Ашық сабақ "Қазақ халқының материялдық мәдениеті" 7 сынып
Ашық сабақ "Қазақ халқының материялдық мәдениеті" 7 сынып

#1 слайд
Орта ғасырлардағы қазақстан тарихы
7-сынып
24.04.2017ж
Пән мұғалімі: Бақытжанұлы Ермек
2016-2017 оқу жылы
1 слайд
Орта ғасырлардағы қазақстан тарихы 7-сынып 24.04.2017ж Пән мұғалімі: Бақытжанұлы Ермек 2016-2017 оқу жылы
#2 слайд
1- топ «Алаш». « Сәйкестендіру»
тесті арқылы
2- топ «Тәуекел». “Тарихи диктант”
3-топ «Хақназар» “Кім жылдам”
4-топ “Алтын орда” «Дискуссиялық
өрнек»
2 слайд
1- топ «Алаш». « Сәйкестендіру» тесті арқылы 2- топ «Тәуекел». “Тарихи диктант” 3-топ «Хақназар» “Кім жылдам” 4-топ “Алтын орда” «Дискуссиялық өрнек»
#3 слайд
1.Тәуке хан І Петрмен елші Аталықов арқылы саяси дипломатиялық байланыс
орнатуға тырыс
2.Қазақ халқы оның жоңғарларға
қарсы күрестегі ғажайып ерліктері үшін
Көшімге қарсы қоюға тырысты.
3.Жоңғар әскерінің ту сыртынан
шабул жасап шегінуге мәжбүр етті
С.Мальцев пен Т.Чебуков бастаған
орыс елшілігі келді
4.Хандық таққа Тәуке хан отырғанда елдің ішкі және сыртқы
жағдайы өте шиеленісіп тұрды
5 Қазақ хандығымен одақ құру үшін Жалаңтөс батыр
6.Тәуке ханның алдына қойған мақсаты Сауда байланысын күшейту арқылы
келісім жасады
7.Қазақ хандығы орыс мемлекетімен
экономикалық және
ыдырай бастаған хандықтағы саяси
жағдайды реттеуге күш салды
8.Ресей болса қазақ хандығын Салқам Жәңгір
3 слайд
1.Тәуке хан І Петрмен елші Аталықов арқылы саяси дипломатиялық байланыс орнатуға тырыс 2.Қазақ халқы оның жоңғарларға қарсы күрестегі ғажайып ерліктері үшін Көшімге қарсы қоюға тырысты. 3.Жоңғар әскерінің ту сыртынан шабул жасап шегінуге мәжбүр етті С.Мальцев пен Т.Чебуков бастаған орыс елшілігі келді 4.Хандық таққа Тәуке хан отырғанда елдің ішкі және сыртқы жағдайы өте шиеленісіп тұрды 5 Қазақ хандығымен одақ құру үшін Жалаңтөс батыр 6.Тәуке ханның алдына қойған мақсаты Сауда байланысын күшейту арқылы келісім жасады 7.Қазақ хандығы орыс мемлекетімен экономикалық және ыдырай бастаған хандықтағы саяси жағдайды реттеуге күш салды 8.Ресей болса қазақ хандығын Салқам Жәңгір
#4 слайд
Жоңғардың қалың қолы қазақ жеріне басып кіреді .......
жылы Жәңгір ....... жауынгермен ......... мың жоңғар әскеріне
қарсы шықты. Жер жағдайын жақсы пайдаланған Жәңгір хан
жоңғардың ............. әскерін қырып салады. Тарихта бұл
шайқасты .................. шайқасы деп аталады. Тәукенің билік
еткен кезеңін қазақ хандығында “.................” деп атады. Орыс
зертеушісі .............. Тәуке ханды ежелгі Спартаның
ақылгөйі............. теңеген. Қазақ хандығын нығайтуда ...............
рөлі зор болды. Тәке ханың заңдар жинағын ............. деп
аталады.
4 слайд
Жоңғардың қалың қолы қазақ жеріне басып кіреді ....... жылы Жәңгір ....... жауынгермен ......... мың жоңғар әскеріне қарсы шықты. Жер жағдайын жақсы пайдаланған Жәңгір хан жоңғардың ............. әскерін қырып салады. Тарихта бұл шайқасты .................. шайқасы деп аталады. Тәукенің билік еткен кезеңін қазақ хандығында “.................” деп атады. Орыс зертеушісі .............. Тәуке ханды ежелгі Спартаның ақылгөйі............. теңеген. Қазақ хандығын нығайтуда ............... рөлі зор болды. Тәке ханың заңдар жинағын ............. деп аталады.
