D- элементтері және оның байланыстары

1 слайд
Қызылорда жоғарғы медициналық колледж Қызылорда 2020 жылD- элементтері және оның байланыстары Қабылдаған: Раманова Л Орындаған: Мырзалиева Т Өрікбай А Оқу тобы: Ф-101

1 слайд

2 слайд
Жоспары Кіріспе Негізгі бөлім D – элементтерінің жалпы сипаттамасы III B – VII B топтың элементтері VI топ элементтері Хром жай заттың және оның қосылыстары Физикалық жәнехимиялыққасиеттері Тірі организмдегі рөлі Адам өміріндегі маңызы Хромның қолданылуы Қорытынды Әдебиеттер тізімі

2 слайд

3 слайд
D – элементтерінің жалпы сипаттамасы D – элементтері Оң тотығу дәрежесін көрсетеді. Периодтарда типтік металдармен,тип тік бейметалдар арасында орналасқан. Оларды ауыспалы элементтер деп атайды. Сыртқы электрон қабатында 2s электрон болуымен анықталады

3 слайд

4 слайд
D-элементтері Тас бұршақта,қар ақұмық ұнында,еттер де,жеміс- жидектерде,ұ ннан жасалған тағамдарда Ұннан жасалған тағамдарда,ш әй жапырақтары нда,жемістер де,жаңғақта, Саңырауқұла қта,картоп және кофеде Ұннан жасалған тағамдарда,ж емістерде,етт ерде Сүт және сүт өнімдерінде, жемістерде, еттерде,бау ырда,бұрша қта.Темір – (Fe) Мыс – (Cu) Мырыш –( Zn) Кобольт – (Co)

4 слайд

5 слайд
III B – VII B топтың элементтері • Скандий-(Sc) • Иттрий-(Y) • Лантан –(La) • Актиний-(Ac) • Марганец-(Mn) • Технеций-(Tc) • Рений-(Re) • Борий-(Bh) Д.И. Менделеев  алдын ала болжаған элемент (1870). С-ді 1879 ж.  швед  химигі  Л.Ф. Нильсон  (1840 — 99) алғаш рет  Скандинавиядан  табылған гадолонит пен эвксенит минералдарынан бөліп алған, сондықтан элемент “ C кандий” деп аталды.  Табиғатта  тау жыныстарының құрамында кездеседі.  Жер қыртысындағы  нағыз шашыранды элемент. Тотығу дәрежелері  +3, кейде +2, сумен, сұйытылған сілті ерітінділерімен әрекеттеспейді.  Химиялық және физикалық қасиеттері бойынша  иттрий , лантан және лантаноидтар скандиясына жақын. Скандийдің барлық табиғи қосылыстарында, сондай-ақ оның аналогтары алюминий, иттрий, лантан сияқты үшке тең оң валенттілік танытады, сондықтан тотығу- қалпына келтіру процестеріне ол қатыспайды. Скандий шашыраңқы элемент болып табылады және көптеген минералдардың құрамына кіреді. Өзіндік скандиевых минералдардың белгілі 2: тортвейтит ( Sc, Y)2 Si2O7 (Sc2O3 53,5% - ға дейін) және стерреттит (кольбекит Sc[PO4]·2H2O (Sc2O3 39,2 %). Салыстырмалы түрде аз концентрациялар шамамен 100 минералдарда табылды.

5 слайд

6 слайд
VI топ элементтері Хром-(Cr) Молибден-(Mo) Вольфрам-(W) Сиборгий-(Sg)

6 слайд

7 слайд
Хром жай заттың және оның қосылыстарының қасиеттері • Хром (лат. Cromium) Cr , • Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесінің VI топ элементі, • Реттік нөмірі 24, • Атомдық массасы 51,996; • Көгілдір жез тәрізді металл

7 слайд

8 слайд
• Жер қыртысында хромның мөлшері едәуір жоғары – 0,02%. Хром рудалары хромиттер деп аталады немесе темір хромиттер (себебі көбіне темір мөлшері хромиттер көп кездеседі). • Біздің еліміз хромның қорына өте бай , Ақтөбе ауданында хромның ең үлкен кені бар; ол 1936 ж ашылған. • Сонымен қатар хромиттердің көп қорлары Куба, Югославия, Азия мен Африка елдерінде.

