Дыбыс дыбыстың сипаттамалары
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
1 слайд
2 слайд
I . Ой қозғау
а. Ұйымдастыру. Психологиялық тренинг.
ә. “Ой шақыру” стратегиясы
II . Мағынаны тану
а) Жаңа тақырыпты игерту
ә) Демонстрация (темір сызғышпен, домбыра)
б) Бекіту сұрақтары
III .Ой толғау
а) Физикалық диктант
ә) Үйге тапсырма
2 слайд
I . Ой қозғау а. Ұйымдастыру. Психологиялық тренинг. ә. “Ой шақыру” стратегиясы II . Мағынаны тану а) Жаңа тақырыпты игерту ә) Демонстрация (темір сызғышпен, домбыра) б) Бекіту сұрақтары III .Ой толғау а) Физикалық диктант ә) Үйге тапсырма
3 слайд
І. Ұйымдастыру.
1.1. Оқушылармен сәлемдесу
1.2. Сынытың санитарлық-гигиеналық
тазалығына көңіл бөлу.
1.3. Сыныпты психологиялық дайындау
1.4. Оқушыларға өзіндік бағалауды
түсіндіру
3 слайд
І. Ұйымдастыру. 1.1. Оқушылармен сәлемдесу 1.2. Сынытың санитарлық-гигиеналық тазалығына көңіл бөлу. 1.3. Сыныпты психологиялық дайындау 1.4. Оқушыларға өзіндік бағалауды түсіндіру
4 слайд
Өзіндік бағалау әдісі
№ Үй тапсырмасы Тест Есеп Бекіту Жалпы
балы
есеп физ диктант № 1 № 2
бал 5 8 7 5 5 5 35
Бағалау.
35 – 29 – “5”
28 – 20 – “4”
19 – 15 – “3”
14 төмен болса – “2”
4 слайд
Өзіндік бағалау әдісі № Үй тапсырмасы Тест Есеп Бекіту Жалпы балы есеп физ диктант № 1 № 2 бал 5 8 7 5 5 5 35 Бағалау. 35 – 29 – “5” 28 – 20 – “4” 19 – 15 – “3” 14 төмен болса – “2”
5 слайд
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
§ 30
25 – жаттығу № 3
Серпімді жіпті бойлай 20м/с
жылдамдықпен көлденең толқындар
таралады. Тербеліс периоды 0,5с.
Толқын ұзындығын табыңдар.
5 слайд
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. § 30 25 – жаттығу № 3 Серпімді жіпті бойлай 20м/с жылдамдықпен көлденең толқындар таралады. Тербеліс периоды 0,5с. Толқын ұзындығын табыңдар.
6 слайд
Берілгені Талдауы Шешуі
Жауабы: 10м?
5, 0
/ 20
с
c м
м с с м 10 5, 0 / 20
6 слайд
Берілгені Талдауы Шешуі Жауабы: 10м? 5, 0 / 20 с c м м с с м 10 5, 0 / 20
7 слайд
ІІІ. Өткенді еске түсіру
Физикалық диктант, 5 минут
1. Тербелістердің серпімді ортаның бір бөлшегінен екінші
бөлшегіне таралу процесі механикалық толқын деп аталады.
2. Бөлшектердің тербелісі толқынның бағытына перпендикуляр
бағытта жүзеге асатын толқынды көлденең толқын деп атайды.
3. Бойлық толқын – бөлшектердің тербелісі толқынның таралуы
бойында жүзеге асатын толқын
4. Толқын ұзындығы – периодқа тең уақыт аралығында толқын
таралатын арақашықтық.
5. Толқын жылдамдығы – толқын ұзындығының бөлшектердің
периодына қатынасы арқылы анықталатын физикалық шама.
6. Сейсмикалық толқын – жер сілкінісі кезіндегі тербелістердің
таралуы.
7. Гравитациялық толқын – ауырлық және беттік керілу күштері
әрекетінен туындайтын толқын.
8. .
