Ерекше баланың әлеуметтік-тұрмыстық ерекшеліктері

1 слайд
Ерекше баланың әлеуметтік- тұрмыстық ерекшеліктері

2 слайд
Визуалды “тапсырмалар графигі” /күн тәртібі- өздерінің толық бір күніне арналған нақты күн тәртібі болғаны дұрыс. Күн тәртін суреттердің символдардың негізіндегі үлгілердің көмегімен рәсімдеуге болады. Сенсорлық элементтерді визуалды мысалдармен қатар қолдану маңызды.

3 слайд
ҚОЛАЙЛЫ ОРТАНЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУК Ү Н Д Е Л І К Т І І С - Ә Р Е К Е т  Қолайлы киімді пайдаланыңыз, матаның түріне және жеңінің ұзындығына назар аударыңыз  Киімді жуу және кептіру үшін иісі жоқ жуу құралдарын пайдаланыңыз  Киім ауыстыруды, киінуді айнаның алдында орындаған дұрыс. Бұл көзбен шолу сигналдарын және өз денесін сезінуіне әсер етеді.  Шкафтың жәшіктерін баламен бірге ретте, өз киімін өзі таңдау мүмкіндігін жасау үшін шкафтың есігіне киімнің бейнесі бар суреттерді іліп қойыңыз.  Киім киіп біткен соң баланың өзі ұнататын іс-қимыл түрімен айналысуына мүмкіндік беріңіз немесе осы ісі- әрекетті қорытындылау үшін күн тәртібіне /графигіне “сыйлық” жалаушасын жабыстырып қойыңыз

4 слайд
Ж Е К Е Т А З А Л Ы Қ ЖУЫНАТЫН БӨЛМЕГЕ КІРУДІҢ АЛДЫНДА ВАННАНЫ ӨЗІҢІЗ ТОЛТЫРЫҢЫЗИІСІ ЖОҚ САБЫНДЫ ПАЙДАЛАНЫҢЫЗ БАЛАНЫҢ БАСЫН СУСАБЫНМЕН ЖУҒАН КЕЗДЕ ЖӘНЕ СҮЛГІМЕН ҚҰРҒАТҚАНДА ЖӘЙ ҒАНА БАСЫҢЫЗНЕМЕСЕ УҚАЛАҢЫЗ БАСЫН, ҚОЛДАРЫ МЕН АЯҚТАРЫН СҮЛГІМЕН ҚҰРҒАТА ОТЫРЫП ҚОРҒАНЫС РЕАКЦИЯСЫН АЗАЙТУ МАҚСАТЫНДА СҮЛГІНІ ДЕНЕГЕ ЖӘЙ ҒАНА ҚЫСЫҢЫЗБАЛАНЫҢ СҮЛГІ, ТІС ЩЕТКАСЫ ЖӘНЕ ТАҒЫ БАСҚА АКСЕССУАРЛАР ҮШІН БІР ТҮСТІ ТАҢДАУЫ-ОНЫҢ ЗАТТАРҒА КӨП НАЗАР АУДАРУ СЕЗІМІН ОЯТАДЫ.

5 слайд
Д Ә Р Е Т Х А Н А Ғ А К І Р у Карточки «Туалет» | PECS IN

6 слайд
Т А М А Қ Т А Н У Ы Тағам қабылдау барысында баланың қызығушылығын тудыру үшін белгілі бір түсті асхана аспаптарын пайдаланыңыз. Тілді, ерінді және жақты қозғай отырып, өзіңіз қандай дәмді тамақ жеп отырғаныңызды бейнелей отырып, оны еліктеу ойындарын ойнаңыз Бір күннің ішінде түрлі дәм/ преоралды түйсіктерінің жиынтығын ұсыныңыз: мысалы, ыстық, қышқыл, тәтті, тұзды, суық, түрлі суреттер.

7 слайд
Ұ Й Ы Қ Т А У Ғ А А Р Н А Л Ғ А Н У А Қ Ы Т  Баланы ұйқтатар алдында сабырлы ететін істерді ойлап тауып және оны ұйқтар алдында жасатыңыз.  Тыныш байсалды іс-әрекетін мақтаңыз.  Төсек жабықтардың бір түсті болуы міндетті.  Қатты қысымды қамтамасыз ететін ауыр ететін көрпе пайдаланған жөн.

