дүниежүзілік ауыз су мәселелері

1 слайд
"Жас натуралистер станциясы"коммуналдық мемлекеттік мекемесі Дүниежүзілік ауыз су Дүниежүзілік ауыз су экологиясыэкологиясы

2 слайд
СуСу Су — сутегі мен оттегінің қалыпты жағдайларда тұрақтылығын сақтайтын қарапайым химиялық қосылыс. Ауыз су, тіршілік көзі, ол Жер шарының 3 / 4 бөлігін алады, тірі ағзалардың 60-70%-ы, ал өсімдіктердің 90 % -ы судан тұрады. Жер бетінде тіршілік ең алғаш сулы ортада пайда болды. Су — бүкіл тіршілік иелерінің негізгі құрамдас бөлігі. Бұдан басқа судың тіршілік үшін физикалық-химиялық қасиеттердің: жоғары жылу өткізгіштік және жылу сыйымдылық, жоғары тығыздық, ауа тығыздығының шамамен 800 есе артуы, мөлдірлік, тұтқырлық, қатқан кезде мұздың көлемін ұлғайтуы және тағы басқа қолайлы қасиеттері болады.

3 слайд

4 слайд
Ауыз суАуыз су Ауыз су — органолептикалық қасиеттері (иісі, дәмі, мөлдірлігі, т.б.) және химиялық құрамы адам организмі үшін қауіпсіз болып табылатын табиғи су. Адам денсаулығы ауыз судың сапасына тікелей тәуелді. Осыған байланысты ауыз суға мемлекеттік санитарлық талаптар қойылады. Олардың негізгілері: иісі мен дәм көрсеткіші 2 балдан аспауы керек; түсі 200-тан төмен, мөлдірлігі 30 см-ден артық; лайлығы 2 мг/л-ден аз, кермектілігі 7 – 100 ммоль болуы керек. Дүние жүзінің су көлемі 1,5 млрд. куб. км- оның ішінде тұщы сулар 43 млн. 750мың куб. км. , өзендер мен тұщы көлдерде 400 мың. куб. км.

5 слайд
Ауыз су қорлары Жер бетінде әркелкі таралған: Солтүстік жартышарда: Ресей мен Канада , мысалы жан басына шаққанда 25 мың. м3 /жылына келеді . Құрғақ аймақтарда ауыз су мәселесі аса маңызды болып табылады. Бұнда ауыз су қорлары өте төмен, жан басына шаққанда 5 мың. м3. су келеді.

6 слайд
«Ауыз суына» арналған судың сапасы МЕСТ (ГОСТ 2874-82) бойынша анықталады. Табиғи судың сапасы физикалық (органолептикалық), химиялық және бактериологиялық көрсеткіштер арқылы анықталады. Олар әр түрлі тұтынушыларға қажетті су құрамының сапалылығының нормасын анықтайды. Органолептикалық (физикалық) қасиет адамның сезім органдарының судың лайлылығын немесе мөлдірлігін, түсін, иісін және дәмін, температурасын сезінуімен анықталады. Жер бетіндегі су көздері тазалығы жағынан мына түрлерге бөлінеді: аз тұнбалы – су құрамында 50 мг/л, орташа 50-250 мг/л, тұнбалы лайлы – 250-2500 мг/л; өте жоғары тұнбалы-лайлы – құрамында 2500 мг/л-ден артық тұнбалы заттардың болуы.

7 слайд
Стандарт бойынша ауыз суы ретінде пайдаланылатын судың құрамында тұнбалы зат 1,5%-ға дейін болуы мүмкін. Судың мөлдірлігі оның құрамындағы қоспаалар мен органикалық заттарға байланысты болады. Су мөлдірлігінің негізгі көрсеткіші өзінен күн сәулесін өткізумен сипатталады. Судың мөлдірлігі цилиндрдің жәрдемімен анықталады, ол үшін цилиндр түбіне арнаулы әріптің (шрифті) жиынын немесе қара крест қояды да, оның шүмегінен суды ағыза бастайды. Цилиндрдің астындағы әріп анық оқылғанға дейін суды ағыза береді, әріп оқылатын кезде шүмегін жабады. Цилиндрде қалған су бағанының сантиметрмен есептелетін биіктігі су мөлдірлігінің дәрежесін көрсетеді.