7 слайд
ІІІ. Өткенді еске түсіру Физикалық диктант, 5 минут 1. Тербелістердің серпімді ортаның бір бөлшегінен екінші бөлшегіне таралу процесі механикалық толқын деп аталады. 2. Бөлшектердің тербелісі толқынның бағытына перпендикуляр бағытта жүзеге асатын толқынды көлденең толқын деп атайды. 3. Бойлық толқын – бөлшектердің тербелісі толқынның таралуы бойында жүзеге асатын толқын 4. Толқын ұзындығы – периодқа тең уақыт аралығында толқын таралатын арақашықтық. 5. Толқын жылдамдығы – толқын ұзындығының бөлшектердің периодына қатынасы арқылы анықталатын физикалық шама. 6. Сейсмикалық толқын – жер сілкінісі кезіндегі тербелістердің таралуы. 7. Гравитациялық толқын – ауырлық және беттік керілу күштері әрекетінен туындайтын толқын. 8. .
8 слайд
Физикалық диктант, 5 минут
1. Тербелістердің серпімді ортаның бір бөлшегінен екінші бөлшегіне
таралу процесі механикалық толқын деп аталады.
2. Бөлшектердің тербелісі толқынның бағытына перпендикуляр бағытта
жүзеге асатын толқынды көлденең толқын деп атайды.
3. Бойлық толқын – бөлшектердің тербелісі толқынның таралуы бойында
жүзеге асатын толқын
4. Толқын ұзындығы – периодқа тең уақыт аралығында толқын таралатын
арақашықтық.
5. Толқын жылдамдығы – толқын ұзындығының бөлшектердің периодына
қатынасы арқылы анықталатын физикалық шама.
6. Сейсмикалық толқын – жер сілкінісі кезіндегі тербелістердің таралуы.
7. Гравитациялық толқын – ауырлық және беттік керілу күштері әрекетінен
туындайтын толқын.
8.
8 слайд
Физикалық диктант, 5 минут 1. Тербелістердің серпімді ортаның бір бөлшегінен екінші бөлшегіне таралу процесі механикалық толқын деп аталады. 2. Бөлшектердің тербелісі толқынның бағытына перпендикуляр бағытта жүзеге асатын толқынды көлденең толқын деп атайды. 3. Бойлық толқын – бөлшектердің тербелісі толқынның таралуы бойында жүзеге асатын толқын 4. Толқын ұзындығы – периодқа тең уақыт аралығында толқын таралатын арақашықтық. 5. Толқын жылдамдығы – толқын ұзындығының бөлшектердің периодына қатынасы арқылы анықталатын физикалық шама. 6. Сейсмикалық толқын – жер сілкінісі кезіндегі тербелістердің таралуы. 7. Гравитациялық толқын – ауырлық және беттік керілу күштері әрекетінен туындайтын толқын. 8.
9 слайд
9 слайд
10 слайд
Демонстрация:
1. Темір сызғышты тербеліске түсіріп, дыбыс
шығарғанын бақылау.
2. Камертонмен дыбыс шығаруды бақылау.
3. Домбырамен дыбыс шығаруды бақылауДемонстрация:
1. Темір сызғышты тербеліске түсіріп, дыбыс
шығарғанын бақылау.
2. Камертонмен дыбыс шығаруды бақылау.
3. Домбырамен дыбыс шығаруды бақылау
10 слайд
Демонстрация: 1. Темір сызғышты тербеліске түсіріп, дыбыс шығарғанын бақылау. 2. Камертонмен дыбыс шығаруды бақылау. 3. Домбырамен дыбыс шығаруды бақылауДемонстрация: 1. Темір сызғышты тербеліске түсіріп, дыбыс шығарғанын бақылау. 2. Камертонмен дыбыс шығаруды бақылау. 3. Домбырамен дыбыс шығаруды бақылау
11 слайд
“ Ой шақыру” стратегиясы
Механикалық толқындар алемінде біз
көрмейтін,
бірақ, сол арқылы бір-бірімізбен қарым-қатынас
жасап,
музыка, радио тыңдайтын толқын түрі бар.
Ол қалай аталады?