8 слайд
Далада, қоғамдық орындардағы, шулы ортадағы баланың іс-әрекеті  Қоғамдық орындарға адам аяғы саябырситын уақытта апарып үйрету керек /супремаркет, магазин, ойын алаңдары, асханалар/  Бала кез келген уақытта пайдалана алатын құлаққа арналған тығынды өзіңізбен бірге алып жүріңіз.  Ерекше бала көп жаяу жүру керек, бұл баланың бағытын анықтауға мүмкіндік береді.

9 слайд
Балабақшадағы шығармашылық іс-әрекеттер  Балабақшада белгілі бір іспен шұғылдану баланың тыныштануына, оңаша немесе достарымен бірге бос уақытын өткізуіне мүмкіндік беретін оң тәжірибе.  Бала бойындағы тасыған күшті шығаруда уақыт пен орын маңызды.

10 слайд

11 слайд

12 слайд

13 слайд

14 слайд
Аутизм синдромы бар балалармен қалай жұмыс жүргізу керек ? Әлемдік тәжірибе нәтижесінде қолданысқа кең еніп, ең тиімді әдіс саналып жүрген ол –  АВА-терепия әдісі. АВА-терапия –  Applied Behavior Analysis қазақ тініне аударғанда (қолданбалы мінез- құлықты талдау),  адам мінез - құлқының жалпы заңдылықтары мен оларды оқыту туралы ілімдерге сүйенеді. Аталмыш әдіспен жұмыс жасау ең алғаш рет 1963 жылы Лос-Анджелесте дәрігер Ивар Ловаас қолданған екен.  АВА емдеудің мінез-құлықтық әдістерін қолдана отырып, жағымды мінез-құлық белгілерін көбейтіп, қауіпті және проблемалық мінез-құлық белгілерін азайтуда осы заңдылықтарды қолданады.   Сонымен қатар АВА терапия сөйлеу және коммуникация дағдыларын, зейін мен жадын және академиялық дағдыларды қалыптастыруға көмектеседі. ABA- терапияның құрамына түрлі әдістер кіреді, бұл аутизмді емдеудің ғылыми негізі бар ең үздік әдісі саналады. Бағыт                                                                                                                                                Мінез-құлықпен жұмыс жасау. Мақсаты: қоршаған ортадағы факторларға әсер ету арқылы мінез-құлықты өзгерту. Бағыт                                                                                                                                          Танымдық дағдылармен жұмыс. Мақсаты: АВА әдісін қолдана отырып, баланың сөйлеу тілін, психикалық процесстерін, өзіне-өзі қызмет көрсету дағдыларын, ойын әрекетін дамыту. Бағыт                                                                                                                                        Әлеуметтік дағдылармен жұмыс. Мақсаты АВА әдісін қолдана отырып, баланың жағымсыз мінез-құлығын түзеу арқылы, қоршаған ортаға әсер ету арқылы қоғаммен араласып, өмір сүру дағдыларын дамыту.

15 слайд
Сенсорлық интеграция әдісі Ерте балалық аутизм синдромы бар балалардың көбінің сезінуінде ауытқулар байқалады. Олардың кей сезім мүшелері шектен тыс дамыған немесе керісінше, олар өз сезімдерін интеграциялай алмауы мүмкін. Сенсорлық интеграция әдісі ағзаның сезімдерін қозғалыс, оқу және қалыпты іс-әрекет мақсатына жұмылдыра алуы. Біз бұл сезімдерді сезім мүшелері арқылы білім аламыз. Ал бұзылысы бар балалар: визуалды (көру), дыбыстық (есту), иіс сезу (иіскеу), дәм сезу (дәм тату), тактильдік (ұстап көру), вестибулярлық (орта құлақ), тепе-теңдік (айналу, аунау,секіру) және жердің тартылыс күші. Сенсорлық интеграция терапиясы баланың сезімталдығын бәсеңдетіп, сезіну арқылы алған ақпаратты қайта құрылымдауына басты назар аударады. Бұл терапияның мақсаты – орталық жүйке жүйесінің сенсорлық стимулдарын өңдеу мүмкіндіктерін күшейту, теңгеру және дамыту болып табылады. Сенсорлық интеграциялық терапияға түрлі сенсорлық стимулдармен арнайы байланыс орнату әдісі де жатады.

