Ескерткіштер - тарих сақтаушысы

1 слайд
* « Ескерткіштер- тарих сақтаушысы » Жамбыл ауданыны ң естелік орындары бойынша виртуалды саяхат

1 слайд

2 слайд
Сәбит Мұқановтың әдеби-мемориалдық музей үй i С. Мұқанов 1900 жылы 26 сәу i рде Преснов, қаз i рг i Жамбыл ауданында кедей отбасында дүниеге келген. 7- жасында жет i м қалып, жеке өм i р i н бастады. Ауыл молдасынан б i л i м алды. Он бес жасында өз бет i мен шығыс классиктер i н i ң шығармаларының, Абай, Г. Тукая өлендер i н i ң оқып, өз өлендер i н жаза бастады және ауыл айтыскерлер i мен айтысты. 1918-1919 жылдары Омск i де мұғал i м курстарында оқып, ауылда ұстаздық етт i. 1919-1922 жылы С. Мұқанов — азамат соғысында, ЧОНА отрядында қызметте болды. Институт б i т i рген соң, 1936 ж. Алматыға келд i, аздаған үз i л i спен кей i н Қазақстан Одағының Жазышылар басшысы, 1951 жылдан бастап шығармашылық жұмыстармен айналысты.

2 слайд

3 слайд
* Алғашқы жинағы Сәбит Мұқановтың 1926 жылы жарық көрд i. Олармен жазған көптеген әңг i мелер, эсселер, романдар:  «Жарық махаббат»,  «Өм i р мектеб i»,  « Балуан Шолақ»,  «Сырдария»,  «Дала толқындары»,  «Ботагөз» және т.б. Драматург рет i нде опералары мен либреттосы белг i л i :  « Жең i с күндер i»,  « Ариана оюы»,  «Сәкен Сейфуллин».

3 слайд

4 слайд
С. Мұқанов көрнект i жазушы, ақын және драматург, қоғамдық және саяси қайраткер болды. Қазақ КСР Жоғарғы Кеңес i н i ң депутаты болып сайланды, Қазақстан Ғылым академиясының мүшес i болды. Марапатталған ек i белг i с i мен Еңбек Қызыл Ту және Құрмет орден i, 1967 жылы Қазақ КСР Мемлекетт i к сыйлығының лауреаты атанды.

4 слайд

5 слайд
* Мұражай қарағай бөренелер i нен жасалған б i рқабатты ағаштан салынған ғимарат болып табылады. Оның ауданы 180 шаршы метр, ол бес бөлмеден тұрады: жатын бөлме, қонақжай, зал, ас үй, дәл i з және жалғастыра салынған пластикалық дәл i з. Мекен территориясында 247 шаршы метрд i құрайтын саябақ бар, онда жаз күркес i орналасқан. Мұражайдың i ргелес аумағының көлем i 2472,7 м 2  құрайды. 1959 жылы С. Мұқанов немере ағасы Ш. Мұстафинмен сол үйд i тұрғызды, 1990 жылы үйде жазушының мемориалдық мұражайы ашылды. Мұражайдың экспозициясы жазушы өм i р i н i ң нег i зг i кезеңдер i н көрсетед i және оған қазақ халқының тұрмысы бойынша жалпы экспозиция к i ред i. Бөлмелерде жазушының заттары мен к i таптары орналастырылған. Қорларда С. Мұқановтың әдеби шығармашылығына қатысты б i регей құжаттар сақталған. Ғимараттың алдында жазушының мүс i н i тұр. * Орналасқан жер i:   Солтуст i к Қазақстан облысы, Жамбыл ауданы, Сәбит аулы, Сәбит к-с i 25