11 слайд
“ Ой шақыру” стратегиясы Механикалық толқындар алемінде біз көрмейтін, бірақ, сол арқылы бір-бірімізбен қарым-қатынас жасап, музыка, радио тыңдайтын толқын түрі бар. Ол қалай аталады?
12 слайд
Толқынан толқын шығады,
Толқынан толқын тауады,
Толқын мен толқын жарысады;
М.Жұмабаев
12 слайд
Толқынан толқын шығады, Толқынан толқын тауады, Толқын мен толқын жарысады; М.Жұмабаев
13 слайд
IV . Жаңа сабақты түсіндіру
Дыбыс толқындары – адамда дыбыс әсерін
туғызатын тербеліс жиілігі 16Гц –тен 20000 Гц – ке
дейінгі механикалық толқындар.
Инфрадыбыстар –
Ультрадыбыстар –
Дыбыс туындауының себепкері – денелердің
тербелісі
Дыбыс барлық ортада тарала алады. Дыбыс
әртүрлі ортада белгілі бір жылдамдықпен
таралады. 1 - кестеГц 16
Гц 20000
13 слайд
IV . Жаңа сабақты түсіндіру Дыбыс толқындары – адамда дыбыс әсерін туғызатын тербеліс жиілігі 16Гц –тен 20000 Гц – ке дейінгі механикалық толқындар. Инфрадыбыстар – Ультрадыбыстар – Дыбыс туындауының себепкері – денелердің тербелісі Дыбыс барлық ортада тарала алады. Дыбыс әртүрлі ортада белгілі бір жылдамдықпен таралады. 1 - кестеГц 16 Гц 20000
14 слайд
Дыбыстың сипаттамалары
Дыбысты сипаттау үшін біздің дыбысты
қабылдауымызбен байланысты дыбыс
қаттылығы, тонның биіктігі, тембр сияқты арнайы
физикалық шамалар енгізіледі.
14 слайд
Дыбыстың сипаттамалары Дыбысты сипаттау үшін біздің дыбысты қабылдауымызбен байланысты дыбыс қаттылығы, тонның биіктігі, тембр сияқты арнайы физикалық шамалар енгізіледі.
15 слайд
Домбыра құрылысы.
Домбыра 3 бөліктен тұрады. Бас бөлігі, мойыны, шанақ. Басында құлақтары,
шайтан тиегі орналасады. Мойын бөлігінде пернелер, шанақта тиек, ойық, ілгек
орналасады. Домбыра- әрбір құрылымдық элементтерінің қызметін жалпы
физикалық күрделі заңдармен түсіндірілетін ұлттық акустикалық –аспап.
Статистикалық тепе-теңдік.
Домбыра төрде ілулі тұрғанда немесе шертпей жай ғана қолымызға алғанда
барлық бөліктері өзара тепе-теңдікте тұрады.
1 . Егер домбыра ішегін қолымызбен шертсек белгілі бір үн естиміз.
2. Тепе-теңдікте тұрған ішекті шертіп тербеліс тудырдық.
3. Ішектің тербелісі ауа арқылы, біздің құлағымызға жетеді.
4. Біздің көзімізге көрінбегенімен домбыраның беттік тақтайы да күрделі тербеліске
ұшырайды.
Дыбыс ауада таралып тербеліс тудырады. Денелердің тербелісі дыбыс
туындауының себепкері болып табылады.
15 слайд
Домбыра құрылысы. Домбыра 3 бөліктен тұрады. Бас бөлігі, мойыны, шанақ. Басында құлақтары, шайтан тиегі орналасады. Мойын бөлігінде пернелер, шанақта тиек, ойық, ілгек орналасады. Домбыра- әрбір құрылымдық элементтерінің қызметін жалпы физикалық күрделі заңдармен түсіндірілетін ұлттық акустикалық –аспап. Статистикалық тепе-теңдік. Домбыра төрде ілулі тұрғанда немесе шертпей жай ғана қолымызға алғанда барлық бөліктері өзара тепе-теңдікте тұрады. 1 . Егер домбыра ішегін қолымызбен шертсек белгілі бір үн естиміз. 2. Тепе-теңдікте тұрған ішекті шертіп тербеліс тудырдық. 3. Ішектің тербелісі ауа арқылы, біздің құлағымызға жетеді. 4. Біздің көзімізге көрінбегенімен домбыраның беттік тақтайы да күрделі тербеліске ұшырайды. Дыбыс ауада таралып тербеліс тудырады. Денелердің тербелісі дыбыс туындауының себепкері болып табылады.
