#1 слайд

1 слайд

#2 слайд
Мақсаттары: Мақсаттары:  1. Білімділік:1. Білімділік: Тіл білімінің сөз бен оның мағынасын зерттейтін бір саласы Тіл білімінің сөз бен оның мағынасын зерттейтін бір саласы лексикадан өткенді қайталау.лексикадан өткенді қайталау.  2. Дамытушылық:2. Дамытушылық: Дұрыс сөйлеуге, сөзді дұрыс, қатесіз, сауатты жазуға Дұрыс сөйлеуге, сөзді дұрыс, қатесіз, сауатты жазуға дағдыландыру. Сөздік қорын молайту, ойлау, есте сақтау дағдыландыру. Сөздік қорын молайту, ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамыту, танымдық қасиеттерін кеңейту.қабілеттерін дамыту, танымдық қасиеттерін кеңейту.  3. Тәрбиелік:3. Тәрбиелік: Оқушыларды топпен жұмыс істеуге үйрете отырып, бір-бірін Оқушыларды топпен жұмыс істеуге үйрете отырып, бір-бірін тыңдауға, бір-бірімен санасуға, татулыққа, бірлікке тыңдауға, бір-бірімен санасуға, татулыққа, бірлікке тәрбиелеу.тәрбиелеу.  Сабақ түрі:Сабақ түрі: Аралас сабақАралас сабақ  Әдісі:Әдісі: топпен жұмыстоппен жұмыс  Көрнекілігі: интербелсенді тақта, кестелерКөрнекілігі: интербелсенді тақта, кестелер  Сабақтың барысы:Сабақтың барысы:  1. Ұйымдастыру кезеңі1. Ұйымдастыру кезеңі  а/ Амандасуа/ Амандасу  ә/ Түгендеуә/ Түгендеу  б/үй жұмысын сұрауб/үй жұмысын сұрау

2 слайд

#3 слайд
Қазақ тіл білімінің Қазақ тіл білімінің зерттейтін 3 саласы барзерттейтін 3 саласы бар Қазақ тіл білімі Лексика Грамматика Фонетика Сөз және оның мағынасын зерттейді. 1.Морфология Сөз құрамы. Қосымша. Сөз табы. 2.Синтаксис Сөз тіркесі. Сөйлем. Пунктуация. Стилистика Дыбысты. Буын. Тасымал. Үндестік заңы. Орфоэпия. Орфография.

3 слайд

#4 слайд
Лексикадан өткенді Лексикадан өткенді қайталауқайталау  Лексика дегеніміз не?Лексика дегеніміз не?  Сөздердің қандай мағыналары болады?Сөздердің қандай мағыналары болады?  Омоним дегеніміз не? Мысал келтір.Омоним дегеніміз не? Мысал келтір.  Синоним дегеніміз не? Мысал келтір.Синоним дегеніміз не? Мысал келтір.  Антоним дегеніміз не? Мысал келтір?Антоним дегеніміз не? Мысал келтір?  Табу, эвфемизм,дисфемизм дегеніміз Табу, эвфемизм,дисфемизм дегеніміз не?не?  Тұрақты тіркес дегеніміз не?Тұрақты тіркес дегеніміз не?  Мақал-мәтел дегеніміз не?Мақал-мәтел дегеніміз не?

4 слайд

#5 слайд
1 тапсырма.Семантикалық картаны 1 тапсырма.Семантикалық картаны толтырыңыз.толтырыңыз. № Мысалдар Табу сөз Эвфемизм Дисфемизм 1 Құлағы мүкіс 2 Ағакем 3 Сотқар 4 Тұрмыс құру 5 Албасты 6 Дімкәс 7 Ұлыма 8 Мырза жігіт 9 Мылжың 10Ауру 11Саңырау 12Найзағай ,жай 13Бақиға аттанды 14Ақсақ

5 слайд

#6 слайд
2 тапсырма. Тұрақты тіркестердің мағынасын тауып, көшіріп жазыңдар. Кірпік қақпау Аузынан салбырап түскендей Жалғанды жалпағынан басу Қырғи қабақ болу Үріп ауызға салғандай Тайға таңба басқандай Жұмыртқадан жүн қырыққан Көзі алақандай болу Көзге сүйел болды Көкірегі қарс айырылу

6 слайд

#7 слайд
«КІМ ЖҮЙРІК?» ойыны. Көңілді шумақтар«КІМ ЖҮЙРІК?» ойыны. Көңілді шумақтар «УА!»-десіп отырар Кейде үлкендер білсеңдер. «УА!»-дан тағы сөз туар, Кері оқып көрсеңдер. «...!» болады ол сөзің Екі әріптен тұрады- Көріп жүрген күнде өзің Балықшының құралы. «...»-сүйікті тамағың, Теріс оқып қарағын: Кейде ұйқыда көретін «...» боп шығар жаңағын. Көп қой ыдыс түрлері, «...» деген және бар. Көп жүк артып жүреді, «...» - күшті жануар. Оңға қарай оқысаң, ҚАМЫТ-әбзел бұйымың. Солға қарай оқысаң, “... “ – қысқы киімің.