5 слайд

6 слайд
Көптеген әңгіме, новеллаларында Әйел – Ананың бейнесін асқақтатып, әлем әдебиетіндегі Әйел – Ана тұлғаларының галереясын байыта түсті. Ол “Ананың анасы” (1933), “Өлімді жеңген ана” (1933), “Ашынған ана”, “Ананың арашасы” (1934), “Ер ана” (1942), “Ақлима” (1944), “Әмина”, “Ана жыры”, “Ана” шығармалары арқылы сөз өнеріне жаңа көркемдік өрнек әкелді.  “ Қос шалқар” (1928), “Көк үйдегі көршілер” (1929), “Өмір ертегісі” (1930), “Алғашқы адымдар” (1932), “Шұғыла” (1934), “Үздіксіз өсу” (1934), “Жайлау жолында” (1936), “Тұтқын қыз” (1938), “Жеңілген Есрафил” (1939), тағы басқа әңгіме, повестерінде еңбек адамдарының қиындыққа толы қажырлы өмірі мен азамат соғысы, ұжымдастыру кезіндегі дүрбелең оқиғалар легі суреттеледі. Мүсіреповтің драматургия саласына сіңірген еңбегі де орасан зор. Оның “Қыз Жібек” (1934), “Қозы Көрпеш – Баян сұлу” (1939), “Ақан сері – Ақтоқты” (1941) пьесалары лиро-эпостық жырлар негізінде туындаған. Ғабит Махмұтұлы Мүсірепов (22 наурыз 1902 жыл - 31 желтоқсан 1985 жыл) – қазақтың халық жазушысы, драматург, сыншы, мемлекет және қоғам қайраткері. Қазақ КСР ҒА академигі (1985), Социалистік Еңбек Ері (1974), Қазақстан халық жазушысы. Қазақстан жазушылары Одағының төрағасы (1961), КСРО Жазушылар Одағының хатшысы, КСРО Жоғары Кеңесінің 5-шақырылымындағы және ҚазақКСР Жоғары Кеңес депутаты.

6 слайд

7 слайд
Ғабит Мүс i репов атындағы мұражай-үй i 1992 жылы 8 тамызда жазушының 90- жылдық мерей тойына қарсы туған ауылында яғни, Солтүст i к Қазақстан облысы Жамбыл ауданы Жаңажол ауылында ашылды. Бөлме меңгеруш i с i н i ң және бөлмелерд i ң көлем i 24-16 м., музей алдында жазушыға қойылған ескертк i ш бар. Музейде 419 жәд i гер сақталған. Олар жазушының жеке заттары, фото-суреттер i, хаттары, қол жазбалары, к i таптары және музейге тарту ет i лген сыйлықтар. Экспозициялық залда ки i з үйден көр i н i с қойылған, онда қазақ халқының тұрмыстық заттары экспантталған. Мұражайдың нег i зг i мақсаты: Жазушының тарихи-мәдени мұрасының сақталуын қамтамасыз ету.

7 слайд

8 слайд
* И.П. Шуховтың әдеби-мемориалдық музей үй i Иван Петрович Шухов 1906 жылы 6 тамызда Преснов казак станциясында Петропавл уезд i, Ақмола губерниясында туған. 1914-1927 жылы Преснов бастауыш мектеб i нде. Петропавл педагогикалық техникумында, Омбы жұмысшы факультет i нде оқыған. Осы жылдары Шухов өз i н i ң тоқпақтарын шығарды. 1928 жылдан бастап Шухов әр түрл i газеттердег i баспалармен жұмыс i стейд i. 1930- шы жылдары И.П. Шухов Кеңес жазушыларының Бүк i лодақтық конгрес i н шақыру жөн i ндег i ұйымдастыру комитет i н i ң мүшес i болды. 1-шы шығарма «Ашы белдеу» (1931 ж.) — роман с i б i р қазақстарының өм i р i б i р i нш i дүниежүз i л i к соғысы жайлы. 1932 ж. — Ненависть романы Қазақстандағы коллективтенд i ру жылдары (1935 ж. «Вражьи тропы»атты фильм түс i р i лд i). 1936 ж. — роман «Отан» б i р i нш i совхоз құрлыстары жайлы. 1940 ж. — роман «Действующая армия», б i р i ңғай қиылыс «Ашы белдеуге». Ұлы Отан соғысы жылдарында жазушы «Ударник» газет i н басқарды.Қазақстан Одағының Совет Республикасының атынан делегация мүшелер i соғысқа шықты. Қортындысында көптеген очерктер орталық және шетел баспасында жарықа шықты. Ерекше ел жаңалықтармен әдеби өм i р i нде жазушының к i таптары «Облик дня», «Золотое дно», «Степные будни», «Покорители целины» ж i не т.б. шыға бастады. 1959 жылы Шухов жазушылар делегациясымен Америқаға сапарға шықты, нәтижес i нде «Күндер мен түндер Америкада» публицистиқалық к i табы басылымға шықты. 1963 ж. Югославияға барған сапарынан кей i н «Известия» газет i нде «Дыхание Адриатики» атты жолдағы әсерлержайлы жазылған мақаласы жазылды.