16 слайд
Әртүрлі ортадағы дыбыс жылдамдығы
Орта Дыбыс жылдамдығы, м/с,
Ауа 330
Су 1480
Болат 4380
Мыс 3800
Темір 5850
Шыны 5600
Сутек 1280
Каучук 50
16 слайд
Әртүрлі ортадағы дыбыс жылдамдығы Орта Дыбыс жылдамдығы, м/с, Ауа 330 Су 1480 Болат 4380 Мыс 3800 Темір 5850 Шыны 5600 Сутек 1280 Каучук 50
17 слайд
Мысал келтіру
Дыбыстың денелердің тербелісі
арқылы тарауына қарапайым мысал
ретінде қазақ халқының ұлттық аспабы
домбыраны келтіруге болады.
17 слайд
Мысал келтіру Дыбыстың денелердің тербелісі арқылы тарауына қарапайым мысал ретінде қазақ халқының ұлттық аспабы домбыраны келтіруге болады.
18 слайд
18 слайд
19 слайд
Тонның
биіктігіТонның
биіктігі ТембрТембрДыбыс
қаттылығы Дыбыс
қаттылығы
Дыбысты
сипаттайтын
физикалық
шамаларДыбысты
сипаттайтын
физикалық
шамалар
19 слайд
Тонның биіктігіТонның биіктігі ТембрТембрДыбыс қаттылығы Дыбыс қаттылығы Дыбысты сипаттайтын физикалық шамаларДыбысты сипаттайтын физикалық шамалар
20 слайд
Дыбыстың қаттылығы неге байланысты болатынын
анықтау үшін камертонды пайдаланамыз.
Камертон – доға тәрізді қысқы сапталған металл
таяқша, оның көмегімен музыкалық дыбыс алуға
болады. Мектеп камертондары бірінші октаваның “ля”
нотасына сәйкес келетін дыбыс шығарады.
Музыкалық дыбыстар – камертондардың немесе басқа
гармоникалық тербеліс жасайтын денелердің
шығаратын дыбыстары.
Дыбыс қаттылығы дыбыс шығаратын дененің
тербелістер амплитудасымен анықталады.
Өлшем бірлігі – Децибел (дБ)
1 бел = 10 дБ
Кейбір дыбыс көздері шығаратын дыбыстың қаттылық
деңгейінің мәндерін 2 кестеден көре аламыз.
20 слайд
Дыбыстың қаттылығы неге байланысты болатынын анықтау үшін камертонды пайдаланамыз. Камертон – доға тәрізді қысқы сапталған металл таяқша, оның көмегімен музыкалық дыбыс алуға болады. Мектеп камертондары бірінші октаваның “ля” нотасына сәйкес келетін дыбыс шығарады. Музыкалық дыбыстар – камертондардың немесе басқа гармоникалық тербеліс жасайтын денелердің шығаратын дыбыстары. Дыбыс қаттылығы дыбыс шығаратын дененің тербелістер амплитудасымен анықталады. Өлшем бірлігі – Децибел (дБ) 1 бел = 10 дБ Кейбір дыбыс көздері шығаратын дыбыстың қаттылық деңгейінің мәндерін 2 кестеден көре аламыз.