8 слайд
Таза ауыз су жетіспеушілігі — ғаламдық проблема Таза және қауіпсіз ауыз суға деген мүмкіншілік адамның негізгі сұраныстарының бірі.»Есептеулер бойынша дамушы елдерде шамамен 1 млрд. адам ауыз суға толық жете алмай отыр.Жалпы адамзаттың 20% таза ауыз суға тапшы болып отыр. .Қазіргі кезде әлемдегі 17 елде су тапшылығы тым жоғары, олардың көпшілігі Солтүстік-Шығыс Африка, Таяу Шығыс, Азия және Хиндустанда. Содан кейін 27 мемлекет су стрессінің жоғары деңгейіне тап болды, олардың арасында Чили, Мексика және Испания бар. Перу, Венесуэла және Куба өз тарапынан су стрессінің орташа деңгейлерін ұсынады, ал Аргентина төменгі және орташа деңгейде орналасқан. Су мен су ресурстарының жетіспеуі көптеген Оңтүстік Африка елдерінің дамуында да тежеуші факторлардың бірі болып тұр. Өте үлкен мөлшерде суды Европа елдері қолдануда.Адамның денсаулығы судың тазалығы мен оның санитарлық жағдайларды жақсартудағы ролімен тікелей байланысты. Адамның санасының өсуінің нәтижесінде судың жетіспеуі су дағдарысына алып келуде.Қазіргі уақытта шамамен 2 млрд. адам канализациясы бар жағдайға қол жеткізе алмай отыр, 5 млн. адам, оның ішінде 2-3 млн. балалар, жыл сайын таза судың жетіспеуіне байланысты әр түрлі аурулардан өлуде.

9 слайд

10 слайд
Жыл сайын 3 миллиардтан астам адам сапасыз судың кесiрiнен пайда болатын әртүрлі дерттерден зардап шегедi. Кейбір болжамдар бойынша, 2025 жыл ға қарай 50 ел ауызсу тап шылығының зар дабын тарта бастайды. ЮНИСЕФ пен Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мә ліметіне сүйенсек, бүгінде таза ауызсуға жер халқының 89 па йызы ғана қол жеткізіп отыр. Ең алаңда тарлық жағдай, 783 млн адам осы күнге дейін ластанған су көздерін тұтынуға мәж бүр. Олардың басым бөлігі, дәлірек айтсақ, 40 пайызы Африкада, Оңтүстік Сахарада тіршілік етеді. Бір қиыны, дәл осы құр лық тың тұрғындары Жер шарында ең үлкен қарқынмен көбейіп келе жатыр. БҰҰ келтірген бұл деректер бойынша, 1 миллиард адам ғана ауызсу тапшылы ғын сезініп отыр. Ал сарапшылар мен ға лым дардың де регі мүлде басқаша. Олардың есебі бойынша, судың зардабын тартқан дар бұдан да көп. Мысалы, Solidarities In ter national француз қайы рымдылық қорының мамандары жер бетінде ауызсуға зар болып отыр ғандардың саны 1,9 млрд екенін айта ды. Бұл дерек жер бетін басып жүрген әрбір төртінші адамның ауыз суға зәру екенін көр се теді.

11 слайд
Ахмедабадта су алуға кезекке тұрған әйелдер

12 слайд
Үнді елінің кедей тұрғындарының көкейін күнделікті су мәселесі мазалап әлек. Әр бір күнін: «су таппай қаламын ба?»-деген күмәнмен өткізеді.Үндістанның Асам штаты

13 слайд
Бағдат маңындағы ауыз су алатын орын.