#5 слайд
3 топ
“Кім жүйрік?” математикалық ойын
814х2+0=
415х4-17=
560+1200–127=
(8425/5)–5=
483+188+996=
Жәңгір хан таққа отырған жыл
Орбұлақ шайқасы болған жыл
Төле бидің дүниеге келген
жылы
Тәуке ханның таққа
отырған жылы
Қаздауысты Қазыбек бидің
дүниеге келген жылы
1628
1643
1663
1680
1667
5 слайд
3 топ “Кім жүйрік?” математикалық ойын 814х2+0= 415х4-17= 560+1200–127= (8425/5)–5= 483+188+996= Жәңгір хан таққа отырған жыл Орбұлақ шайқасы болған жыл Төле бидің дүниеге келген жылы Тәуке ханның таққа отырған жылы Қаздауысты Қазыбек бидің дүниеге келген жылы 1628 1643 1663 1680 1667
#6 слайд
«Дискуссиялық өрнек»
№ Мазмұны КелісемінКеліспеймін
1“Ұлтты қорғау” Жеті
жарғының 5 бөлімінде
2Әйтеке бидің (шыны есімі
Айтық)
3Әйтеке Келдібекұлы
4Қазыбек бидің ұстазы Әнет
баба
5Төле би Жайсаң
жайлауында дүниеге келген
6Қазыбек Бәйдібекұлы
6 слайд
«Дискуссиялық өрнек» № Мазмұны КелісемінКеліспеймін 1“Ұлтты қорғау” Жеті жарғының 5 бөлімінде 2Әйтеке бидің (шыны есімі Айтық) 3Әйтеке Келдібекұлы 4Қазыбек бидің ұстазы Әнет баба 5Төле би Жайсаң жайлауында дүниеге келген 6Қазыбек Бәйдібекұлы
#7 слайд
Ой толғау
1 Мәдениет дегеніміз не?
7 слайд
Ой толғау 1 Мәдениет дегеніміз не?
#8 слайд
Материалдық
мәдениет
Кез келген халықтың
материалдық мәдениеті
сол халықтың
шаруашылығына
байланысты болады.
Рухани
мәдениет
Белгілі бір кезеңде өмір
сүрген халықтың жан
дүниесінің көрінісі.
8 слайд
Материалдық мәдениет Кез келген халықтың материалдық мәдениеті сол халықтың шаруашылығына байланысты болады. Рухани мәдениет Белгілі бір кезеңде өмір сүрген халықтың жан дүниесінің көрінісі.
#9 слайд
мәдениет
МатериалдықМатериалдық
Ұлттық тағамҰлттық тағам
Түрлі замандағы киім-кешекТүрлі замандағы киім-кешек
ЕгіншілікЕгіншілік
БаспанаБаспана
(киіз үй)(киіз үй)
Үй жиһаздарыҮй жиһаздары
Мал Мал
шаруашылығышаруашылығы
9 слайд
мәдениет МатериалдықМатериалдық Ұлттық тағамҰлттық тағам Түрлі замандағы киім-кешекТүрлі замандағы киім-кешек ЕгіншілікЕгіншілік БаспанаБаспана (киіз үй)(киіз үй) Үй жиһаздарыҮй жиһаздары Мал Мал шаруашылығышаруашылығы
#10 слайд
РуханиРухани
мәдениетмәдениет
Салт-дәстүрСалт-дәстүр
музыкамузыка
Жыр Жыр
дастандардастандар
Ауыз әдебиетіАуыз әдебиеті Мақал-мәтелдерМақал-мәтелдер
Діни-наным Діни-наным
сенімдерісенімдері
ертегілерертегілер
10 слайд
РуханиРухани мәдениетмәдениет Салт-дәстүрСалт-дәстүр музыкамузыка Жыр Жыр дастандардастандар Ауыз әдебиетіАуыз әдебиеті Мақал-мәтелдерМақал-мәтелдер Діни-наным Діни-наным сенімдерісенімдері ертегілерертегілер
#11 слайд
1. Мәдениетке жалпы сипаттама.
2. Рухани мәдениет туындылары.
3. Материалдық мәдениет қазыналары.
11 слайд
1. Мәдениетке жалпы сипаттама. 2. Рухани мәдениет туындылары. 3. Материалдық мәдениет қазыналары.
