Ашық сабақ, "Өсімдіктердің вирусты аурулары"

1 слайд
Сабақтың тақырыбы: Өсімдіктердің вирусты аурулары

1 слайд

2 слайд
Өсімдіктердің жұқпалы ауруларына жатады: 1. өсімдіктердің вирустық аурулары (мозаикалық аурулардың әртүрлі түрлері, сарғаю, ергежейлілік, пролиферация, және т.б.); 2. өсімдіктердің бактериялық аурулары немесе бактериоздар (өсімдік рагы, картоптың қара аяғы, бактериялық шіріктердің түрлі түрлері, жеміс ағаштарының бактериялық күйігі және т. б.); 3. өсімдіктердің саңырауқұлақ аурулары немесе микофитоздар (өсімдіктердің әртүрлі таттары, фузариоздар, цитоспороздар, аскохитоздар және т. б.).

2 слайд

3 слайд
Өсімдіктердің вирустық аурулары-вирустардан туындайтын өсімдіктер аурулары. Вирустар өсімдіктерде, олардың қалған қалдықтарында, тасымалдаушыларда, егу және отырғызу материалдарында қыстайды. Өсімдік тіндеріндегі вирустардың көбею жылдамдығына және ауру симптомдарының көрінуіне өсімдіктердің жасы (жас өсімдіктер неғұрлым бейім), олардың тамақтану жағдайлары және сыртқы ортаның басқа да факторлары үлкен әсер етеді. Олар ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімін және оның сапасын күрт төмендетеді.

3 слайд

4 слайд
Өсімдіктер ауруларының патогенезінің ерекшеліктері ең алдымен қоздырғыштың қасиеттерімен, өсімдіктердің қабылдағыштығымен, ортаның тиісті жағдайларымен анықталады. Жұқпалы аурулардың патогенезінде бірнеше басты фазалар бар.

4 слайд

5 слайд
1.  Инфекция алдындағы фаза. топырақта немесе өсімдік қалдықтарында сақталынып қалған вирустар тікелей өсімдіктерге енеді. Тамыр арқылы басқа мүшелерге таралады

5 слайд

6 слайд
2. Жұқтыру. Вируспен зақымданған өсімдік ауруы келесі өсімдікке ауа немесе жәндіктер арқылы таралады

6 слайд

7 слайд
3. Инкубациялық кезең — өсімдікте зақымданудан сыртқы симптомдардың пайда болуына дейінгі патологиялық процестердің жасырын даму кезеңі. Оның ұзақтығы ауаның температурасы мен ылғалдылығына, Өсімдіктердің немесе олардың жекелеген мүшелерінің ауруларына төзімділігіне немесе сезімталдығына байланысты.

7 слайд

8 слайд
4. Инкубациядан кейінгі фаза симптомдардың күшеюімен және зақымдану қарқындылығының өсуімен сипатталады: қоздырғыш ауру өсімдіктің ішінде немесе бетінде көбейеді; инфекция элементтері ауа арқылы, жаңбырлы тамшыларымен, жәндіктермен және басқа жолдармен таралады және өсімдіктердің жаппай зақымдануын тудыруы мүмкін.

8 слайд

9 слайд
5. Қорғаныс реакциялары. Өсімдіктерде қоздырғышты енгізуге жауап ретінде тотықтырғыш ферменттердің белсенділігі артады, фитонцидтердің саны мен белсенділігі артады, жасушалық қабырғалар тығындайды, жұқтырған жасушалар мен т. б. қоздырғышпен бірге өледі және өледі. Егер қоздырғыш тіндердің қарсыласуын еңсере алмаса, онда зақымдану хлорлы немесе өлі тіндердің дақтарымен (некрозбен) шектеледі.

