Ашық сабақ "Дене өлшемдері және адам дене құрылысының типтері "

1 слайд

2 слайд
1. Дене пропорциясы 2. Дене құрылымы 3. Дене толықтығы

3 слайд
Адам денесінің сыртқы пішінін негізгі жалпы морфологиялық белгілер, дене бітімінің пропорциясы, дене бітімі мен келбеті, денесі деп анықтайды. Жалпы морфологиялық белгілерге дене ұзындығы немесе бойы, кеуде айналымы мен массасы жатады. Бірінші екі көрсеткішті сантиметрмен өлшейді. Бой сүйек қаңқа өлшеміне байланысты болады. Адам өмірінің даму кезеңдеріне байланысты бой өзгеріп отырады: туылғаннан 18-20 жасқа дейін өсу шегі тұрақты болады; 45 жастан кейін дене ұзындығы қысқарады. Бұдан басқа да дене ұзындығы бір күн ішінде өзгеруі мүмкін. Кешке қарай адам шаршағанда дене ұзыныдығы әдеттегіден 1,5-3,0 см қысқарады. Таңертең дене ұзындығы ұзарады. Дене ұзындығы бойынша артықтыққа Солтүстік Еуропа және Скандинавия елдері (шотландтар, норвеждер, шведтер), сонымен бірге Солтүстік Америка елдері ие болған.

4 слайд
125см-ден төмен және 200см-ден жоғары дене ұзындығын көп жағдайларда патологиялы категорияға жатқызады. Кеуде айналымы өлшемі кеуде қуысы бұлшық еттерінің даму дәрежесі мен май жиналу көлеміне байланысты. Кеуде айналымы адам туылғаннан бастап, үздіксіз өсіп отырады да, 20-26 жас шамасында тұрақтанады. 40 жастан кейін тері асты майлы қабатының жиналуына байланысты кеуде айналымының қарқынды өсуі байқалады. Бірақ, 60 жастан кейін кеуде қуысының периметрі қарттық инволюциялық кезең басталуына байланысты біршама кішірейеді.

5 слайд

6 слайд

7 слайд

8 слайд

9 слайд

10 слайд
Әр түрлі жастағы және жыныстағы адамдардың пропорциялары қатты өзгері. Өзгерістер бас және салыстырмалық өлшемдерінің артуымен өзгереді. Егер де жаңа туылған нәрестенің бас биігі шамамен дене ұзындығының 25 - ын құраса, ересек адамда 13-14, нәрестенің аяқ ұзындығы дене ұзындығының 33-ын құраса, ересекте – 53, нәресте бас айналымы кеуде айналымына тең, ал ересек адамда екі есе кіші. Адамдардың дене ұзындығындағы айырмашылығы негізінен аяқ-қол ұзындығына байланысты болады. Сондықтан долихоморфтық тип бойы ұзын адамдарға, ал брахиморфтық бойы қысқа адамдарға тән.

11 слайд
Дене құрылымы бұлшық еттері май басудың өсуі дәрежесімен байланысты адам дене бітімнің жеке ерекшеліктері. Ер адам типтері : кеуделік тип, бұлшық етті тип, қарынды тип.

12 слайд
Кеуделік тип – әлсіз май басумен және әлсіз бұлшық етіменғ жалпақ кеуде қуысымен, қабысыңқы қарын және бүкір арқамен сипатталады; Бұлшық ет типі – орта немесе күшті бұлшық етпен және орташа май басумен, цилиндрлік кеуде қуысымен, әдеттегідей немесе түзу арқамен сипатталады; Құрсақтық тип – орта немесе әлсіз бұлшық етпен және мол май басумен, конустық кеуде қуысымен, дөңгелек-шығыңқы қарынмен, бүкір немесе әдеттегідей арқамен ажыратылады.

13 слайд
Барлық денені біркелкі май басу тобы. Май басу дәрежесі әлсіз, отра және мол болуы мүмкін; Денені әркелкі май басу тобы . Денеің жоғарғы бөлігі мен төменгі бөліктеріне артық май жиналуы;Дененің тұлға бөлігін немесе аяқ- қолдары әркелкі май басу тобы; Дененің бөлек бір бөліктерінде (кеудеде, мықында, санда) артық май жиналған қосымша типті топ

14 слайд
Адам еңсесі бұл мойын және мықын тұсындағы жұлынның түрлі қимыл.Қозғалысымен, денеге қатысты қолдың жағдайымен, иықтың биіктігімен сипатталады . Бұлшық еттің дамуы май жиналу да еңсеге әсер етеді. Ересек адамда еңсе түрлері Қалыпты Еңкіш Шалқақ

15 слайд
Қалыпты дене бітімі арқа қабырғасы мен бел сызығы тұсындағы жұлын діңгегінің бірқалыпты профильді иілісімен сипатталады. Еңкіш дене бітімі бұл басты, иықты еңкейте жіберген және жауырын дөңестігімен сипатталады. Шалқақ дене бітімде бас пен иық артқа беріліп, жауырын тік және мықын сызығымен жұлын үлкен иілісте болады. Ерлердің еңсесі мықынға қарағанда, жауырынның сыртқа шығып тұруымен сипатталады. Ал әйелдердің еңсесі жауырынның сыртқа шығуынан гөрі мықынның шығыңқылығымен ерекшеленеді. Адам еңсесіне жас ерекшелігі, адамның атқаратын жұмысы, дене шынықтырумен айналысуы зор әсер етеді.

16 слайд

17 слайд
Сәннің еңсенің қалыптасуы негізінде жұлынның динамикалық қызметі оның иілгіштігі жатады. Иілгіштік Лордозалық Кифозалық Дене қаңқасын алға Дене қаңқасын артқа иеді қарай иеді

18 слайд
Адам дардың толықтығы үш өлшемге байланысты анықталады: кеуденің, белдің, мықынның жартылай айналымы Толықтық өлшемдері Аз Орташа Үлкен Ерлерде өте үлкен Толықтық адамның жас ерекшелігіне байланысты; аз және орташа толық тық жастағы және орт а жастағыларға ( 44 жасқа дейін) тән, үлкен толықтық егде жастағы адамдарға ( 45 жастан жоғары ) тән.

19 слайд

20 слайд
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

21 слайд