16 слайд
Томатис терапия Томатис - арнайы аудио-вокалдық жаттығу әдісі. Арнайы құрал сенсорлы-дыбыстық ынталандыру. Бұл құрал орталық құлақ жұмысына әсер ете отырып, миға ықпал жасайды делінген. Әдістің мақсаты – мидың есту арқылы алған ақпаратты қабылдап, қорыту мүмкіндіктерін арттыру. Томатис әдісі негізіндегі жаттығулардың арқасында сөзді қабылдау және түсіну процесін қайта жетілдіруге мүмкіндік бар. Бұл жаттығуларды аутистикалық спектр ауытқулары, назардың жетіспеуі синдромы және гипербелсенділік, сөйлеу және психомоторлық дамудың тежелуі, жазу дағдысының дұрыс қалыптаспауы (дисграфия, дислекция) сияқты ауытқу түрлері бар, естіген ақпаратты қабылдап, қорытуда біраз қиналатын, соның кесірінен коммуникация мен білім алуда қиындықтарға ұшырап, әлеуметтік дағдыларын дамытуда артта қалып жүрген балаларға қолданады.

17 слайд
РЕС S ( ПЕКС) –карточкалар арқылы баламен қарым- қатынасқа түсу жүйесі. РЕС S — баланың негізгі қарым-қатынас дағдыларын тездетіп қалыптастыруына мүмкіндік беретін бағдарлама. РЕС S карточкалары арқылы баламен қарым-қатынасқа түсу жүйесі, аутист және басқа да сөйлеу тілінде проблемалары бар  баларды  жылдам қарым-қатынас дағдыларына үйрету әдісі.  РЕС S- ті қолданатын бала айналасындағылармен ашық қарым- қатынас жасап, ашылып сөйлесе бастайды, соның арқасында ауызша (вербальді) дағдыларын жинақтауға мүмкіндік туады. Әрине бұлар санаулысы ғана, Отандық және әлемдік зерттеулер нәтижесінде әртүрлі зияткерлік тапсырмалардан тұратын бағдарламалар да өте көп. Аутизмі бар бала өзі қалап тұрса да, басқа балалар күнделікті өмірде ешқандай қиындықсыз меңгеріп алатын адамдармен қарым-қатынас жасасудың, әрекеттесудің жалпыға ортақ әдістерін өз бетімен меңгере алмайды. Сондықтан жоғарыда айтылған, бүгінде қолданысқа енген жүйелі әдіс-тәсілдерді қолдану арқылы, аутизмге шалдыққан баланың өз проблемасын жеңуіне мамандар мен қоғамның барлық өкілдерінің болып көмктесуге тиімпіз. Сонда ғана мұндай балаларды әлеуметтендіруге, қоршаған ортамен қарым-қатынас орнатуға, әрекеттесу дағдыларын қалыптастыру бағытындағы үлкен істер іске аспақ.

18 слайд
JASPER әдістемесін қолдану арқылы аутистикалық спектрі бұзылыстары бар балалардың ойын іс-әрекетін дамыту J А – JointAttention ( Ортақ зейін) SP – SymbolicPlay ( Символдық ойын) E – Engagement ( әрекетке қатысу, араласу) R – Regulation ( Регуляция, ережелерге бағыну)

19 слайд
ДЖАСПЕР ( JASPER) деген не? Бұл мінез-құлықты және ойынды дамыту тәсілдері принциптерін біріктіретін түзету әдісі. Баланың табиғи мінез-құлқын қолдана отырып, әлеуметтік коммуникацияны дамытуға бағытталған, ал әлеуметтік коммуникацияны оның негіздері - ортақ зейін, еліктеу және ойындар арқылы дамытады. Әдістеменің артықшылықтары: - әлеуметтік қарым-қатынас дағдыларын дамыту және оның әсерімен баланың оқу қабілетін арттыру - өзін-өзі реттеу дағдыларын дамыту (эмоциялар мен мінез-құлық) - аутостимуляция мен стереотиптік мінез-құлықтың төмендеуі.

20 слайд

21 слайд
ВОКАЛИЗАЦИЯ

22 слайд

23 слайд

24 слайд

25 слайд