9 слайд

10 слайд
Өсімдіктердің вирустық аурулары

10 слайд

11 слайд
Өсімдіктің мозайкалық ауруы Белгілері: зақымданған мүшелердің (негізінен жапырақтар мен жемістердің) мозаикалық (ала) түстерімен, түрлі қарқындылықтағы жасыл түске боялған әр түрлі көлемдегі және формадағы дақтардың пайда болуы

11 слайд

12 слайд
Өсімдіктің сарғаюы Белгілері:сарғаю бұл өсімдіктің мозайкалық ауруынан да қатерлі болып келеді. Өйткені ол гүлдің бүкіл тамыр жүйесіне әсер етеді. Сарғаюмен ауырған өсімдіктің өсуі баяулайды және өсімдік денесінде қоректік заттардың толық метаболизмі жоқ. Өсімдіктің жапырақтары жанаспалы, сынғыш болады, өйткені оларда артық крахмал жиналады.,

12 слайд

13 слайд
Жапырақтың бұйралануы Белгілері: Гүл табиғи түрде бұдыр, бұйра немесе бұйра болған кезде әдемі болады. Бірақ егер кенеттен тегіс жапырақтар бұйра болса, онда бұл ауру. Бұйра жапырақ алдымен кішкентай дақтар түрінде пайда болады (1-2 мм). Олар құрғап, жапырақтары мыжылып қалады (бұйра). Гүлдер де өзгереді. Кейінірек дақтар немесе сұр-ақ немесе сарғыш түсті сызықтар пайда болуы мүмкін. Пеларгония, поинсеттия және примроза бұл вирустан көп зардап шегеді.

13 слайд

14 слайд
Пролиферация Белгілері: Гүлдің ортасында дамымаған бүршіктер пайда болады, олардан толыққанды гүлдер ешқашан пайда болмайды. Ауру бүршіктерді зақымдайтын аяздың салдары болуы мүмкін. Кейбір жағдайларда пролиферация вирустық инфекция нәтижесінде пайда болуы мүмкін. Бақылау шаралары: Зақымдалған гүлдер кесіледі. Егер зақымдану белгілері бірнеше жылдар бойы тұрақты түрде көрінсе, онда өсімдікті алып тастауға тура келеді.

14 слайд

15 слайд
Хлороз және некроз Хлороз және некроз өсімдіктерде пайда болатын аурудың түрлері. Хлороз бен некроздың негізгі себептерінің бірі - қоректік заттардың жетіспеушілігі. Сонымен қатар, екеуі де вирустық инфекциялардан туындауы мүмкін.

15 слайд

16 слайд
Хлороз дегеніміз - өсімдіктің жасыл бөліктерінің сарғаюы, некроз - өсімдік жасушалары мен тіндерінің өлуі. Осылайша, бұл хлороз бен некроздың арасындағы маңызды айырмашылық. Хлороз сары дақтар ретінде, ал некроз қоңыр немесе қара дақтар немесе аймақ түрінде пайда болады. Егер өсімдік ұзақ уақыт хлороз ауруымен ауырса емдеу мүмкін емес, бірақ егер ертерек анықталса, оны емдеуге болады. Алайда, некроз ауруының емі жоқ.

16 слайд

17 слайд
Мозайкалық ауру

17 слайд

18 слайд
Өсімдіктің сарғаюы

18 слайд

19 слайд
Жапырақтың бұйралануы

19 слайд

20 слайд
Пролиферация

20 слайд

21 слайд
Хлороз

21 слайд

22 слайд
Некроз

22 слайд

23 слайд
Өсімдіктегі вирустық ауруды тасымалдаушылар — өсімдік биті, өсімдік кенесі, топырақ нематодтары және т.б.

23 слайд

24 слайд
Вирустың таралуын және зияндылығын төмендету үшін төмендегідей шаралар қолданалады: 1. Культиверленуші өсімдіктерді инфекция көздерінен кеңістіктік изоляциялау 2. Арам шөптерді –вирустар резерваторларын жою 3. Вирустарды тасымалдаушылармен күресетін химиялық заттарды қолдану төзімді сорттарды қолдану

24 слайд

25 слайд
Қорытынды

25 слайд