8 слайд

9 слайд
Бұл үй 1942 жылы И.П. Шуховтың өт i н i ш i бойынша Пресновка ауылында Питное көл i н i ң жағалауында салынған. Бұл мансардасы бар кең б i р қабатты құрылыс болып табылады, үй жерг i л i кт i маңызы бар тарих пен мәдениет ескертк i ш i болып саналады. Ғимараттың жалпы ауданы 117 шаршы м., олардың 104 шаршы метр i н экспозициялар алып жатыр. Орналасқан жер i : Солтуст i к Қазақстан облысы, Жамбыл ауданы, Пресновка аулы, Гоголь к.

9 слайд

10 слайд
Жамбыл ауданы Пресноредуть селосында Архистратиго-Михайловка әйелдер монастыр i орналасқан. Пресновка селосынан шамамен 60 км. жерде. Оның нег i з i н қалаған есаула Алексей Казинның жес i р i — Анна Васильевна Казина. Ол өз i жиғанын және жер i н бер i п, монастырдың нег i з i н қалаған. Жақсы ұйымдастырылған және шаруашылығы жақсы орналастырлған үлкен әйелдер монастыр i болған. Оның аумағында көптеген құрылыстар болған. Олардың арасында кельями үй i, тоқыма және икон жазатын шеберхана, қажылыққа бара жатқан адамдарға қонақ үй. Монастырь көлге жақын орналасқандықтан, жерг i л i кт i тұрғындарды балықпен қамтамасыз еткен. Монастырьд i ң жәб i рленуш i лер i мен мұнда шағын қосалқы шаруашылық түр i ндег i жел ди i рмен i, ұстахана, күймел i к және к i рп i ш шеберхана ұйымдастырылды. Монастырь шағын жеке мемлекет болды. Қау i пс i зд i ктер i үш i н олар би i к қоршаумен және ормен қоршаған. I ш i нде д i н қызметш i с i н i ң ағаш және тас ек i ғибадатханасы болған. Жоталардың түр i н ашатын 1897 жылы монастырь құрылысы үш i н, өте әдем i —  терең көлд i, орманды даланы таңдалған. Архистратиго-Михайлов әйелдер монастыр i н i ң бастығының шоқынғаны және азап өл i м i оның ерл i г i б i зд i ң ес i м i зде қалады. Оның Құдайға, халыққа және б i зд i ң Православиел i Отанға шекс i з қызмет еткен i үш i н.* Әйелдер монастыр i

10 слайд

11 слайд
* Қожаберген қаз i рг i Солтүст i к Қазақстан облысына қарасты Жамбыл ауданы Благовещенка ауылының жанында қаз i р Богдановка деп аталатын Күлтөбе деген жерде дүниеге келген. Әкес i Толыбай сыншының (1603-0680) кез i нде Барлық Орта жүзд i ң әскер i н басқарған атақты батыр болған. Қожаберген жырау (1663-1763) — ақын, сазгер, батыр, қолбасшы. Тәуке ханның сер i ктес i, 25 жасынан ханның барлық әскер i н басқарған. Тәукен i ң «Жет i жарғы» заңыншығаруға қатысып, қазақ халқының қоғамдық, әлеуметт i к жағдайы туралы баяндайтын «Жет i жарғы» тарихы дастанын жазған. Сондай-ақ ол көп жылдар бойы халық ән i болып есептелген «Ел i м-ай» ән i н i ң авторы. «Ел i м-ай» Қожабергенн i ңең әйг i л i және басты шығармасы. Орналасқан жерi: СҚО, Жамбыл ауданы, Благовещенка ауылы.