#12 слайд
ХҮІ – ХҮІІ ғғ қазақ халқының мәдениеті – қазақ жерінде өмір
сүріп, қазақ ұлтын құраған рулар мен тайпалардың материалдық мәдениеті
мен рухани мәдениетінің заңды жалғасы. Ол жаңа заманға сай дамып
отырды. Қазақ халқының мәдениеті - өзіндік сипаты бар дәстүрлі мәдениет.
Қазақ халқының өзіне тән материалдық және рухани мәдениеті де дамып,
жетіліп отырды.
Қазақ халқының қалыптасуына байланысты, қазақ халқына тән
материалдық және рухани мәдениеттің сипатты белгілері орнықты. Бұл
қалыптасқан мәдениет қазақ халқының өз ата – бабаларының мәдени
қазыналарын қамтыған мәдениет болды. Қазақ халқының мифтік аңыздары,
аспан әлемі жөніндегі түсініктері, байырғы қазақ күнтізбесі, бай әдеби
мұралар, көркем өнердің сан алуан түрлері, шежірелік шығармалар, халық
емшілігі және материалдық мәдениет мұралары т.б. ұрпақтан – ұрпаққа
жалғасып келе жатқан көне мәдениет куәліктері екені анық. Халық
бұқарасы материалдық мәдениет, рухани мәдениет жетістіктерінің
жасаушылары болды.
12 слайд
ХҮІ – ХҮІІ ғғ қазақ халқының мәдениеті – қазақ жерінде өмір сүріп, қазақ ұлтын құраған рулар мен тайпалардың материалдық мәдениеті мен рухани мәдениетінің заңды жалғасы. Ол жаңа заманға сай дамып отырды. Қазақ халқының мәдениеті - өзіндік сипаты бар дәстүрлі мәдениет. Қазақ халқының өзіне тән материалдық және рухани мәдениеті де дамып, жетіліп отырды. Қазақ халқының қалыптасуына байланысты, қазақ халқына тән материалдық және рухани мәдениеттің сипатты белгілері орнықты. Бұл қалыптасқан мәдениет қазақ халқының өз ата – бабаларының мәдени қазыналарын қамтыған мәдениет болды. Қазақ халқының мифтік аңыздары, аспан әлемі жөніндегі түсініктері, байырғы қазақ күнтізбесі, бай әдеби мұралар, көркем өнердің сан алуан түрлері, шежірелік шығармалар, халық емшілігі және материалдық мәдениет мұралары т.б. ұрпақтан – ұрпаққа жалғасып келе жатқан көне мәдениет куәліктері екені анық. Халық бұқарасы материалдық мәдениет, рухани мәдениет жетістіктерінің жасаушылары болды.
#13 слайд
Тұрғын үйлері
Киіз үй және шымнан, балшықтан, тастан салынған
жылы үй. Жазғы үй түрлері: киіз үй және арба үстіне
тігілген жылжымалы үй – күйме.
Киім-кешегі
Қысқы киімдері: күпі, шидем, ішік, тон, шалбар,
жарғақ шалбар, тымақ.
Жазғытұрым көйлек сыртынан бешпент,камзол
немесе шапан киді. Жас ерекшеліктеріне қарай киінді.
Ұлттық тағамдарЕт, сүт, май, қымыз, шұбат, айран, қатық, құрт,
ірімшік, жент.
Бидай,күріш,жүгері,тары,жүгері арпа,сұлы
өнімдерінен түрлі ас даярлады.
13 слайд
Тұрғын үйлері Киіз үй және шымнан, балшықтан, тастан салынған жылы үй. Жазғы үй түрлері: киіз үй және арба үстіне тігілген жылжымалы үй – күйме. Киім-кешегі Қысқы киімдері: күпі, шидем, ішік, тон, шалбар, жарғақ шалбар, тымақ. Жазғытұрым көйлек сыртынан бешпент,камзол немесе шапан киді. Жас ерекшеліктеріне қарай киінді. Ұлттық тағамдарЕт, сүт, май, қымыз, шұбат, айран, қатық, құрт, ірімшік, жент. Бидай,күріш,жүгері,тары,жүгері арпа,сұлы өнімдерінен түрлі ас даярлады.
