Материалдар / Бүкіл әлемдік тартылыс заңы
2023-2024 оқу жылына арналған

қысқа мерзімді сабақ жоспарларын

жүктеп алғыңыз келеді ма?
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған

Бүкіл әлемдік тартылыс заңы

Материал туралы қысқаша түсінік
Бүкіл әлемдік тартылыс заңы
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ
28 Желтоқсан 2020
676
0 рет жүктелген
Бүгін алсаңыз 25% жеңілдік
беріледі
770 тг 578 тг
Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
img_page_1
Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!
Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды
Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

1 слайд

 Бір бірімізбен сөйлесіп тұрғанда арамыздағы тартылысты неге ? сезбейміз  Адам неге құс сияқты ұшып ?

2 слайд
 Бір бірімізбен сөйлесіп тұрғанда арамыздағы тартылысты неге ? сезбейміз  Адам неге құс сияқты ұшып ? кетпейді

 Заңды . И Ньютон 1667 .. жылы ашты 1665 жылы 23- жасында Ньютон Айды орбитада ұ

3 слайд
 Заңды .  И Ньютон 1667  .. жылы ашты 1665  жылы 23- жасында Ньютон Айды орбитада ұстап тұратын күш Жерге алманың құлауына септігін тигізетін күш табиғатына . ұқсас екендігін болжап айтты Оның болжамы бойынша Әлемдегі барлық денелер арасында массалар центрін жалғастыратын түзу бойымен тартылыс ( ) . гравитациялық күштер күштері әсер етеді (. 1.10.1 - сурет ).    1.10.1 - сурет . Денелер арасындағы г равитаци ялық күштер 

 Ньютон онан кейінгі жылдары астроном . И Кеплер дің XVII ғасыр басында ашқан ғаламшарлардың

4 слайд
 Ньютон онан кейінгі жылдары астроном .  И Кеплер дің XVII  ғасыр басында ашқан ғаламшарлардың қозғалыс заңдылығының физикалық түсіндірмесін табуға тырысты және гравитациялық күштердің сан мәні қанша болатынын . есептеді Ғаламшарлардың қалай қозғалатынын біле отырып Ньютон оларға қандай күштер әсер ететіндігін анықтағысы келді . Бұл әдіс механиканың кері есебі механиканың кері есебі . деп аталады

Механиканың негізгі есебі бойынша массасы мен жылдамдығы белгілі денеге әсер ететін күштің салдарынан кез келген уақ

5 слайд
Механиканың негізгі есебі бойынша массасы мен жылдамдығы белгілі денеге әсер ететін күштің салдарынан кез келген уақыт мезетіндегі дененің орнын анықтау болса , механиканың кері есебінде дененің қалай қозғалатындығына қарай оған әсер ететін күштерді анықтау болып табылады

 Осы есепті шешу арқылы Ньютон бүкіл әлемдік бүкіл әлемдік тартылыс заңын тартылыс заңын ашты .

6 слайд
 Осы есепті шешу арқылы Ньютон бүкіл әлемдік бүкіл әлемдік тартылыс заңын тартылыс заңын ашты . - Барлық денелер бір біріне - Барлық денелер бір біріне өздерінің массаларының өздерінің массаларының көбейтіндісіне тура көбейтіндісіне тура пропорционал және пропорционал және арақашықтығының арақашықтығының квадратына кері квадратына кері пропорционал күшпен пропорционал күшпен : тартылады:тартылады

П ропорционал дық коэфициент G табиғаттағы барлық денелер үшін бірдей және оны бүкіл бүкіл ә

7 слайд
П ропорционал дық коэфициент G табиғаттағы барлық денелер үшін бірдей және оны бүкіл бүкіл әлемдік тартылыс тұрақтысы әлемдік тартылыс тұрақтысы немесе гравитациялық тұрақты гравитациялық тұрақты . деп атайды  G  = 6,67·10 -11   · Н м 2 / 2 ( ). кг СИ

Табиғаттағы көптеген құбылыстар Табиғаттағы көптеген құбылыстар . бүкіләлемдік тартылыс күшімен түсіндір

8 слайд
Табиғаттағы көптеген құбылыстар Табиғаттағы көптеген құбылыстар . бүкіләлемдік тартылыс күшімен түсіндіріледі .бүкіләлемдік тартылыс күшімен түсіндіріледі  1 . , Күн жүйесіндегі ғаламшарлар қозғалысы  2. , жердің жасанды серігінің қозғалыстары  3. баллистикалық зымырандардың ұшу траекториясы  4. , Жерге жақын денелердің қозғалысы  5. , Денелердің жерге құлауы  6. , Тасу және қайту  7. , Сарқырамалар  8. . Қол сөмкесінің ауырлығы  9. . Жер атмосферасының болуы т б құбылыстар  динамика заңдарымен және бүкіләлемдік тартылыс заңы арқылы түсіндіріледі