7 слайд

#8 слайд
3 тапсырманы көшіріп жазып, мына сөздердің тура мағынасын табыңдар. Ауыспалы мағыналы сөздер Тура мағыналы сөздер Тәтті ұйқы, тәтті қиял, тәтті ... Ашық мінез,ашық әңгіме, ашық ... Иненің көзі, байлықтың көзі,бұлақтың көзі, ... көзі Өткір ой, өткір мінез, өткір ... Алыс арман, алыс туыс, алыс ... Қатты айту, қатты шу, қатты ... Әңгіменің басы, ағаштың басы, бұлақтың басы, ... басы. Ауыр мінез, ауыр сөз, ауыр ... Жылы жүз, жылы сөз, жылы ...

8 слайд

#9 слайд
3-тапсырма. Мына сөздердің ауыспалы мағынасын табыңдар. Тура мағыналы сөздер Ауыспалы мағыналы сөздер Ауыр жүк Ашық есік Қисық ағаш Суық су Терең көл Таяз өзен Жылы киім

9 слайд

#10 слайд
4 тапсырма. Мағынасына сәйкес тұрақты тіркестерді синонимдерімен сәйкестендіріңдер. 1.Тасы өрге домалау. 2.Сіркесі су көтермеу. 3.Қабақ шытысты. 4.Сөз байлау. 5.Көзге түртсе көргісіз. 6.Арасынан қыл өтпейді. 7.Ат ізін салмау. 8.Ит арқасы қиянда. 9.Бармағын тістеу. 10.Жүрек жұтқан. Батыр Өкіну Алыс Жолы болу Ашуланды Тату Хабарласпау Уәделесу Қараңғы

10 слайд

#11 слайд
5 тапсырма.Семантикалық картаны толтырыңыз. № Мысалдар Омоним Синоним Антоним 1Жуас , асау 2Бау-бақша 3Қара 4Су жүрек, жүрек жұтқан 5Қайғы-мұң 6Ара 7Арық, семіз 8Есті, ақылды 9Сабыр, шыдам 1 0 Үй 1 1 Шаш, жақ 1 2 Ойыс, дөңес 1 3 Жақсылық, жамандық 1 4 Түс 1 5 Ар-ұят

11 слайд

#12 слайд
6 тапсырма. Мақал-мәтелдердегі көп нүктенің орнына тиісті сөзді тауып көшіріп жазыңдар, антонимдердің асытын сызыңдар. 1. ... сөз жылатады, Жақсы сөз ... 2. Жіптің ұзыны, сөздің ... жақсы. 3. Дос ... айтады, ... күлдіріп айтады. 4. Ұсталы ел озар, Ұстасыз ел ... 5. Көз ... , қол батыр. 6. .... сөз күміс, Аз сөз ... 7.Қыс азығын ... жина. 8.Ақыл - дос, ашу - ...

12 слайд

#13 слайд
7 тапсырма. 7 тапсырма. Салыстырыңыз.Салыстырыңыз. Көп мағыналы Көп мағыналы сөздерсөздер Ортақ қасиетіОртақ қасиеті ОмонимОмоним

13 слайд

#14 слайд
8 тапсырма.Семантикалық картаны толтырыңыз № Мысалдар Тұрақты тіркестер Мақал Мәтел 1 Жерден жеті қоян тапқандай. 2 Балалы үй –базар, баласыз үй –мазар. 3 Ел құлағы – елу. 4 Айдағаны бес ешкі, ысқырығы жер жарар. 5 Қой аузынан шөп алмас. 6 Оқусыз білім жоқ, білімсіз күнің жоқ. 7 Отан үшін отқа түс – күймейсің. 8 Сіркесі су көтермейді. 9 Қыздың көзі қызылда. 10Көппен көрген - ұлы той. 11Ат ізін салмау. 12Дария жанынан құдық қазба. 13Қорқақты көп қусаң, батыр болады. 14Бармағын тістеді.

