Ашық сабақ Жетіген Шаңқобыз аспаптары 2 сынып

1 слайд
Тақырыбы: жетіген шаңқобыз аспаптары

1 слайд

2 слайд
Сабақтың мақсаты Оқушылардың ән-әуенге қызығушылығын арттыру, ұлттық музыканы сүюге, үйренуге, тыңдай білуге баулу. Шығармашылығын дамыту. Аспаптық музыканың дамуы, ерекшелігі туралы түсінік беру

2 слайд

3 слайд
Жетіген, Шаңқобыз аспаптары ”

3 слайд

4 слайд
Білімділік : әнді көңілді сипатта орындауға үйрету. Көркемдік талғам мен шығармашылық ізденіс дағдыларын дамыту, халық музыкасымен сусындату . Дамытушылық : Жетіген аспабының суретін көрету, шаңқобыз аспабыныңда суретін, даусын естірту. Сергіту сәтін жасаттыру түрлі қызықты ойындар ойнату. Тәрбиелік: Оқушылардың ұлттық музыканы сүюге, үйренуге, тыңдай білуге баулу.

4 слайд

5 слайд
Шертпелі аспаптар Домбыра Саз Шертер Домбыра бас Шаңқобыз Жетіген

5 слайд

6 слайд
Ойланайық Жұмбақ: Жеті шектен жеті түрлі үн шығар. Әуезінен жеті тарау мұң шығар Ойнап кетсең, түрлі-түрлі жыр шығар, Бұл қандай аспап? Жетіген

6 слайд

7 слайд
. Жетіген туралы аңыз Ерте кезде ауылда бір қария тұрады. Оның жеті ұлы болған. Бір жылы қатты жұт болып, адамдар тамақсыз қалады, сөйтіп қарияның үйіне қайғы орнайды. Аштықтан үлкен ұлы Қания өлгеннен кейін қария кепкен ағаштың бөлігін алып, оған шек салып, тиек қойып, “Қарағым” күйін орындайды, Төралым деген екінші ұлы өлгеннен кейін екінші шек тартып, “Қанат сынар” деген күй шығарды, үшінші ұлы Жайкелдіге ол “Құмарым” күйін, төртінші ұлы Бекенге “От сөнер”, бесінші ұлы Хауасқа “Бақыт көшті”, Жүлзарға “Күн тұтылуы” атты күй шығарады. Ең кіші ұлы Қиястан айрылған қария жетінші шекті тартып, “Жеті баламнан айрылып құса болдым” атты күй орындайды. Аспаптан қайғыға толы көп дыбысты ала отырып, орындаушы әртүрлі әуен арқылы өзінің балаларының бейнелерін көрсетеді. Бұл шығарылған әуендер мұнан әрі дамытылып, аспапты орындаудағы күй-пьеса түрінде бізге “Жетігеннің жетеуі” деген жалпы атпен жеткен.

7 слайд

8 слайд
.. Жетіген - жеті ішекті шертіп ойналатын музыкалық аспап. Жетіген – қазақ халқының көп ішекті шертпелі аспабы. Жалпы тұрқы ұзынша, жәшік тектес етіп жасалады. Бетіне жұқа тақтайдан қақпақ жабылып, үн беретін ойықтары салынады.

8 слайд

9 слайд
Тарихы Жетіген — жасалуы да, ойналу әдіс- тәсілі де өте күрделі аспап. Ертеректе ел арасында сақталған көне жетігеннің ішегі аттың қылынан тағылып, тиектің орнына асықтар пайдаланылатын болған. Аспаптың құлақ күйі осы асықтарды әрлі-берлі жылжыту арқылы келтірілген. Ішек сандары жетеу болғандықтан, аспап Жетіген аталған.

9 слайд

10 слайд
. Жетіген сөзінің пайда болуы«Жетіген» деген атау тегінде екі сөзден құралса керек: жеті және ән. Яғни, мұны әндетуші немесе күй шертуші жеті ішек десе де болғандай.

10 слайд

11 слайд
Шаңқобыз  – ежелден келе жатқан қазақтың музыкалық аспабы. Аспап бітімі бөлек болғанымен, оның құрылымы өте қарапайым. Бұл аспаптың темірден немесе күмістен жасалған сүйір тілшесі болады. Аспапта ойнау тәсілі де өзгеше. Шаңқобызды ерінге қойып, тіске тіреп ойнайды. Аспап дыбысы тілшені саусақпен шалып тартқан кезде серіппенің тербелісі арқылы шығады. Ауыз қуысы аспап резонатрдың қызметін атқарады. Шаңқобыздың негізгі дыбысы тілдің мөлшеріне байланысты. Аспап тартушы тілінің қимылы арқылы түрлі дыбыстар шығара алады. Әуенді әрлеп мақсатында шаңқобыз орындаушылары саусақтарына қоңырау іліп ойнайды

11 слайд

12 слайд
Шаңқобыздың сирек кездесетін түрі - ағаш шаңқобыз. Үйеңкі, қайың, жеміс ағаштарынан жасалады. Ортадан кесілген ағаш ұ штары екі жағынан тесіліп, жіп - бау тағылады. Аспап орындаушысы жіп - бауды тарта отырып, босату, тербету арқылы тілшені қозғалтады. Ағаш шаңқобызда жеңіл әндер мен шағын күйлер орындалады. Ертеде шаңқобыз кішкентай балалар мен әйелдер аспабы болған. Шаңқобыз ға арналған «Қыз ұзату», «Қыз зары», «Қыз мұңы», «Шаңқобыз толғауы» сияқты шағын күйлер шығарылған.

12 слайд

13 слайд

13 слайд

14 слайд
Ой толғаныс Жетіген қандай аспап? «Жетіген» сөзі қандай екі сөзден шыққан? - Неден жасалады? Басқа аспаптардан айырмашылығы қандай? Ертеде ішектері неден жасалған?

14 слайд

15 слайд
Назар аудар! Жетіген Қобыз Шаңқобыз

15 слайд

16 слайд
Ормандағы аюдың, Құлпынайы көп екен. Теріп-теріп алайық, Қалтамызға салайық

16 слайд

17 слайд

17 слайд