 Е гер M – Жер масса сы , R – З оның радиус ы , m – берілген дене масса сы болса , онда ауырлық

9 слайд
 Е гер M – Жер масса сы , R – З оның радиус ы , m – берілген дене масса сы болса , онда ауырлық күші  мұндағы g – Жер бетіндегі еркін . түсу үдеуі : Бүкіләлемдік тартылыс заңының бір байқалуыБүкіләлемдік тартылыс заңының бір байқалуы ауырлық күші болып табылады.ауырлық күші болып табылады.  Жер бетіне жақын денелердің тарту күшін Жер бетіне жақын денелердің тарту күшін  осылай атау қабылданғаносылай атау қабылданған

R m m G F 2 2 1 

10 слайд
R m m G F 2 2 1 

кг m H G 2 2 11 10 * 67 , 6  

11 слайд
кг m H G 2 2 11 10 * 67 , 6  

 Ауырлық күші жер центріне қарай бағытталған . Басқа күштер болмағанда дене Жерге еркін түсу ү

12 слайд
 Ауырлық күші жер центріне қарай бағытталған . Басқа күштер болмағанда дене Жерге еркін түсу үдеуімен . құлайды Жердің әр түрлі нүктелеріндегі еркін түсу үдеуінің орташа мәні 9,81  / м с 2 . Жердің радиусы мен еркін түсу үдеуінің мәнін біле отырып ( R з  = 6,38·106  ), м Жер массасын . М есептеп шығаруға болады :

13 слайд

 Жерден қашықтаған сайын Жердің тарту күші мен еркін түсу үдеуі Жер центріне дейінгі ара қашық

14 слайд
 Жерден қашықтаған сайын Жердің тарту күші мен еркін түсу үдеуі Жер центріне дейінгі ара қашықтықтың квадратына кері пропорционал . өзгереді  1.10.2 - сурет Жерден қашықтап бара жатырған ғарыш кемесінің ішіндегі ғарышкерге әсер ететін тартылыс . күшінің өзгеруі бейнеленген Жерге жақын маңда ғарышкерге әсер ететін тарту күші 700  Н - : ғатең деп алсақ

 1.10.2 -сурет . Жерден қашықтап бара жатырған ғарышкерге әсер ететін тарту күшінің өзгерісі.

15 слайд
 1.10.2 -сурет . Жерден қашықтап бара жатырған ғарышкерге әсер ететін тарту күшінің өзгерісі.

Өзара әсерлесетін денелерге Жермен Айды алуға болады.Ай мен Жердің арасы r = 3,84·106 м. Бұл қашықтық Жер

16 слайд
Өзара әсерлесетін денелерге Жермен Айды алуға болады.Ай мен Жердің арасы r  = 3,84·106 м. Бұл қашықтық Жер радиусынан 60  есе артық..

 Жердің тартуы салдарынан Ай орбитасындағы еркін түсу үдеуі  . Ай осындай үдеумен Жер центріне

17 слайд
 Жердің тартуы салдарынан Ай орбитасындағы еркін түсу үдеуі  . Ай осындай үдеумен Жер центріне бағыттала отырып . қозғалады Сондықтан мұндай үдеуді центрге тартқыш үдеу центрге тартқыш үдеу . деп аталады Оны төмендегі центрге тартқыш үдеудің кинематикалық формуласымен есептейді :

 Мұндағы T = 27,3 с ө т ке – Айдың Жерді айналу . периоды Әр түрлі әдістер арқылы есептеулер

18 слайд
 Мұндағы T  = 27,3  с ө т ке – Айдың Жерді айналу . периоды Әр түрлі әдістер арқылы есептеулер нәтижелерінің дәл келуі Ньютонның Айды , орбитада устап тұрған күшпен ауырлық күшінің табиғатының ұқсас деген болжамын . дәлелдейді . Айдың массасын Жер 81 , массасынан есе жеңілдеп радиусы Жер 3,7 радиусынан есе аз деп есептеп Ай бетіндегі еркін түсу үдеуін g л – мына формуламен : есептейміз

Мұндай әлсіз тартылысты Айға қонған ғарышкерлер бастан кешті.Адамдар дәл осындай жағдайда өте үлкен биікт

19 слайд
Мұндай әлсіз тартылысты Айға қонған ғарышкерлер бастан кешті.Адамдар дәл осындай жағдайда өте үлкен биіктікке оңай секіре алады.Жер бетінде адам 1 метр биіктікке секіреді деп есептесек Айда ол адам 6 м биіктікке секіре алады.