#14 слайд
Қазақ
халқыны
ң ауыз
әдебиеті
Тойға
арналған
өлеңдер
Ж
ар-
жар,бет
аш
ар,
сыңсу
Дүниеге
сәби
келгенде
Адам
қайтыс
болғанда-
жоқтау
Халық
арасында
-
ертегілер
“Ертөстік”,
“Құламер
ген”,”Ал-
тын сақа”
“Аламан
мен
Ж
оламан”
“А
сан
Қ
айғы
”,
“Қ
арамерген”
Б
аты
р л ар
ж
ы
р ы
- “Ер
тарғы
н”,
“Ер
С
айы
н”
“Қ
амбар”,
“А
лпамы
с”
“Ер
Қ
осай”
“Т
өрехан”
,
“Т
елағы
с”
“Қ
ұбағұл” Ғ
аш
ы
қты
қ
дастандар
“Қ
озы
К
өрпеш
-
Б
аян сұлу”
“А
йм
ан-
Ш
олпан”,
“Қ
ы
з-
Ж
ібек”
“К
үлш
еқы
з”
“М
ақпалқы
з”
Рухани
мәдение
т
14 слайд
Қазақ халқыны ң ауыз әдебиеті Тойға арналған өлеңдер Ж ар- жар,бет аш ар, сыңсу Дүниеге сәби келгенде Адам қайтыс болғанда- жоқтау Халық арасында - ертегілер “Ертөстік”, “Құламер ген”,”Ал- тын сақа” “Аламан мен Ж оламан” “А сан Қ айғы ”, “Қ арамерген” Б аты р л ар ж ы р ы - “Ер тарғы н”, “Ер С айы н” “Қ амбар”, “А лпамы с” “Ер Қ осай” “Т өрехан” , “Т елағы с” “Қ ұбағұл” Ғ аш ы қты қ дастандар “Қ озы К өрпеш - Б аян сұлу” “А йм ан- Ш олпан”, “Қ ы з- Ж ібек” “К үлш еқы з” “М ақпалқы з” Рухани мәдение т
#15 слайд
Әдеби жазба атауыТаралуы
“Едіге”, “Ер
Сайын”жырлары
Алшындар арқылы
тарады
“Ер Көкше”, “Базар
батыр” поэмалары
Керей тілінде тарады
“Талас ескерткіштері”Дулат-үйсін тілінде
тарады
“Наһжи әл Фарадис” Кердері тілінде тарады
“Кодекс куманикус” Қыпшақ (қазақ) тілінде
тарады
15 слайд
Әдеби жазба атауыТаралуы “Едіге”, “Ер Сайын”жырлары Алшындар арқылы тарады “Ер Көкше”, “Базар батыр” поэмалары Керей тілінде тарады “Талас ескерткіштері”Дулат-үйсін тілінде тарады “Наһжи әл Фарадис” Кердері тілінде тарады “Кодекс куманикус” Қыпшақ (қазақ) тілінде тарады
#16 слайд
Қазақ халқының жыл мезгілдерін, ғарыш
әлемін бақылауы
Темірқазық Түнгі жүрісті бақылаған
Жетіқарақшы Астрономиялық сағат
“Он екі ай” бейнеленген мыс алқа
Баба-Ата қаласынан табылған
16 слайд
Қазақ халқының жыл мезгілдерін, ғарыш әлемін бақылауы Темірқазық Түнгі жүрісті бақылаған Жетіқарақшы Астрономиялық сағат “Он екі ай” бейнеленген мыс алқа Баба-Ата қаласынан табылған
#17 слайд
Қазақ жеріне ислам дінінің нығаюы
•Қазақтар ХҮІ-ХҮІІ ғасырда ресіми түрде ислам
дінін ұстанды.
•Ислам діні Қазақстанның Оңтүстік және Жетісу
аймағында берік орнады
•Түрік ғалымы Сейфи 200 мыңнан астам қазақ
ислам дінін ұстанатынын жазған.
•1558-1560 жылдары Қазақстанда болған ағылшын
көпесі А.Дженкинсон қазақтарды “Ислам дініне
сенетін халық” деп жазған.
17 слайд
Қазақ жеріне ислам дінінің нығаюы •Қазақтар ХҮІ-ХҮІІ ғасырда ресіми түрде ислам дінін ұстанды. •Ислам діні Қазақстанның Оңтүстік және Жетісу аймағында берік орнады •Түрік ғалымы Сейфи 200 мыңнан астам қазақ ислам дінін ұстанатынын жазған. •1558-1560 жылдары Қазақстанда болған ағылшын көпесі А.Дженкинсон қазақтарды “Ислам дініне сенетін халық” деп жазған.
#18 слайд
ІҮ. Бекіту жұмысы.
Төрт топтан төрт оқушы шығып кубикті иіреді.
Кубиктегі сандарға байланысты тапсырма алады.
18 слайд
ІҮ. Бекіту жұмысы. Төрт топтан төрт оқушы шығып кубикті иіреді. Кубиктегі сандарға байланысты тапсырма алады.
