрініс береді: іштің бітіміне, терісінің түсіне, шығыңқы жерлеріне, метеоризмге, кіндіктің өзгерістеріне, көзге көрінетін қозғалыс (перистальтика) бар-жоғына, тыныс алуға қатысуына зер салу керек. Асқазан және он екі елі ішек ауруларында науқастардың дене бітімі жиі астениялық типте болады.

20 слайд

21 слайд
Бауыр және өт жолдарының ауруларында науқастардың көбі гиперстеник болып келеді (өтке тас пайда болу ауруында). Науқастың өте жүдеуі, кахексияға үшырауы бауыр циррозында, бауыр мен өт жолдарының қатерлі ісіктерінде болады. Теріге қан қ ұ йылу, петехиялық (нүктелі) бөртпе бауыр жетіспеушілігіне тән. Теріде қасыған тырнақ іздері болуы, тері сары түске өзгеруі мүмкін.

21 слайд

22 слайд
Сарғаю

22 слайд

23 слайд
Көз ағының сарғаюы

23 слайд

24 слайд
Механикалық сарғаю Терінің түсі жасыл сары

24 слайд

25 слайд
Паренхиматозды сарғаю. Тілдің кілегей қабатының сарғаюы

25 слайд

26 слайд
Ішті қарағанда (тікесінен және шалқасынан) - асцитті анықтауға болады (цирроз және портальды гипертензияда). Асцит кезінде тікесінен тұрғызып қарағанда іш төмен қарай салбырап кетеді, өйткені жиналған сұйықтық төмен қарай кетеді. Шалқасынан жатқанда іштің екі бүйірі жайылып кетеді. Мүндай пішіндегі ішті «бақа іші» деп атайды.

26 слайд

27 слайд
Асцит

27 слайд

28 слайд
Асцит

28 слайд

29 слайд
Кахексия және асцит

29 слайд

30 слайд
Бауыр ауруларының ұ сақ белгілері: • Ксантоматоз - (ксантелазма) - қабақтың, (ксантома) алақанның, шынтақтың, тізенің және табан терісінің (ксантома) сары түсті холестерин кристалдарының түйме болып жиналуы - зат алмасуда холестерин алмасуының бұзылуынан болады. Ксантоматоз қантты диабетте және атеросклерозда да кездеседі.

30 слайд

31 слайд
Ксантоматоз

31 слайд

32 слайд
Кілегей қабаттағы ксантелазма

32 слайд

33 слайд
Қабақтағы ксантелазма

33 слайд

34 слайд
Көздің кілегей қабатындағы ксантелазма

34 слайд

35 слайд
• «Тамыр жұлдызшалары» - тері бетінен аздап көтеріліп пульсация беріп тұратын ангиомалар. Олардан айналасында күн сәулесі сияқты тамыр тармақтары кетеді. «Тамыр жүлдызшалары» көбіне мойында, бетте, иықта, алақан сыртында, арқада, сирегірек м ұ рын, ауыз, ж ұ тқыншақтың кілегей қабықтарында болады. Бауыр қызметі жақсарғанда олар жойылып кетеді, не азаяды.

35 слайд

36 слайд
«Тамыр жұлдызшалары»

36 слайд

37 слайд
• «Бауыр алақаны» (пальмар эритемасы) екі алақан мен екі табанның, әсіресе тенар мен гипотенардың қызаруы. • Алқызыл түсті «таңқурай түсті» тіл, беті тегіс болады, ангулярлық стоматит және ауыздық пайда болады (В тобы гиповитаминозынан).

37 слайд

38 слайд
«Бауыр алақаны»

38 слайд

39 слайд
Таңқурай түсті тіл

39 слайд

40 слайд
Ангулярлық стоматит және ауыздық

40 слайд

41 слайд
Соңғы үш симптом бауыр тіні ауыр зақымданғанда байқалады. З ақымданған гепатоциттер қандағы эстрогендерді толық ыдырата алмайды. Ал, қанда концентрациясы көбейген эстрогендер тері тамырларын кеңейтеді.

41 слайд

42 слайд
Эстрогендердің шектен тыс көбеюі басқа да белгілердің пайда болуына себеп болады. Мыс: ерлерде сүт бездері үлкейеді (гинекомастия), сақал шығуы, ерлерге тән түктенуі нашарлайды. Әйелдерде түктің қалыңдауы (қолтықта, қасағада) байқалады, сақал- м ұ рт шығады. Бауыр қызметі д ұ рысталғанда, ол белгілер де жойылады.

42 слайд

43 слайд
Цирроздан, ісіктен немесе ұлғайған лимфа түйіндері қысып қалғанда, тағы басқа себептерден бауырдың қақпақты венасы жүйесінде қан айналымы бұзылса, іштің алдыңғы жағындағы вена тармақтары кеңейіп, білеуленіп кетеді. Сол кезде іште медуза басына ұқсайтын бейнені көруге болады. Бауырдың созылмалы ауруларында саусақтардың дабыл таяқшаларына ұқсауы, кейде тырнақтардың ақ түсті болуы байқалады.

43 слайд

44 слайд
“ Медуза басы” белгісі

44 слайд

45 слайд
Іштің пальпациясы В.П.Образцов және Н.Д.Стражеско әдісі бойынша іштің беткей болжамды және терең әдістемелік сырғымалы пальпациясы арқылы жасалады. Беткей болжамды пальпация ауырсыну бар- жоғын, іш құрсағының алдыңғы іргесінің бұлшық еті кернеулігін, іш жарығын және іштің тік бұлшық етінің ыдырауын анықтауға негізделген. Бұл кезде саусақтарды терең батырмай, жәй ғана сағат тілінің бағытымен немесе оған қарсы не...

45 слайд