Бәсеке және монополия

1 слайд
Тақырыбы: «Бәсеке және монополия»

1 слайд

2 слайд
Бәсеке- нарықтық шаруашылық субьектілері арасындағы қосымша табыс алу үшін жақсы өндіріс факторларын иелену және тауарларды өткізу мүдделеріне байланысты бақталастықтық пен бәсеке. Бәсеке- рыноктық қатынастардың негізгі категориясы, әр түрлі формада болады және әр түрлі жолдармен іске асырылады.

2 слайд

3 слайд
Бәсеке түрлері Ішкі салалық – бір салалық кәсіпорындар арасындағы ең үлкен табыс үшін күрес Салааралық- түрлі салалық кәсіпорындар арасындағы капитал салудың ең пайдалы жағдайы үшін күрес

3 слайд

4 слайд
Баға бәсекесі Күрестің нарықтан тыс нысандарын пайдалану Бағадан тыс бәсеке Өндіріс шығындарын азайтып, ассортименті мен сапасын згертпей тауар бағасын төмендету негізінде қосымша табыс алу үшін күрес Қаржылық қулық сұмдықтар, құнды қағаздармен алып сатарлық жасау, өнеркәсіптік тыңшылық, мемлекеттік органдар арқылы қысым жасау, бәсекелестің көзін жою Тауар қасиетінің өзгеруі және оған сапалы жаңа ерекшеліктердің берілуі, субститут - тауарлардың құрылуы, сатудан кейінгі техникалық қызмет, жарнама Бәсекелік күрестің әдістемелері

4 слайд

5 слайд
Бәсеке нысандары Кәміл бәсеке (еркін бәсеке нарығы). Нарықтың классикалық үлгісі Жетілдірілмеген бәсеке (жетілдірілмеген бәсеке нарығы). Нарықтың қазіргі үлгілері Монополистік бәсеке- біртекті емес, бірақ ұсақ тауар ұсынатын сатушылар саны көп нарықОлигополия- бірнеше (3- тен 5- ке дейін) ірі фирмалар билейтін нарықМонополия – тауардың бағасына ықпал ететін, өндірістің көп бөлігін бақылайтын бір ғана сатушының билігі Табиғи КездейсоқЖасанды

5 слайд

6 слайд
Кәміл бәсеке сипаттамасы Өнімнің түріФирмалар саны Бағадан тыс бәсекеСалаға ену шарттарыБағаның бақылануы Өте көп Біртекті Жоқ Бөгеттер жоқ Жоқ

6 слайд

7 слайд
Монополистік бәсеке Олигополия Таза монополия Саладағы фмрмалардың саны Көп Бірнеше Біреу Өнімнің түрі Сараланған Сараланған және біртекті Бірегей Нарықтық бағаға ықпал ету қаблеттілігі Нарықтық шеңбер шегінде Өзара тәуелділікпен шектелген және құпия сөз байласуы айтарлықт ай Бағаны әкімшілікпен ұсынуЖетілдірілмеген бәсеке сипаттамасы Салаға кіру тосқауылы Жоқ Елеулі Кіру оқшауланған Бағадан тыс бәсеке Елеулі Елеулі Қажет емес

7 слайд

8 слайд
Монополия (грек –moons-жалғыз, polio- сатамын) жеке өндіруші тауар рыногын бақылап және сол рынокта үстем орын алған кезде пайда болады. Монополияның мақсаты- рынокта баға мен өндіріс көлемін бақылау арқылы мүмкін болатын жоғры табыс алу. Мақсатқа жету құралы болып орташадан жоғары пайданы қамтамасыз ететін монополиялық баға құрылуын ұсынады. Монополиялардың пайда болуының негізгі- себептері өндіріс пен капиталдың шоғырлануы.

8 слайд

9 слайд
Монополияның түрлері: ⚫ Табиғи монополия- бұл екі немесе бұдан да көп фирмалардан гөрі, нарықты шығыны аз қандай да бір тауар, не қамтамасыз ететін жалғыз ғана фирмадан пайда болған. ⚫ Жаснды монополия- сөз байласу немесе бәсекелесті басып тастау арқылы құрылған монополия. ⚫ Кездейсоқ монополия- аз тұтынушылары үшін уақытша сұранысты ұсыныстан асырып түсіру нәтижесінде пайда болады, бұл капиталдың тиімді жұмсалуын қамтамасыз етеді.

9 слайд

10 слайд
Шоғырланудың негізгі бағыттары Деңгейлес интеграция Сатылас интеграция Әртараптандыру Технологиялық жағынан өзара байланыспаған көп салалы компаниялар дың бірігуіӨндірістің бір саласында жұмыс істейтін компаниялрдың бірігуі Өндірісі бір технологиялық желімен біріктірілген көп салалы компаниялар дың бірігуі

10 слайд

11 слайд
Монополиялардың ұйымдастырылу шаралары Картель Синдикат Трест Концерн Конгломерат Бір бірімен қызмет бабымен емес, бас компанияның басқа компанияларымен қосылу және жұтылу нәтижесінде пайда болған бірлесу Біріңғай қаржы орталығы бар көп салалы фирмалардың бірлесуіМеншікті біріктіру, өндірісті жалпы басқару және тауарды өткізу негізінде бірлесуӨнімді бірлесіп өткізу мақсатында бірігуНарық, өндіріс үлесі және баға деңгейлерін бөлу туралы монополистік келісім

11 слайд

12 слайд

12 слайд

13 слайд

13 слайд

14 слайд
Монополияға қарсы заңдар- бұл бәсекелестікті дамытуға, монополияны шектеуге және тыйым салуға бағытталған заңдар мен үкіметтік актілер кешені. Қазақстан Республикасының монополиға қарсы заңы мынадай нормативті- құқықтық актілерге негізделген: Қазақстан Республикасының “Табиғи монополиялар туралы”, “Адал емес бәсекелестік туралы”, “Бәсеке және монополия қызметін шектеу туралы” заңдары.

14 слайд

15 слайд
АҚШ -та монополияға қарсы 3 заң қолданылады: 1. Шермэн заңы (1890)- бұл заң сауданы құпия монополияларға бір салада жалғыз үстемдік етуге баға жөніндегі келісімге келуге тыйым салынады. 2. Клейтэн ( 1914)- өткізу саласындағы шектеу іс әрекетіне баға алушыларына, бірігудің кейбір түрлеріне тыйым салынады. 3. Робэлсин –Пэтмин(1936)- сауда саласындағы істерді шектеуге тыйым салынады.

15 слайд

16 слайд
НАЗАР АУДАРҒАНДАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ

16 слайд