14 слайд

#15 слайд
9 тапсырма. Мақал-мтелдер ішінен антонимдерді бір бағанға, болымды-болымсыздық мағынадағы сөздерді бір бағанға жазыңдар. *Жіптің ұзыны, сөздің қысқасы жақсы. *Малыңа сүйенбе, арыңа сүйен. *Мал сақтама, ар сақта. *Дұшпанға тастай қатты бол, Досыңа балдай тәтті бол. *Берекені көктен тілеме, Бірлігі мол көптен тіле. *Жаман сөз –жанға кірген тікен, Жақсы сөз – таусылмайтын ем. *Ердің өзіне қарама, сөзіне қара. *Атаңның баласы болма, Адамның баласы бол. *Қыс арбаңды сайла, Жаз шанаңды сайла.

15 слайд

#16 слайд
10.Тест сұрақтары10.Тест сұрақтары 1. Бірлік, ынтымақ туралы мақалды 1. Бірлік, ынтымақ туралы мақалды табыңыз.табыңыз. А/ Еменнің иілгені – сынғаны,А/ Еменнің иілгені – сынғаны, Ер жігіттің екі сөйлегені - өлгені.Ер жігіттің екі сөйлегені - өлгені. В/Әзіл айтсаң да, әділ айт.В/Әзіл айтсаң да, әділ айт. С/Алтау ала болса ауыздағы кетеді, С/Алтау ала болса ауыздағы кетеді, Төртеу түгел болса төбедегі келеді.Төртеу түгел болса төбедегі келеді. 2. Мәтелді табыңыз.2. Мәтелді табыңыз. А/Ойнап сөйлесең де, ойлап сөйле.А/Ойнап сөйлесең де, ойлап сөйле. В/Ел құлағы – елу.В/Ел құлағы – елу. С/Отан үшін отқа түс – күймейсің.С/Отан үшін отқа түс – күймейсің. 3. “Айдағаны бес ешкі, ысқырығы 3. “Айдағаны бес ешкі, ысқырығы жер жарар” мәтелдің жер жарар” мәтелдің мағынасын тап.мағынасын тап. А/ аз іс істеп, көп міндет ету.А/ аз іс істеп, көп міндет ету. В/ әнші болу, ән айтуВ/ әнші болу, ән айту С/ысқыра алатын адам, мал бағу.С/ысқыра алатын адам, мал бағу. 4.Нағашы қай жақтан туысқан.4.Нағашы қай жақтан туысқан. А/ Әке В/Ана С/ ЖездеА/ Әке В/Ана С/ Жезде 5. Қимыл-қозғалысқа қатысты 5. Қимыл-қозғалысқа қатысты сөзі тап.сөзі тап. А/сөйле В/ тас С/ ожауА/сөйле В/ тас С/ ожау 6. Қай тіркес “ұялу” сөзімен 6. Қай тіркес “ұялу” сөзімен синонимдес.синонимдес. А/табанын жалтыратуА/табанын жалтырату В/мұрнын шүйіруВ/мұрнын шүйіру С/кірерге тесік таппауС/кірерге тесік таппау 7. “Ит арқасы қиянда” тұрақты 7. “Ит арқасы қиянда” тұрақты тіркестің антонимін тап.тіркестің антонимін тап. А/Таяқ тастам жерА/Таяқ тастам жер В/Ит өлген жерВ/Ит өлген жер С/ Сүт пісірім уақытС/ Сүт пісірім уақыт

16 слайд

#17 слайд
8. Қай тіркес тура мағынада қолданылған? А)Көз сүзу В)Тізе бүгу С)Шашын алу Д)Іші пысу 9. «Өкіну» мәніндегі тұрақты тіркесті тап? А)салы суға кету В)санын соғып қалу С)аузына құм құйылу Д) төбе шашы тік тұру 10. Қай тұрақты тіркес «Әділ» деген мағынаны береді? А) тонның ішкі бауындай В)ала жіпті аттамау С)он саусағынан бал тамған Д)қара қылды қақ жарған

17 слайд

#18 слайд
11. Антонимдес фразеологизмдерді табыңыз? А) су жүрек - жүрек жұтқан В)ит өлген жер – ит аяғы қиянда С)көз жұмды – жүріп кетті Д)көзге түртсе көргісіз- ақ саусақ 12. Тұрақты тіркесті тіл білімінің қай саласы зерттейді? А)фонетика В)фразеология С)синтаксис Д)морфология

