1 слайд
ҚОШ
КЕЛІПСІЗДЕР!
2 слайд
Айдарханова Мөлдір Нұрмаханбетқызы
Түркістан облысы
Шардара ауданы
“ Қоссейіт”ауылы
“ Қоссейіт” жалпы орта мектебі
Информатика пәні мұғалімі
3 слайд
4 слайд
ОҚУ МАҚСАТЫ:
10.3.1.1 “Реляциялық деректер қоры”
ұғымын түсіндіру
Сабақ мақсаты:
Реляциялық деректер қорын түсіну
Өріс, жазба, индекс түсініктерінің
анықтамаларын ұғыну
Деректер қоры кестелерінің арасындағы
реляциялық байланысты білу
5 слайд
ДЕРЕКТЕР ҚОРЫ –
мекеменің ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандыруға
арналған логикалық байланысқан деректердің жиынтығы.
Деректер қорын басқару жүйесі – қолданушыларға деректер
қорын анықтауға, жасауға, қолдауға және оны бақылауға
мүмкіндік беретін программалық жасақтама.Деректер қорын
басқару жүйесі бұрыннан бері қолданыста, олардың көбісінің
пайда болуы үлкен есептеуіш машиналарындағы
құрылымдалмаған
файлдар жүйелерінің пайда болуына негізделген.
6 слайд
7 слайд
8 слайд
РЕЛЯЦИЯЛЫҚ ДЕРЕКТЕР ҚОРЫНЫҢ
ТҮСІНІГІ
Реляциялық деректер қорының моделін 1970 жылы Американдық математик Эдвард Кодд ұсынған.
Реляциялық деректер қоры \\relation- байланыс\\ негізгі ақпараттық ағындарды басқару бастауын
дәстүрлі деректер қоры жүйесінен алатын реляциялық басқару жүйесі көмегімен жүзеге
асырылады. Реляциялық деректер қоры мен клиент –сервер технологиясын біріктіру заманауи
кәсіпорынға тауарлар мен қызметтер нарығында бәсекеге қабілеттілігін сақтай отырып, өз
деректерін табысты басқаруға мүмкіндік береді. Реляциялық деректер қорында математикалық
қатынастар теориясынаинегізделген қуатты теориялық негіз бар. Реляциялық деректер қоры
теориясының пайда болуы, екі класқа бөлінетін сұраныстар тілін жасауға негіз болды:
-қатынастарға қолданылатын арнайы операторлар арқылы сұраныстарды сипаттауға мүмкіндік
беретін алгебралық тілдер;
- қолданыстағы қарым-қатынастардың белгілі бір жиынтығынан жаға қатынасты анықтайтын өрнекті
жазу ережелерінің жинағы болып табылатын предикаттық есептеу тілдері.
Ендеше предикаттық есептеу тілі деректер қорындағы қолданыстағы қатынастардан сұранысқа
жауап ретінде алынатын жаңа қатынасты анықтау әдісі болып табылады.
Реляциялық модельде шынайы өмір нысандары және нысандар арасындағы байланыс, өзара
байланысқан кестелер көмегімен ұсынылады.
9 слайд
РЕЛЯЦИЯЛЫҚ ДЕРЕКТЕР ҚОРЫНЫҢ
ТҮСІНІГІ
Реляциялық деректер қорының моделін 1970 жылы Американдық математик Эдвард Кодд
ұсынған. Реляциялық деректер қоры \\relation- байланыс\\ негізгі ақпараттық
ағындарды басқару бастауын дәстүрлі деректер қоры жүйесінен алатын реляциялық
басқару жүйесі көмегімен жүзеге асырылады. Реляциялық деректер қоры мен клиент –
сервер технологиясын біріктіру заманауи кәсіпорынға тауарлар мен қызметтер нарығында
бәсекеге қабілеттілігін сақтай отырып, өз деректерін табысты басқаруға мүмкіндік береді.
Реляциялық деректер қорында математикалық қатынастар теориясынаинегізделген
қуатты теориялық негіз бар. Реляциялық деректер қоры теориясының пайда болуы, екі
класқа бөлінетін сұраныстар тілін жасауға негіз болды:
-қатынастарға қолданылатын арнайы операторлар арқылы сұраныстарды сипаттауға
мүмкіндік беретін алгебралық тілдер;
- қолданыстағы қарым-қатынастардың белгілі бір жиынтығынан жаға қатынасты
анықтайтын өрнекті жазу ережелерінің жинағы болып табылатын предикаттық есептеу
тілдері.
Ендеше предикаттық есептеу тілі деректре қорындағы қолданыстағы қатынастардан
сұранысқа жауап ретінде алынатын жаңа қатынасты анықтау әдісі болып табылады.