#19 слайд
1. Рухани мәдениет
2. Қазақ халқының ауыз әдебиеті
3.Тіл және жазу
4. Материалдық мәдениет
5. Қазақтар арасында ислам дінін кімдер таратты?
6. Қазақ халқының жыл мезгілін бақылауы.
19 слайд
1. Рухани мәдениет 2. Қазақ халқының ауыз әдебиеті 3.Тіл және жазу 4. Материалдық мәдениет 5. Қазақтар арасында ислам дінін кімдер таратты? 6. Қазақ халқының жыл мезгілін бақылауы.
#20 слайд
Ү.Қорытынды
Қазіргі таңда оқушылардың бойына ата-баба дәстүрі мен ел-халқының тарихын
қастерлеуге, ал ең бастысы, отансүйгіштікті нығайту үшін ұлтының рухани-
мәдени құндылықтарын сіңіру қажет.
«Салынған жол, тұрғызылған ғимарат, тіпті ең озық ғылыми жаңалық
саналатын жаңа технологияның өзі жыл сайын тозады, ескіреді. Ал
бабаларымыз айтқандай, ешқашан азбайтын, тозбайтын, керісінше уақыт өткен
сайын сан қырынан жарқырап, ұрпақ санасына шұғыла шашатын мәңгі
өлмейтін құдіретті күштің аты – ғылым мен мәдениет. Ендеше сол ата –
бабаларымыздың тарихи - мәдени мұрасын бірлесіп түлетейік» -деді еліміздің
Президенті Н. Назарбаев өз сөзінде.
Бүгінде мұндай тоқтамға, яғни өз тамыры мен өткеніне, ана тіліне, ата дініне,
діліне әлемнің біраз мемлекеті бет бұра бастады. Оның жолын әркім өзінше
танып, өзінше бағамдауда. Солардың қатарында әлемдік қауымдастықтың
назарына ілігіп, бірқатар беделді халықаралық ұйымдарға мүше болып үлгерген
Қазақстан «Мәдени мұра» бағдарламасын қабылдаған тұңғыш ел.
Әрбір мемлекеттің өркениеттілігін оның мәдени мұраға деген көзқарасына
қарай танып-бағамдауға болады. Өз еліңнің мәдени мұрасына ұқыпты қарау
мен басқа мәдениеттің құнды элементтерін қабылдау – адамзат өркениеті
дамуының сара жолы.
20 слайд
Ү.Қорытынды Қазіргі таңда оқушылардың бойына ата-баба дәстүрі мен ел-халқының тарихын қастерлеуге, ал ең бастысы, отансүйгіштікті нығайту үшін ұлтының рухани- мәдени құндылықтарын сіңіру қажет. «Салынған жол, тұрғызылған ғимарат, тіпті ең озық ғылыми жаңалық саналатын жаңа технологияның өзі жыл сайын тозады, ескіреді. Ал бабаларымыз айтқандай, ешқашан азбайтын, тозбайтын, керісінше уақыт өткен сайын сан қырынан жарқырап, ұрпақ санасына шұғыла шашатын мәңгі өлмейтін құдіретті күштің аты – ғылым мен мәдениет. Ендеше сол ата – бабаларымыздың тарихи - мәдени мұрасын бірлесіп түлетейік» -деді еліміздің Президенті Н. Назарбаев өз сөзінде. Бүгінде мұндай тоқтамға, яғни өз тамыры мен өткеніне, ана тіліне, ата дініне, діліне әлемнің біраз мемлекеті бет бұра бастады. Оның жолын әркім өзінше танып, өзінше бағамдауда. Солардың қатарында әлемдік қауымдастықтың назарына ілігіп, бірқатар беделді халықаралық ұйымдарға мүше болып үлгерген Қазақстан «Мәдени мұра» бағдарламасын қабылдаған тұңғыш ел. Әрбір мемлекеттің өркениеттілігін оның мәдени мұраға деген көзқарасына қарай танып-бағамдауға болады. Өз еліңнің мәдени мұрасына ұқыпты қарау мен басқа мәдениеттің құнды элементтерін қабылдау – адамзат өркениеті дамуының сара жолы.
#21 слайд
ҮІ.Үйге тапсырма:
§57-58 – ны оқып келу.
«Мен өз мәдениетімді мақтан тұтамын»
тақырыбында жазып келу.
21 слайд
ҮІ.Үйге тапсырма: §57-58 – ны оқып келу. «Мен өз мәдениетімді мақтан тұтамын» тақырыбында жазып келу.
#22 слайд
22 слайд
шағым қалдыра аласыз













