Ашық сабақ. Тамақтану мәдениеті 7 сынып

1 слайд
Тамақтану мәдениеті қазақтың ұлттық тағамдары

1 слайд

2 слайд
Сабақ мақсаты Дұрыс және тиімді тамақтанудың ережелерін сипаттау және зерделеу Ұлттық тағамдар, оның пайдасы, қасиеті туралы түсінік беру Ұлттық тағамдардың жасалу технологияларын зерделеу және қолдану

2 слайд

3 слайд
Тама қтану мәдениетіРационалды тамақтану Балалар мен жасөспірімдерді ң тамақтануы. Тамақтану кезіндегі ережелер Гигиеналық талаптар Дастархан басында өзін-өзі ұстау мәнері Этикет ережелері. Ас мәзірі

3 слайд

4 слайд
Рационалды тамақтану Рационалды тамақтану - бұл адамның жеке ерекшеліктерін, оның жасын, физикалық белсенділігін, қоршаған ортаның климаттық және маусымдық ерекшеліктерін ескере отырып тамақтану. Рационалды тамақтану - бұл адам денсаулығы мен жұмысының маңызды шарты. Адам тамақпен бірге өсу мен дамуына және денені өмірге қажетті энергиямен қамтамасыз етуге қажетті барлық элементтерді алады. Денеге қажет қоректік заттар алты негізгі түрге бөлінеді: көмірсулар, ақуыздар, майлар, витаминдер, минералдар және су . Рационалды тамақтану дегеніміз - бұл барлық заттарды азық- түлікпен жеткілікті мөлшерде және дұрыс үйлесімде алу.

4 слайд

5 слайд
Көмірсулар организмнің негізгі қуат көзі болып табылады. Тағамдағы көмірсулардан алатын энергия негізінен крахмал мен қанттан алады. Көмірсулардың негізгі көзі - дәнді дақылдар мен картоп.

5 слайд

6 слайд
Майлар энергияның негізгі көзі ретінде қызмет етеді. Ішкі ағзаларды зақымданудан және микротравмадан қорғайды, денені температураның күрт өзгеру әсерінен қорғайды, ағзаға тамақпен бірге түсетін дәрумендер мен микроэлементтерді сіңіруге көмектеседі. Майдың жеткілікті мөлшерінсіз, ұрпақты болу функциясы мүмкін емес.

6 слайд

7 слайд
Ақуыздар организмдегі жасушалар мен ұлпалардың негізгі құрылыс материалы болып табылады. Ақуыздың көзі - ет, балық, жұмыртқа, сүзбе, ірімшік, сүт, нан, картоп, бұршақ, күріш, жаңғақ.

7 слайд

8 слайд
Витаминдер организмге қалыпты өсу, даму және метаболизм үшін қажет. Витаминдер адамның физикалық және ақыл-ой жұмысын жоғарылатып, ағзаның түрлі ауруларға қарсы тұруына ықпал етеді. Витаминдер организмге жануарлар мен өсімдік тектес тағаммен енеді. Витаминдердің негізгі көзі - көкөністер, жемістер мен жидектер.

8 слайд

9 слайд
Минералдар тістердің, бұлшықеттердің, қан жасушаларының және сүйектердің құрылымдық компоненттері ретінде қызмет етеді. Дене минералды заттарды тағамнан алады.

9 слайд

10 слайд
Су - дененің маңызды компоненттерінің бірі, су дене массасының 2/3 бөлігін құрайды. Сұйықтықты тәулігіне шамамен 2 литрдей ішу керек. Барлық қажетті қоректік заттардың жеткілікті мөлшерін алу үшін күніне 5-6 рет тамақтану керек: таңғы, екінші ас, түскі, бесін шай (полдник) және кешкі ас. Әрине, сіздің тамақтану отбасылық дәстүрлерге байланысты, бірақ сіз өзіңіз жаңа піскен көкөністер мен жемістерді көбірек жеуге тырысыңыз, тәттілерді шамадан тыс пайдаланбаңыз.