18 слайд

#19 слайд
13. Мағынасы синонимдес тұрақты тіркестерді тап? А)Бауыр басу – тайға таңба басқандай В)Таяқ тастам жер – ер жүрек С)Екі езуі құлағында - төбесі көкке жету Д)көз ілмеу – көз шырымын алу 14.Тұрақты тіркесті тап. А)Қолы бармау В)Қолы ауыру С)Қолы күю Д) Қолы мұздау 15. «Салу» сөзі қай сөзбен тіркескенде тұрақты тіркес болады? А) Затты В)Сурет С)Хат Д)Құлақ

19 слайд

#20 слайд
16. Қай тіркес «менсінбеу» сөзімен синонимдес? А)мұрнын шүйіру В)табанын жалтырату С)кірерге тесік таппау Д) сіркесі су көтермеу 17. Қай тұрақты тіркестің мағынасы дұрыс көрсетілген? А)Мұрнын шүйірі – дәмелену В)Сөз беру - таңдану С)Зығыры қайнау - өлу Д)Сілесі қату – шаршау

20 слайд

#21 слайд
Дұрыс жауапДұрыс жауап  1 С 1 С 11 11 А А  2 В2 В 1212ВВ  33АА 1313СС  44ВВ 1414АА  55АА 1515ДД  66ВВ 1616АА  77АА 1717ДД  88СС  99ВВ  1010ДД

21 слайд

#22 слайд
Қосымша түсініктерҚосымша түсініктер Табу (индонезия) – “тыйым салу” Эвфемизм (грек) – “жақсылап,сыпайылап айту” Дисфемизм (грек) – “дөрекі сөйлеу” Мақал (араб сөзі) – нақыл сөз. Мақал - өмір құбылысын жинақтай отырып, түйінді пікір айтатын ықшам сөз өрнегі. Мақалдың мәтелден ерекшелігі: -Құрылысы жағынан көбіне екі бөлімді болады, біріншісінде шарт не себебі айтылса, екіншісінде қорытынды пікір айтылады; -Ой нақты ақыл-кеңес, үлгі-өнеге түрінде айтылады. Мәтел –белгілі бір ойға, ұғымға ишара жасайтын,астарлап, жұмбақтап айту мәні басымдау болатын халық мұрасы. Ерекшелігі: -Көбіне бір бөлімді болады; -Ой ишара, тұспал түрінде айтылады, яғни себебі айтылып, салдары айтылмайды. М: Дария жанынан құдық қазба. Екі немесе бірнеше сөздің тіркесуі арқылы бір ғана мағынаны білдіретін, сөздердің орны әбден қалыптасқан және құрамындағы сөздерден мүлдем басқа мағына беретін тіркестерді тұрақты тіркестер деп атаймыз. (фразеологизмдер). Фразеология (грек) –”сөйлемше”, “ілім” – тілдегі тұрақты тіркестерді зерттейтін тіл білімінің саласы.

22 слайд

#23 слайд
СалыстыруСалыстыру Көп Көп мағыналы мағыналы сөздерсөздер Ортақ қасиетіОртақ қасиеті ОмонимОмоним Бір сөздер басқа сөздермен тіркескен кезде әр түрлі мағынаға ие болады. Көп мағыналы сөздер бір негізден таралады және бір сөз табына қатысты болады. М: Ол аяғының басына қарады.Тізімнің аяғы көрініп қалды. Кітаптың аяғына келдім. Дыбысталуы бірдей Жеке тұрып бірнеше мағынаны білдіреді. Мағыналық ұқсастық болмайды. М: Ойын жаңа қызды. Олар жаңа салынған үйге көшті.

23 слайд

#24 слайд
Төмендегі тұрақты тіркестерді қатыстырып шағын мәтін жаз 1.Тасы өрге домалау. 2.Сіркесі су көтермеу. 3.Қабақ шытысты. 4.Сөз байлау. 5.Көзге түртсе көргісіз. 6.Арасынан қыл өтпейді. 7.Ат ізін салмау. 8.Ит арқасы қиянда. 9.Бармағын тістеу. 10.Жүрек жұтқан. 11. Кірпік қақпау. 12. Аузынан салбырап түскендей. 13.Жалғанды жалпағынан басу. 14.Қырғи қабақ болу. 15.Үріп ауызға салғандай. 16.Тайға таңба басқандай. 17.Жұмыртқадан жүн қырыққан. 18.Көзі алақандай болу. 19.Көзге сүйел болды. 20.Көкірегі қарс айырылу.

24 слайд