Реляциялық модельде шынайы өмір нысандары және нысандар арасындағы байланыс,
өзара байланысқан кестелер көмегімен ұсынылады.
10 слайд
11 слайд
ӨРІС, ЖАЗБА, ИНДЕКС ТҮСІНІКТЕРІНІҢ АНЫҚТАМАЛАРЫ
Деректер қорының әр кестесі жолдар мен бағандар жиынтығынан тұрады,
мұнда жолдар \жазба\ - нысан, нақты оқиға немесе құбылыс саны, ал
бағандар \өрістер\ - нысанның, оқиға немесе құбылыстың атрибуттары.
Деректер қорымен жұмыс жасау барысында пайда болатын ең негізіг
мәселе – іздеуді ұйымдастыру. Сонымен қатар деректер қорында әдетте
ақпарат көп болғандықтан, тиімді іздеуді жүзеге асыру міндеті, яғни іздеуді
салыстырмалы түрде аз уақытта және жеткілікті дәлдікпен
ұйымдастыру.Ол үшін кестенің кейбір өрістеріне индекстеу жүргізіледі.
Индекстер бір бағанның көрсетілген мәнімен жолдарды жылдам іздеу үшін
ыңғайлы.
Егер кестеде қарастырылатын бағандар бойынша индекс болатын болса,
онда деректер қоры деректердің барлығын қарастырмай деректер
файлының ортасынан іздеу үшін позицияны жылдам анықтай алады.
12 слайд
13 слайд
ДЕРЕКТЕР ҚОРЫ КЕСТЕЛЕРІНІҢ АРАСЫНДАҒЫ
РЕЛЯЦИЯЛЫҚ БАЙЛАНЫС
Шынайы өмір нысандары арасындағы байланыстар, деректер
құрылымында көрініс табуы мүмкін немесе формальды емес деңгейде
болуы мүмкін.
Деректер қорының екі немес одан да көп кестелерінің арасында
бағынышты қатынастар болуы мүмкін. Олар негізгі кстенің әрбір жазбасы
үшін бағынышты кестенің әрбір жазбасы үшін бағынышты кестенің бір
немесе бірнеше жазбасы болуы мүмкін. Деректер қоры кестелерінің
арасындағы байланыстың 3 түрі бар:
«біреуден – көпке»;
«біреуден – біреуге»;
«көптен – көпке».
14 слайд
«БІРЕУДЕН – КӨПКЕ» ҚАТЫНАСЫ
«Біреуден – көпке» қатынасында негізгі кестенің бір жазбасына
бағынышты кестенің бірнеше жазбасы сай келеді.
«Біреуден – көпке» байланысын кейде «көптен – біреуге» деп те
атайды.Екі жағдайда да кестелер арасындағы байланыс
өзгеріссіз қалады. Байланыстың бұл түрі реляциялық деректер
қоры үшін кең таралған. Сонымен қатар ол деректердің
иерархиялық құрылымын модельдеуге мүмкіндік береді.
15 слайд
«БІРЕУДЕН- БІРЕУГЕ» ҚАТЫНАСЫ
«Біреуден- біреуге» қатынасында негізгі кестенің бір жазбасына
бағынышты кестенің бір жазбасы сәйкес келеді.Қатынастың
бұл түрі «Біреуден – көпке» қатынасына қарағанда көп
қолданылады. Егер деректер қорының кестесі қосымша
ақпараттардан ұлғайып кетпеуін қаласақ, осы қатынас түрін
қолданамыз. Алайда бірнеше кестедегі өзара байланысқан
ақпараттарды оқу үшін, бір кестеде сақталған деректерден бір
ақпаратты оқудың орнына бірнеше операция орындау керек
болады.
16 слайд
«КӨПТЕН - КӨПКЕ» ҚАТЫНАСЫ
«Көптен - көпке» қатынасы мынадай жағдайларда қолданылады:
Негізгі кестедегі бір жазбаға бағынышты кестенің бірден көп жазбалары
сәйкес келеді;
Бағынышты кестенің бір жазбасына негізгі кестенің бірнеше жазбасы
сәйкес келеді.
Реляциялық деректер қорындағы кез келегн «көптен- көпке» қатынасын,
қосымша кестелерді енгізу арқылы «біреуден – көпке» қатынасына
ауыстыру керек.
17 слайд
СҰРАҚТАРҒА ЖАУАП БЕРЕЙІК
Деректер қоры деген не?
Деректер қорын басқару қажет пе?
Реляциялық байланыс деген не?
Деректер қоры кестелері байланыстарының қандай түрлері бар?
Үйге тапсырма:
Оқулықтағы191-193 беттегі тақырыпты оқу.
18 слайд
Н
а з а р л а р ы
ң ы
з ғ а
р а қ м
е т
!
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз