#1 слайд
№1,2 тақырып  Ауыз әдебиет туралы түсінік  Ауыз әдебиетінің өзіндік ерекшеліктері

1 слайд

#2 слайд
Ауыз әдебиеті —Ауыз әдебиеті — халқымыздың ауызекі шығарып, халқымыздың ауызекі шығарып, ауызекі тарап отыратын асыл мұрасы. Онда ауызекі тарап отыратын асыл мұрасы. Онда халқымыздың ғасырлар бойғы басынан кешірген халқымыздың ғасырлар бойғы басынан кешірген тарихи белестері, елінің тәуелсіздігіжолындағы тарихи белестері, елінің тәуелсіздігіжолындағы ерлік батырлық қимылдары, халықтың әдет-ерлік батырлық қимылдары, халықтың әдет- ғұрпы, салт-дәстүрі, арман-мүддесі, қиялы, ғұрпы, салт-дәстүрі, арман-мүддесі, қиялы, жастардың кіршіксіз пәк махабатты сөз өнерімен жастардың кіршіксіз пәк махабатты сөз өнерімен кестеленген. кестеленген.

2 слайд

#3 слайд
Ауыз әдебиетіАуыз әдебиеті — талай-талай — талай-талай ғасырлар жемісі. Жалық оны сонау ғасырлар жемісі. Жалық оны сонау ықылым заманнан рухани асыл қазына ықылым заманнан рухани асыл қазына ретінде сақтап, ұрпақтан-ұрпаққа ретінде сақтап, ұрпақтан-ұрпаққа мұра етіп, бүгінгі біздің дәуірімізге мұра етіп, бүгінгі біздің дәуірімізге жеткізген.жеткізген.

3 слайд

#4 слайд
Ауыз әдебиетінің түрлері

4 слайд

#5 слайд
Халық ауыз әдебиетінің негізгі түрлері:  Тұрмыс-салт жырлары  Мақал-мәтелдер, жұмбақтар  Ертегілер  Эпостық жырлар  Лиро-эпостық жырлар  Айтыс өлеңдері  Тарихи жырлар  Шешендік сөздер

5 слайд

#6 слайд
Ауыз әдебиетіндегі тұрмыс-салт жырлары, көңіл күйін Ауыз әдебиетіндегі тұрмыс-салт жырлары, көңіл күйін білдіретін қара өлеңдер мен ән мәтіндері лирикалық білдіретін қара өлеңдер мен ән мәтіндері лирикалық жанрға, ал ертегілер, аңыз ертегілер, батырлар жыры жанрға, ал ертегілер, аңыз ертегілер, батырлар жыры эпостық жанрға жатады. Драмалық жанр бұрын эпостық жанрға жатады. Драмалық жанр бұрын болған емес, ауыз әдебиетіндегі «Жар-жар», айтыс болған емес, ауыз әдебиетіндегі «Жар-жар», айтыс өлеңдерінде оның тек жұрнақтары ғана болған. өлеңдерінде оның тек жұрнақтары ғана болған. Драмалық жанр- жазба әдебиетінің жемесі.Драмалық жанр- жазба әдебиетінің жемесі.

6 слайд

#7 слайд
Ауыз әдебиеті мен жазбаАуыз әдебиеті мен жазба әдебиетінің арасындағыәдебиетінің арасындағы кейбір айырмашылықтар.кейбір айырмашылықтар.

7 слайд

#8 слайд
Ауыз әдебиеті де, жазба әдебит те — көркем Ауыз әдебиеті де, жазба әдебит те — көркем туынды, асыл сөз өнері. Бұл жағынан келгенде, туынды, асыл сөз өнері. Бұл жағынан келгенде, екеуінен де көркем шығармаларға тән барлық екеуінен де көркем шығармаларға тән барлық сапалық қасиеттерді ұшыратамыз. Дегенмен сапалық қасиеттерді ұшыратамыз. Дегенмен ауыз әдебитеінің жазба әдебиетінен ауыз әдебитеінің жазба әдебиетінен айырмашылықтар, ерекшеліктері бар. айырмашылықтар, ерекшеліктері бар.

