#1 слайд
Аспан , сферасы аспан координаталарының жүйесі 9 сынып . . Рахимова Ж Т

1 слайд

#2 слайд
Оқу мақсаттары 9.7.2.3 аспан сферасының негізгі элементтерін ; атау 9.7.2.4 жұлдызды аспанның жылжымалы картасынан жұлдыздардың аспан координатасын анықтау

2 слайд

#3 слайд
Аспан сферасы – кез келген радиустағы барлық көрінетін аспан денелері проекцияланатын ойша алынған сфера.

3 слайд

#4 слайд
https://sketchfab.com/3d-models/celestial-sphere-5010ef3e53cc4256af2095770d ab826f

4 слайд

#5 слайд
P N P S – дүние өсі, аспан сферасы осы дүние осі айналасында айналады. Солтүстік жартышарда орналасқан бақылаушы үшін аспан сферасының дүние осімен қиылысу нүктесі P N солтүстік полюс деп аталады. Оңтүстік жартышарда орналасқан бақылаушы үшін аспан сферасының дүние осімен қиылысу нүктесі P S оңтүстік полюс деп аталады. Аспан сферасын солтүстік және оңтүстік жартышарға бөліп тұратын жазықтық – экватор жазықтығы деп аталады, ол айналу өсіне перпендикуляр болады.

5 слайд

#6 слайд
Экватор жазықтығының аспан сферасымен қиылысу сызығын – аспан экваторы деп атайды. Полюстер мен бақыланатын шырақ М арқылы өтетін сфераның үлкен дөңгелегі еңістік дөңгелегі деп аталады. Жұлдыздар картасын құрастыру үшін экваторлық координаталар: еңістік пен тік шарықтау енгізілген. Еңістік – ендікке, тік шарықтау – бойлыққа ұқсас. Тік шарықтау Тоқты жұлдызында орналасқан көктемгі күн мен түн теңелу нүктесінен бастап өлшенеді. Күн бұл нүктеге 22 наурызда келеді.

6 слайд

#7 слайд
Еңістік δ – еңістік дөңгелегі маңындағы жұлдыздың аспан экваторы жазықтығынан бұрыштық қашықтығы. Тік шарықтау α – көктемгі теңелу нүктесінен жұлдыз орналасқан еңістік дөңгелегіне дейінгі бұрыштық қашықтық.

7 слайд

#8 слайд
Тік шарықтау уақыттың өлшем бірлігімен өлшенеді, аспан сферасының тәуліктік айналуы 24 сағат болғандықтан, ол 0 һ және 24 һ аралығында өзгереді. 24сағ =360 0 1 c ағ=15 0 4 мин=1 0

8 слайд

#9 слайд
ЖАЖК – жұлдызды аспанның жылжымалы картасы

9 слайд

#10 слайд
ЖАЖЖ қолданып, 10 қазан күнгі сағат 21:00 – дегі Үлкен Аю жұлдыздарының еңістігі мен тік шарықтауын табыңдар

10 слайд

#11 слайд
1. ЖАЖЖ – ның шетінен қазан айын табыңдар. 2. Жылжымалы қондырғыдан 21 сағатты табыңдар 3. Екеуін беттестіріңдер 4. Ізделінді жұлдызды тауып, оның еңістігін анықтаңдар (қай шеңберде жатқанын анықтап, көз мөлшерімен бұрышты есептеңдер) 5. Тік шарықтауын табыңдар ( центрлік нүкте мен жұлдыз арқылы түзу жүргізіңдер )

11 слайд

#12 слайд

12 слайд

#13 слайд

13 слайд

#14 слайд
δ =63 0 α =23 h 8 I

14 слайд

#15 слайд
ЖАЖК қолданып, Балқаш қаласыың аспанында көрінетін жұлдыздар мен шоқжұлдыздарды анықтаңдар

15 слайд

#16 слайд

16 слайд

#17 слайд
Оқу тапсырмасы: Үлкен Аю шоқжұлдызындағы Алиот жұлдызының тік шарықтауы мен еңістігін табыңдар.

17 слайд