10 слайд

11 слайд
Балалар мен жасөспірімдердің тамақтануы. Балалар мен жасөспірімдердің тамақтану рационына сәйкестігі организмге қоректік заттарды сіңіру үшін үлкен маңызға ие. Мектеп жасына дейінгі балаларға және мектеп жасындағы балалар күніне 4-5 рет, әр 3 сағат сайын тамақтану керек. Оқушы балалар үшін, мектептегі ыстық тамақтану маңызды және ұзартылған топтардағы түскі ас түрінде тамақтану дұрыс ұйымдастырылуы керек. Мектептегі тамақтанудың энергетикалық құндылығы балалардың энергия тұтынуына сәйкес келуі керек.

11 слайд

12 слайд
Тамақтану кезіндегі ережелер Тамақтану кезінде алаңдамаңыз, яғни үялы телефон немесе теледидар көрмеу. Егер сіз алаңдаушылық танытсаңыз, онда шырын секрециясы нашарлайды. Тамақты мұқият шайнаңыз. Мұқият шайнаған тамақ сілекеймен қаныққан, ондағы ірі бөлшектердің болмауы асқазан шырышты қабығының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. . Тамақтанудың жылдам қарқынында адам жеген тамақтың мөлшерін бақылай алмайды.

12 слайд

13 слайд
Гигиеналық талаптар Тамақтың көп бөлігін пісіру керек. Термиялық өңделген тағамдарды ас қорыту шырындары толығымен ыдыратылады. Термиялық өңдеу патогендік бактериялар мен микробтарды жояды. Уланудың алдын алу үшін тағамға тек жоғары сапалы өнімдерді қолдану керек және барлық жеміс-жидек, көкөністерді жеу алдында өте жақсы жуу керек. Ащы тамақты көп пайдаланбаңыз өңеш пен асқазанның, бауыр мен бүйректің қабығын тітіркендіреді. Аш қарынға қою шай мен кофе ішу зиянды, ол асқазанның шырышты қабығын тітіркендіретін асқазан сөлінің бөліп, асқазанды қыжылдатады.

13 слайд

14 слайд
Үстелдің шетінен мүлде алыс немесе өте жақын отырып, шынатақты дастархан үстіне қойып алған дұрыс емес. Тәрелкеге еңкеймей тік отыру керек. Үстелдің үстіне асылып барып тамақ алуға болмайды. Жеке бастың қолдануына арналған майлықты ашып тізеге жайып қояды. Үстел басында әңгіме байыппен айтылады. Әңгіме барысында, әсіресе пышақ, шанышқы ұстап отырып, қолды сермеуге болмайды. Ортақ табақтағы тамақты өзіңе ең жақын немесе үстіндегі бөлікті арнайы қойылған шанышқымен немесе қасықпен салған жөн. Әдетте тағамдар шанышқының, қасықтың, қалақшаның немесе қысқаштың көмегімен тәрелкеге салынады, бірақ бірқатар азықтар қолмен алынады. Олар нан, печенье, жемістер, цитрус жемістері, қант.

14 слайд

15 слайд
Таңертең ұйқыдан тұра салысымен адамның асқа тәбеті бола қоймайды. Жуынып алғаннан соң, 1 стакан қайнаған су ішіп алған жөн. Бұл асқазан, ішек жолдары мен қан айналымын жүйелерін іске қосады. Суды асықпай ұрттап тұрып ішкен пайдалы. Дәрігерлердің ұстанымы бойынша таңғы ас рационында ботқа, піскен жұмыртқа болуы керек немесе сүт өнімдері айран, сүзбе, йогурт және жеміс жидектер. Екінші таңғы ас, бесін шай Бірінші таңғы асты 8 - де қабылдасаңыз, 3 сағаттан соң 11 - де екінші асты және түскі астан 3 сағаттан кейін қабылдауға болады. Алма, алмұрт, банан, йогурт, айран, майсыз сүзбе (творог), кез келген көкөніс, жаңғақтар немесе кепкен жемістер Түскі аста ыстық сұйық, қою тағам және тәтті тағам болуы мүмкін. Сұйық тарамда — борщ, сорпа — еттің, балықтың, асқазан сөлінің бөлінуін күшейтіп, соның нәтижесінде келесі қою тағамның жақсы сіңуіне мүмкіндік береді. Кешкі асты жатар алдында көп тамақтану зиянды. Сондықтан жатардан 1 —2 сағат бұрын жеңіл астармен буда пісірілген балық, құс еті, жеңіл сорпалар, сүт, айран, сүзбе т. б.

15 слайд

16 слайд
Ұлпершек: біздің жүрегіміздесің! Осындай сөздермен бұл тағам ұядан ұшқан құстай ұзатылып, әкесінің үйнен кеткен қызға беріледі. Ол тамақ жас қыздың ата-анасының терең және әсерлі мәнге ие сөздерін қамтиды: "Қызым, біз сенің қасыңдамыз, сен әрқашан да біздің жүрегіміздесің, ал біз - сенің жүрегіңде" . Оны дайындау оңай емес, ол үшін міндетті түрде ірі мал сойылады - сиыр немесе жылқы, себебі тағамның басты ингредиенті - жаңа сойылған малдың жүрегі. Екі жағындағы құлақшаларын кесіп алып, қаны әбден сорғыған жүректің жіңішкелеу жағын тіліп, ішіне сол қара малдың кесек еті мен майын ұсақтап туралып салынады. Сонымен қатар, оған тұз және қалауыңызша дәмдеуіштерді қосып, ұнға бір айға салып қойыңыз. Белгіленген мерзім өткен соң жүрек фольга немесе аспаздық целлофанда пісіріледі. Міне, жұмсақ, ғажайып дәмді тағамымыз дайын болды!

16 слайд

17 слайд
Быламық: жас ана қуанышына Ал, бұл тағам заманауи үй шаруасындағы әйелдердің көбісімен ұмытылған болса да, елдің кейбір аумақтарында әлі күнге дейін босанған келіншектердің әлсіздіктен тез қайта қалпына келуі үшін басты тағамы ретінде қолданылады. Быламық - бұл, өте дәмді тары ботқасы, оның құпиясы - тарыны қолмен өңдеуде және қалған барлық ингредиенттердің табиғилығында. Егер олардың бәрі қол астыңызда болса, онда тағамды дайындау қиындық тудырмайды, ал оның жас ана үшін пайдалы қасиеттері орасан зор! Отқа қыздырылған сары майға аппақ ұнның көп емес мөлшері сарғайғанға дейін қуырылады, оған сиыр сүті, қалған тары шырыны қосылады. Отта 5 минуттай қайнаған соң қосындыға тарының өзі салынады. Шекер және тұзды ботқаға суығанда салған жөн. Ол пайдалы майларға, ақуыздарға, кальцийға және өзекке толы керемет дәмді болып шығады. Быламық қандағы гемоглобинді көтеріп, дененің энергиялық қорын қайта қалпына келтіреді. Нәзік қаймақты дәм ботқаның дәмін татқан әрбір жанға ұнайды. Ал жас аналар ботқаның арқасында босанған соң пайда болатын жабығу басылады және сүттің құндылығы артып, сүт ішкен сәби тоқ болып, іші де ауырмайды. Міне, осындай ғажайып көне рецепттерді көне қазақ тағамдары ұсынады !