14 слайд
Біздің планетамызда су көп, әйтсе де сол судың қадірін білеміз бе? Жер шарының 60%-інде тұратын халық тұщы судың болмауынан немесе жетіспеуінен зардап шегеді. Мәселен, Грецияның Афины және Пиреяға жақын орналасқан аудандарында ауыз су жоқ. Оны алыстағы таулардан тасып ішетіндіктен, су бұл жерде шараптан да қымбат. Хорватияның көптеген облыстарында судың әрбір тамшысы есептелінеді. Югославияның кейбір теңіз жағалауындағы аудаңдары мен аралдары кемемен жеткізілген тұщы суды пайдаланады. Кейбір жерлерде су автомашинамен, тіпті ұшақпен тасылады. Мәселен, Гонконг пен Сингапур тұщы суды көршілес Қытай мен Малайзиядан алады. Алжир елі бүтіндей дерлік ауыз суды тасып ішеді. Жапон елінде де ауыз су өте көп еңбекпен келеді. Мұндай мысалдарды көптеген келтіруге болады. Су проблемасы аса маңызды проблеманың біріне айналатын күн де таяу.

15 слайд
Қазақстандағы ауыз су мәселесі Жаһанды былай қойғанда, ауызсу мә се лесі Қазақстанда да алаң датарлық жағ дай да екенін байқауға болады. Елімізде жылы на бір шаршы шақырымға – 37,53 мың текше метр су, жан басына шаққан - да – 6,84 мың шаршы метр су келеді екен. Бұл жер шарының ең шөлейтті аймақтарында өмір сүретін Араб мемлекеттерінен кейінгі орын ды біздің республика иеленіп отыр дегенді білдіреді. Су шаруа шылығы ма мандарының пікіріне құлақ ассақ, респуб ликада са палы ауызсуды Алматы қаласы мен Алматы облысының тұрғын дары ғана ішіп отырған көрінеді. Қалған облыстар дың бәрінде де су проблемасы бар. Қазақстандағы таза су қоры шамамен 3 пайыз ғана. Ал егер 1950 жылдары елімізде 120 млрд текше метр шамасында су қоры болса, қазір оның көлемі 100 млрд текше метрге дейін кеміген. Еліміздегі 100 текше шақырымды құрайтын жер үсті су қорының 58 пайызы ғана республика аумағында жи нақталады екен. Ал қалған су қоры көршілес мем ле кеттердің аумағынан, нақтылап айт сақ, Ресейден, Қытайдан, сондай-ақ Қыр ғызстан мен Өзбекстаннан бастау алатын трансшекаралық өзендердің суымен толы ғады .

16 слайд
Судың жетіспеуінің алдын алуға бағытталған іс-шараларға ең алдымен суды тиімді пайдалану мен оны территориалдық жағынан өзгерту жатады.Судың сарқылуы мәселесін шешу үшін төмендегі іс-шараларды жүзеге асыратын болсақ жақсы нәтижеге кенелеміз деген ойдамын: 1) суды тиімді пайдалану технологияларын қолдану; 2) өндірісте суды бірнеше рет қайталап пайдалану; 3) ауыз су мақсатындаберілетін суды өндірістік процестер де пайдаланбау. Бұл әсіресе, жоғары сапалы жер асты суларына қатысты; 4) ауыз суды тамаққа, тұрмыстық мақсатта пайдаланатын судан бөлек құбырмен беру. Суды мөлшерлі түрде беру және оның ысырап болуына жол бермеу; 5) суға экономикалық тұрғыдан негізделген баға қою. Нақты бағалау нәтижесінде судың ысырап болуын біршама төмендетуге болады.

17 слайд
Әлемдік су қорларының негізгі проблемалары қандай? Ауыз су қорлары ? Ауыз су жетіспеушілігінің алдын алу үшін не ісеуіміз керек?

18 слайд
Су барлық жерде, адам бойында да жерде де , аспанда да, жер астында да, тіпті жерден тыс күн мен жұлдыздарда болады.Су өзінің қайталанбастығымен, үш күйде болатындығымен, орналасқан жағдайына байланысты формасын өзгертетінмен ерекшеленеді.Су үлкен күшке ие, ол адам баласына орасан зор септігін тигізеді.Жер бетіндегі кез-келген заттармен су оп-оңай араласып кете алады, бұл оның тез әрекетке түсетінін көрсетеді.Әзірге жер бетінде судан артық ғажап зат табыла қойған жоқ, бұл судың қайталанбастығын көрсетеді.

19 слайд