8 слайд

9 слайд
Хром - металдардың ең қаттысы , шыныға із қалдырады . Тығыздығы- 7,2 г/см 3 ; балқу температурасы 1855 ° С Электр тогы мен жылу өткізгіштігі төменФизикалық қасиеті Химиялық қасиеті

9 слайд

10 слайд

10 слайд

11 слайд
Хром —биогенді элемент . Жануарлар мен өсімдіктер ұлпасына кіреді . Жануарларда ақуыздың және липидтердің , көмірсулардың алмасуына қатысады (трипсин ферментіне кіреді) . Хромның ағзадағы азаюы холестериннің артуына , өсудің тежелуіне алып келеді. 1950 ж. екі зерттеуші, Шварц және Мерц, тышқандарға жасалған зерттеулерінің нәтижесінде хромның азаюы қан құрамындағы қанттың өзгеруіне әкелетіндігі анықталған. Адам ағзасында да , жануарлар ағзасындағыдай бірқалыпты тіршілік үшін хром қажетті элементке жататындығы белгілі болды. Хромның тірі организмдегі рөлі

11 слайд

12 слайд
Хромның адам өміріндегі маңызы Хромның адам ағзасындағы негізгі міндеті – қанның құрамындағы қантты реттеу Хром инсулинмен бірге қаннан қантты барлық ұлпаға жеткізуді қамтамасыз етеді. Бұл микроэлементтің маңыздылығы сондай , оның азғантай жетіспеушілігі диабет ауруларын туғызады . Хромның мөлшері балалардың диабет ауруында, артериялық ауруларда , (жүрек қантамыр ауруларында) күрт төмендейді. Майлардың ағзадағы метабализм кезінде хром қажет, оның жетіспеуі семіздік ауруына , артық салмаққа алып келеді.

12 слайд

13 слайд
Хромның қолдану саласы

13 слайд

14 слайд
Хромның қолданылуы Хромды қолдану оның қаттылығы мен жылу және каррозияға төзімділігіне негізделген. Металдарды кесуге арналған электродтарды, металлокерамикалық материалдарды жасауда хром ұнтағы қолданылады. Хром ион түрінде Cr3+ - жақұт бағалы тасында кездеседі. Хромиттер мен магнезиттердің қоспасын отқа төзімді материалдар жасауда қолданылады. Cr Металлургияда Химия өнеркәсібінде Мата-қағаз өнеркәсібінде Медицинада Ғылымда

14 слайд

15 слайд
Қорытынды Хром рудалары - металл күйінде хром мен хром қосылыстарын бөліп алуға жарамды табиғи минералдық түзілімдер. Жер қыртысындағы хромның орташа мөлшері 70 г/т. Хром рудаларының минералдарынан саналатын хромпинелидтерге магнохромит, хромпикотит, алюмохромит, феррихромпикотит жатады. Металлургиялық мақсат үшін құрамында хром тотығының мөлшері 45% - тен астам жоғарңы сортты рудалар қажет. Хром рудалары Қазақстанда Қостанайда (Аққарға, Жетіқара, Құндыбай), Ақтөбе [[]]де(Кемпірсай) және Семей (Шар) облыстарының жерінде орналасқан. Барланған және пайдаланудағы ірі өндірістік кендері Кемпірсай хромит кендері тобымен байланысты. Осы кендер негізінде КСРО хромиттің барланған және жылдық өндірілу мөлшері жағынан, Қазақстанның арқасында дүние жүзілік рейтинг бойынша бірінші орынды иеленді. Дүние жүзінің қырық еліне экспортқа шығарылатын осы кендердің рудалары сапасына хром тотығы мөлшері жөнінен жер шарында сыңарлас келетін бір де бірі жоқ. Бұл кен рудалары Ақтөбе хром қосындылары зауыты, Ермак ферроқорытпа зауытында қорытылады.

15 слайд

16 слайд
Әдебиеттер тізімі 1. https://www.opiq.kz 2. https://ru.m.wikipedia.org 3. https://kk.m.wikipedia.org 4. https://infourok.ru

16 слайд

17 слайд
Назарларыңызға рахмет!!!

17 слайд