17 слайд

18 слайд
Жаужүрек: батылдық үшін Қ ой бауырынан жасалған тағамның құрамында батылдық гормонының пайда болуына әсер ететін ерекше элементі бар деп саналады. Мұның ақиқаттылығының әбден анық екені дәлелденбеген, себебі қазақ батырлары әрқашан өз батылдығымен әйгілі болған. Бірақ, бауырда миокарда инфарктін алдын ала емдейтін пайдалы геприн барын анық білеміз. Бұл тағамның рецепті оңай, сол себептен көптеген жас заманауи келіншектер өз туыстарын қуантуға және қонақтарын таңғалдыру үшін оны қолданады. Қой бауырын үлкен емес бірнеше бөліктерге бөліп, артық ащы дәм кетіру үшін және аздап қаймақты дәм пайда болу үшін сүтке батырып қоямыз. 2 сағаттан соң сүтті ағызып, тұз, қара бұрыш, сүйікті дәмдеуіштерді қосып, қоспаны маринадтауға қалдырады. Бұл уақытта шарбы майы дайындалады. Оны суға жуып, тең бірнеше орташа шаршыға турайды, олардың ортасына бауыр тілімдері орналастырылады. Май қабығының шеттері тіс ысқыштарымен бекітіліп, барлығы май қызған қазанған қуырылуға салынады. Қазанда тағамды дәмді сарғылт қабықша пайда болғанға дейін қуырып, одан соң өз шырынында 10 минуттай бұқтырылып пісіріледі. Нәтижесінде, бауыр ерекше жұмсақ, дәмді, артық иістерсіз немесе ащы дәмсіз болып шығады.

18 слайд

19 слайд
Өрметөс: сүйікті күйеу балаға Тағамның бұл түрі қыз ата-анасының оның сүйікті жарына деген құрметі. Бағыланның екі жағынан кесілген төстік бөлігі өз пішінімен ұшу кезінде қанаттарын қақ жайған құсты елестетеді. Етті тұзбен, бұрышпен, хош иісті шөптермен жағып, сарымсақ, кейде қызанақ бөлектерін қосып, орама етіп орап, екі жағынан ортасынан бастап аш ішекпен қосып өреді. Кейбір шеберлер мерекелік тағам дастарханында әдемі болып тұру үшін иілімді ішекті оюлы тор тәріздес етіп жасайды. Барлығы оралып, бекітілгенде өрметөс қайнап тұрған суға салынады, өзінде барлық шырындарды және хош иістерді ішінде сақтай отырып дайын болғанға дейін қайнатылады. Нәтижесінде, ерекше дәмді, жұмсақ және пайдалы тағам дайындалады. Оның құрамында тері және буындарды тонуста ұстап тұру үшін қажетті коллаген және эластин бар

19 слайд

20 слайд
Көмбе: жерге көмештелген Тағамның бұл түрі көмірдің шоғына көміліп дайындалады. Үлкен даладағы ошаққа от жағып, онда қойдың сирақтарын іліп қояды. Шамамен екі сағаттан соң тамақ та дайын болады. Мұны қазақтар әсіресе көшпенділік заман кезінде жиі қолданыпты. Өздері үшін ғана емес, алыста келе жатқан, адасып кеткен адамдар үшін де солай жол бойында дайындап кететін болған немесе ауылдың бір бөлігінің бір жерден басқа жерге отар артынан тым алыс жерге кетуге мүмкіндіктері бар еді, ал екінші бөлігі оларды тек қуып жетуге үлгеретін. Алдында жүрген көшпелілер қой бөлігін қалған арттағы көшпелілерге арнап, олардың бұл жерге жеткен кезде ет жақсы пісу үшін, бірақ күймей жұмсақ әрі дәмді болып қалуы үшін жалынсыз шоққа көмген. Көмбенің иесі екеу: Бірі — көрген, Бірі — көмген.

20 слайд

21 слайд
“ Сөйлемді аяқта ” рефлексиясы 1. ..... қызықты болды 2. Енді мен..........

21 слайд

22 слайд
Үй тапсырмасы. 1. Аналарының көмегімен бауырсақ пісіру

22 слайд