21 слайд
Кейбір дыбыс көздері шығаратын дыбыстың қаттылық деңгейінің мәндері, дБ
Дыбыс көзі Дыбыс қаттылығы, дБ
Құлақтың ауыртпалықты сезіну шегі 130
Ұшақтың көтерілуі 120
Дискотекадағы музыка 110-120
5-7м қашықтықтағы автомобиль сигналы 100
Жүк машинасының жұмыс істеп тұрған
қозғалтқышының шуы 80
Көше шуы 70-80
3м қашықтықтағы шаңсорғыш дыбысы 70
Тас жолдағы автомобиль қозғалысы 50-60
Әңгіме-сұхбат 40
Тұрғын үйлердегі шу нормасы 20-30
Жапырақтың сыбдыры 10
21 слайд
Кейбір дыбыс көздері шығаратын дыбыстың қаттылық деңгейінің мәндері, дБ Дыбыс көзі Дыбыс қаттылығы, дБ Құлақтың ауыртпалықты сезіну шегі 130 Ұшақтың көтерілуі 120 Дискотекадағы музыка 110-120 5-7м қашықтықтағы автомобиль сигналы 100 Жүк машинасының жұмыс істеп тұрған қозғалтқышының шуы 80 Көше шуы 70-80 3м қашықтықтағы шаңсорғыш дыбысы 70 Тас жолдағы автомобиль қозғалысы 50-60 Әңгіме-сұхбат 40 Тұрғын үйлердегі шу нормасы 20-30 Жапырақтың сыбдыры 10
22 слайд
Тон биіктігі тербеліс жиілігімен анықталады, яғни
тербеліс жиілігі үлкен болса, тон да биігірек болады.
Адам
дауысының
тон биіктігі
бойынша
диапазоны
80-150Гц
бас
диапазан 110-149Гц
баритон 130-520Гц
тенор 260-1050Гц
дискант 1400Гц
колора
туралық
сопрано
22 слайд
Тон биіктігі тербеліс жиілігімен анықталады, яғни тербеліс жиілігі үлкен болса, тон да биігірек болады. Адам дауысының тон биіктігі бойынша диапазоны 80-150Гц бас диапазан 110-149Гц баритон 130-520Гц тенор 260-1050Гц дискант 1400Гц колора туралық сопрано
23 слайд
Дыбыстың тағы бір маңызды сипаттамасы – оның
бояуы немесе музыканттардың айтуынша оның тембірі
Тембр – адамның даусына немесе аспаптың үніне
өзіндік бояу беретін дыбыстың сапасы.
Денелердің гармоникалық тербелістері
синусоидалық толқындар деп аталатын толқындар
туғызады.
Күрделі дыбыстың ең төменгі жиілігі негізгі жиілік, ал
оған сәйкес келетін белгілі бір биіктіктегі дыбыс негізгі
тон деп аталады.
Негізгі тонға обертондар немесе гармоникалар деп
аталатын жиіліктер бірге жүреді.
Әртүрлі шулардың музыкалық дыбыстардан
ерекшелігі сол – оларға қандай да бір белгілі
тербеліс жиілігі сәйкес келмейді.
Шу - әр түрлі жиіліктегі дыбыстардың ретсіз
қабаттасуы болып табылады.
23 слайд
Дыбыстың тағы бір маңызды сипаттамасы – оның бояуы немесе музыканттардың айтуынша оның тембірі Тембр – адамның даусына немесе аспаптың үніне өзіндік бояу беретін дыбыстың сапасы. Денелердің гармоникалық тербелістері синусоидалық толқындар деп аталатын толқындар туғызады. Күрделі дыбыстың ең төменгі жиілігі негізгі жиілік, ал оған сәйкес келетін белгілі бір биіктіктегі дыбыс негізгі тон деп аталады. Негізгі тонға обертондар немесе гармоникалар деп аталатын жиіліктер бірге жүреді. Әртүрлі шулардың музыкалық дыбыстардан ерекшелігі сол – оларға қандай да бір белгілі тербеліс жиілігі сәйкес келмейді. Шу - әр түрлі жиіліктегі дыбыстардың ретсіз қабаттасуы болып табылады.
24 слайд
5.2. Есептер шығару, 8 минут
26 – жаттығу № 2, 3
2. Жиілігі 510Гц дыбыс көзінен толқын ауада
340м/с жылдамдықпен таралады. Толқын
ұзындығын табыңдар.