11 слайд

12 слайд
Ұлпан ескертк i ш i Ұлпан Артықбайқызы (1828-1878 ж.). Тарихи ескертк i ш 2012 жылы орнатылған. Ғабит Мүс i реповт i н «Ұлпан» романның бас кей i пкер i. Аңызы: Ғабит Мүс i репов бүг i нг i Солтүст i к Қазақстан облысының Жамбыл ауданындағы Жаңа жол ауылында 1902 жылы 9 (22) наурызда дүниеге келген. Орта жүз, руы керей. Алғашқыда ауыл молдасынан арабша хат танып, жастайынан әуел i ек i жылдық ауылдық орыс мектеб i н, кей i н төрт жылдық жоғары басқыш орыс мектеб i н б i т i ред i. Орыс мектеб i нде жүргенде орыстың атақты ақын жазушыларының шығармаларын оқып б i лу i, ауыл мектеб i нде өз i н оқытқан әдебиетш i мұғал i м Бекет Өтет i леуовтың әсер ықпалы болашақ жазушының әдебиетке ерекше ықылас аударуына септ i г i н тиг i зед i. Орынбордағы рабфакта оқып жүргенде ол әдеби б i л i м i н, эстетикалық сез i м i н одан сайын жет i лд i ре түсед i. Осында өтк i зген 1923-26 жылы Орынбордағы жұмысшы факултет i нде Сәбит Мұқановпен б i рге оқыды дәне Сәкен Сейфуллинмен танысты. 1927 жылы Омбы ауылшаруашылығы интернатын б i т i рд i; 1927-28 жылы Бурабай орман шарушылық техникумында оқытушы; 1928-32 жылдары Қазақ мемлекетт i к баспасының бас редакторы; 1933 жылы — Қазақ АКСР Халық ағарту комиссариаты өнер секторының меңгеруш i с i; 1934 жылдан «Қазақ әдебиет i» және «Социалист i к Қазақстан» (қаз i рг i « Егемен Қазақстан») (1935) газеттер i нде бас редактор; 1936 жылы — Қазақ Өлкел i к комитет i нде баспасөз бөл i м i меңгеруш i с i н i ң орынбасары; 1937 жылдан Қазақстан Компартиясы саяси-ағарту бөл i м i н i ң меңгеруш i с i; Орналасқан жер i: Жаңажол ауылынан 3 шақырым жерде орналасқан Жамбыл ауданы, Солтүст i к Қазақстан облысы.

12 слайд

13 слайд
Тимирязев ауданында Докучаев ауылынан 4-5 шақырым жерде Сары мен Сүйір батыр кесенелері орналасқан. Сары батыр 1690 жылы қазіргі Докучаев ауылдың округінің аумағында дүниеге келген. Кейбір мәліметтерге сәйкес, 1771 жылы 81 жасында Сары батыр шайқастардың бірінде қайтыс болды. Өлгеннен кейін ол Сары батыр қорған маңында жерленді. Ал оған жақын жерде тағы бір «Суыр батыр обасы» қорғаны орналасқан. Батырлардың екеуі де өз өмірлерін халықтың бостандығы мен тәуелсіздігі үшін берді. Сондықтан 2009 жылы Сары мен Суыр батырларының жерленген жеріне ескерткіш тақта орнатылды.

13 слайд

14 слайд
*    Бұл тарихи-мәдени мұралар көне тарихтың куәсі, өткенімізден сыр шертіп, бүгінгі күнге дейін сақталып, жетіп отырған ескерткіштерді қорғау мен сақтау, оларды насихаттау әрбір азаматтың еліне, туған жеріне деген жанашырлығы, мәдени мұраларға деген қамқорлығы болмақ.*   Тарихи мәдени ескерткіштер – ұлттық тарихымызбен мәдениетіміздің құнды жәдігерлері болып табылады. Ескерткіштер әрбір елдің тарихы мен өткенінен сыр шертер халықтың ұлттық байлығы ғана емес сол елдің өткені мен бүгінін саралайтын, сол арқылы келешек ұрпаққа тәлім- тәрбие беруде маңызы зор.

14 слайд

15 слайд

15 слайд