8 слайд

#9 слайд
Атап айтқанда: • Ауыз әдебиетінің белгілі авторы жоқ. Басында оларды шығарған ақын-жазушылар болған, заманыөте берген сайын олардың алғашқы шығарушыларының есімі ұмыт қалып, олар жалпы халықтық шығармаға айналып кеткен. • Ғасырлар шеруінен, талай әлеуметтік, қоғамдық топтар елегінен өтіп, сан алуан өзгерістерге ұшыраған. Олардың алғашқы нұсқасы өзгеріп, көптеген жаңа нұсқалары пайда болған. • Ауыз әдебиетінде синтаксистік қайталаулар, тұрақты ұйқастар, сөздер мен сөйлемдердің қайталануы жиі кездеседі.

9 слайд

#10 слайд
Біз қазақ халқы ауыз әдебиетінің әр кезеңде, түрлі жанрда Біз қазақ халқы ауыз әдебиетінің әр кезеңде, түрлі жанрда дамығанын айқын көреміз әдебиеті арқылы өзінің тарихын, дамығанын айқын көреміз әдебиеті арқылы өзінің тарихын, халықтық рухын бейнелеген. Халықтың бүкіл тіршілігі өлең-халықтық рухын бейнелеген. Халықтың бүкіл тіршілігі өлең- жырларға арқау болған. Дүниеге жаңа келген жаңа жырларға арқау болған. Дүниеге жаңа келген жаңа нәрестенің алғаш-құлағына шалынары да — ән-өлең сазы. нәрестенің алғаш-құлағына шалынары да — ән-өлең сазы. Ойында адамды өлеңмен, әнмен шығарып салады. Демек, Ойында адамды өлеңмен, әнмен шығарып салады. Демек, ең асыл мұрасы өлең-жыр болған қазақ халқы бүкіл өмір ең асыл мұрасы өлең-жыр болған қазақ халқы бүкіл өмір кезеңдерін сол жырларында әр түрлі жанрда өрнектегеп кезеңдерін сол жырларында әр түрлі жанрда өрнектегеп бейнелеген. бейнелеген.

10 слайд

#11 слайд
Ауыз әдебиетінде кездесетін бір не екі шумақ Ауыз әдебиетінде кездесетін бір не екі шумақ өлеңдер мен әнге салып айтылатын өлеңдерден өлеңдер мен әнге салып айтылатын өлеңдерден бастап, кейбір көңіл күйді білдіретін ұзақ бастап, кейбір көңіл күйді білдіретін ұзақ жырларға дейін лирикалық жанрға жатады. Ал жырларға дейін лирикалық жанрға жатады. Ал ертегі, аңыз, әңгіме, батырлар жыры ертегі, аңыз, әңгіме, батырлар жыры эпостық эпостық жанрғажанрға жатады жатады

11 слайд

#12 слайд
Ауыз әдебиеті болсын, жазба әдебиет болсын екеуі де көркем туынды. Олардың көркем шығармаларға тән барлық қасиет- сапаларды көреміз. Солай бола тұрса да, ауыз әдебиетінің жазба әдебиетке қарағанда, өзіне тән айырмашылықтары бар.

12 слайд

#13 слайд
Ол айырмашылық неде? Ең алдымен, ауыз әдебиеті – ұжымдық шығармашылық.  Ауыз әдебиеті шығармаларының белгілі бір авторы жоқ. Бір заманда, демек, әуел баста оны жеке адамдар шығарған. Жазу – сызу болмағнадықтан, алғашқышығарушылар ұмтылып қала берген. Кейінгі айтушылар оған түрлі өңдеулер енгізіп, өз тұсынан өзгертулер жасап, жаңартып отырған

13 слайд

#14 слайд
 Ауыз әдебиеті шығармаларында лексикалық, синтаксистік қайталаулар жиі ұшырайды. Қалыптасқан дағдылы сөздер мен сөйлемдер, тұрақты ұйқастар жиі қолданылады.  Халық ауыз әдебиетінің жанрлық, тілдік ерекшеліктері, поэтикалық дәстүрі оның осы айырмашылықтарына байланысты.

14 слайд