3. Бақылаушы найзағайдың жарқылын көрген
мезеті мен күннің күркіреуін есту
арасындағы уақыт 10с болғанын байқады.
Найзағай бақылаушыдан қандай
қашықтықта жарқылдаған? Ауадағы
дыбыстың таралу жылдамдығы 343 м/с деп
есептеңдер.
24 слайд
5.2. Есептер шығару, 8 минут 26 – жаттығу № 2, 3 2. Жиілігі 510Гц дыбыс көзінен толқын ауада 340м/с жылдамдықпен таралады. Толқын ұзындығын табыңдар. 3. Бақылаушы найзағайдың жарқылын көрген мезеті мен күннің күркіреуін есту арасындағы уақыт 10с болғанын байқады. Найзағай бақылаушыдан қандай қашықтықта жарқылдаған? Ауадағы дыбыстың таралу жылдамдығы 343 м/с деп есептеңдер.
25 слайд
•
№ 2.
•
Бер: Шешуі:
•
ν=510Гц υ=λν
•
υ=340м/с λ= = =0,7м
•
т/к λ-?
25 слайд
• № 2. • Бер: Шешуі: • ν=510Гц υ=λν • υ=340м/с λ= = =0,7м • т/к λ-?
26 слайд
•
№ 3
•
Бер: Шешуі:
•
t=10с υ=s/t =>
•
υ=343 м/с s=υt=343м/с·10с=3430м
•
т/к s-?
•
№ 5
•
Бер: Шешуі:
•
ν=740Гц υ=λν
•
υ=1480м/с λ= ʋ/v = 1480м/с /740Гц=2 м
•
т/к λ-?
26 слайд
• № 3 • Бер: Шешуі: • t=10с υ=s/t => • υ=343 м/с s=υt=343м/с·10с=3430м • т/к s-? • № 5 • Бер: Шешуі: • ν=740Гц υ=λν • υ=1480м/с λ= ʋ/v = 1480м/с /740Гц=2 м • т/к λ-?
27 слайд
VI .Сабақты бекіту
Домбырамен күйсандықтан бір нота
орындату.
Сұрақ: Осы аспаптардың шығаратын
дыбыс жиіліктері бірдей ме?
Жауабы
27 слайд
VI .Сабақты бекіту Домбырамен күйсандықтан бір нота орындату. Сұрақ: Осы аспаптардың шығаратын дыбыс жиіліктері бірдей ме? Жауабы
28 слайд
Жауабы:
Бұл аспаптардың жиілігі де бірдей,
бірақ тембірі әртүрлі болады. Біз
тембіріне қарай музыкалық аспапты
немесе кімнің сөйлеп жатқанын анықтай
аламыз. Дыбыс тембірі бойынша дыбыс
көзі анықталады.
28 слайд
Жауабы: Бұл аспаптардың жиілігі де бірдей, бірақ тембірі әртүрлі болады. Біз тембіріне қарай музыкалық аспапты немесе кімнің сөйлеп жатқанын анықтай аламыз. Дыбыс тембірі бойынша дыбыс көзі анықталады.
29 слайд
VII . Үйге тапсырма
§ 31,32
26 – жаттығу № 4,5
29 слайд
VII . Үйге тапсырма § 31,32 26 – жаттығу № 4,5
30 слайд
VIII .Бағалау
№ Үй тапсырмасы Тест Есеп Бекіту Жалпы
балы
есеп физ диктант № 1 № 2
бал 5 8 7 5 5 5 35
Бағалау.
35 – 29 – “5”
28 – 20 – “4”
19 – 15 – “3”
14 төмен болса – “2”
30 слайд
VIII .Бағалау № Үй тапсырмасы Тест Есеп Бекіту Жалпы балы есеп физ диктант № 1 № 2 бал 5 8 7 5 5 5 35 Бағалау. 35 – 29 – “5” 28 – 20 – “4” 19 – 15 – “3” 14 төмен болса – “2”
31 слайд
31 слайд