Геоақпараттық ресурстар және оның түрлері

1 слайд
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРІЛІГІ Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университет Жаратылыстану және география факультеті ТАҚЫРЫБЫ:ГЕОАҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСТАР ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ Орындаған:Аманғали M,Ашир А,Балтабай А,Амангелді Е,Ескендір Д Тексерген:Лайсханов Ш.У Алматы,2024

1 слайд

2 слайд
ЖОСПАРЫ 1.Геоақпараттық ресурстар дегеніз не? 2.Геоақпараттық ресурстардың мүмкіндіктері 3.Геоақпараттардың тұрақты пайдаланушыларына мыналарды жатқызуға болады: 4.ГАЖ –дың мысалдары 5.Геоақпараттық жүйелердің құрамды бөліктері. 6.Геақпараттық ресурстардың түрлері 7.Қорытынды 8.Пайдаланылған әдебиеттер

2 слайд

3 слайд
Геоақпараттану – бұл географиялық ақпараттық жүйелерді ғылыми дәлелдеу, жобалау, құру, пайдалану және қолдану туралы ғылым, ол – технология және өндірістік әрекет ГАЖ – бұл кеңістіктік- үйлестіруші деректерді жинауды, сақтауды, өңдеуді, кіруді, бейнелеуді және таратуды қамтамасыз ететін ақпараттық жүйе. Геоақпараттық ресурстар - бұл кеңістіктік мәліметтерді қамтитын, оңай қолжетімді және интерактивті ақпарат көздері. Олар кеңістіктік шешімдер қабылдау, жоспарлау және басқару үшін маңызды рөл атқарады. Геоақпараттық ресурстар дегеніз не?

3 слайд

4 слайд
ГЕОАҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСТАРДЫҢ МҮМКІНДІКТЕРІ Басқа ААЖ-мен салыстырғанда оның артықшылықтарын анықтайтын ГАЖ-дың басты ерекшелігі геоақпараттық базаның болуы, т.б. жер беті туралы қажетті ақпаратты беретін цифрлық карталар (ЦК). Бұл ретте Орталық Комитет мыналарды қамтамасыз етуге міндетті: • барлық кіріс және сақталатын ақпаратты нақты байланыстыру, жүйелеу, таңдау және біріктіру (бір адрестік кеңістік); • шешім қабылдау үшін ақпараттың күрделілігі мен анықтығы; • процестер мен құбылыстарды динамикалық модельдеу мүмкіндігі; • аумақ ерекшеліктерін талдауға байланысты мәселелерді автоматты түрде шешу мүмкіндігі; • төтенше жағдайларда жағдайды жылдам талдау мүмкіндігі. ГАЖ көмегімен көптеген әртүрлі ақпарат түрлерін салыстыруға және салыстыруға болады. Жүйе халық, табыс немесе білім деңгейі сияқты адамдар туралы деректерді қамтуы мүмкін. Ол сондай-ақ ландшафт туралы ақпаратты біріктіре алады, мысалы, ағындардың орналасуы, өсімдіктердің әртүрлі түрлері және топырақ. ГАЖ зауыттардың, фермалардың және мектептердің орналасқан жері, нөсер ағындары, жолдар мен электр желілері туралы деректерді қамтуы мүмкін.

4 слайд

5 слайд
1. басқарушы және орындаушы өкіметтің қалалық құрылымдары; 2.жоспарлаушы органдар; 3. салық инспекциясы; 4. заң және құқық қорғау органдары; 5. қаланың сәулет-жоспарлау және жер қызметтері; 6. пайдаланушы мекемелер (коммуникациялар, транспорт, ғимараттар мен құрылыстар); 7.ғылыми-зерттеу,жобалау институттары; 8. құрылыс мекемелері; 9. сауда мекемелері, барлық міндеттегі биржалар; 10. әлеуметтік-экономикалық, техникалық қадағалау инспекциялары мен бақылау органдары; 11. шетел серіктестері мен инвесторлар; 12. кәсіпкерлердің коммерциялық білім алуы; 13. жеке тұлғалар. ГЕОАҚПАРАТТАРДЫҢ ТҰРАҚТЫ ПАЙДАЛАНУШЫЛАРЫНА МЫНАЛАРДЫ ЖАТҚЫЗУҒА БОЛАДЫ: Түрлі параметрлерге сәйкес үй-жайлардың түс классификациясы бар ғимараттарды 3D модельдеу, мысалы, үй-жайлар үшін энергия тұтыну. әртүрлі сенсорлардан, есептегіштерден және т.б. гетерогенді деректерді біріктіру. Мобильді бригадаларды басқару: маршруттарды есептеу, жұмыс тапсырмалары, орындалуын бақылау.

5 слайд

6 слайд
ГАЖ –ДЫҢ МЫСАЛДАРЫ

6 слайд

7 слайд
Аппараттық құралдар: қазіргі уақытта ГАЖ компьютерлі платформалардың әртүрлі типтерінде, орталықтандырылған серверден жеке немесе үстел үстіндегі байланысқан компьютер желісіне дейін жұмыс істейді. 2. ГАЖ-дың бағдарламалық қамтамасыздандырылуы: географиялық (кеңістіктік) ақпараттарды сақтауға, талдауға және көзбен шолуға (визуализация) қажетті функциялар мен құрал-жабдықтардан тұрады. 3. Берілген деректер: қажетті тақырыптық қабаттары бар дайын карталар немесе ғарыштық түсірімдер, аэрофототүсірімдер, т.б. түрінде берілуі мүмкін. Кез келген ГАЖ екі типті – графикалық және атрибутивті немесе тақырыптық деректер қорымен жұмыс істейді. Ал графикалық деректер қорында графикалық немесе метрикалық негіз деп аталатын деректер сақталады; атрибутивті (анықтауыштық) карта жүктемесі және кеңістікке жататын, бірақ картаға тура түсірілмейтін қосымша деректерден – аумақтың сипаттамасы немесе есептемедегі ақпараттан тұрады. Қордың екі түрі сандық деректі файлдарды (жинақтар) береді. Осы деректермен жұмыс істеу үшін ГАЖ-дың деректер қорын (базасын) басқару жүйесі (ДҚБЖ) болуы керек. ГАЖ-дың деректер қорын басқарудың – жеке метрикалық және атрибутивті ақпараттар үшін екі жүйесі бар. ДҚБЖ көмегімен ақпараттарды деректер қорында іздеу, сұрыптау, қосу және түзету жүзеге асырылады. Геоақпараттық жүйелердің құрамды бөліктері.

7 слайд

8 слайд
Интерактивті ресурстар Жергілікті деректермен жұмыс істеуге мүмкіндік беретін қолданбалар мен веб-қызметтер. Векторлық ресурстар Бұл объектілерді, жолдарды және полигондарды қамтитын цифрлық картографиялық деректер. Растрлық ресурстар Бұл бейнелік геоақпарат түрлері, мысалы, спутниктік суреттер мен аэрофотосуреттер ГЕАҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСТАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ

8 слайд

9 слайд
Растрлық деректер: Ерекшеліктер: * Деректерді көрсету: пикселдердің матрицасын (торын) пайдаланыңыз, мұнда әрбір пиксел белгілі бір параметрдің мәнін көрсетеді (мысалы, жарықтық деңгейі, температура, ылғалдылық). * Деректер түрі: спутниктік суреттер, биіктік карталары, дрон суреттері сияқты үздіксіз деректер үшін қолайлы. * Сақтау: векторлық деректерге қарағанда көбірек орын алады, себебі әрбір пиксельдің сақталуы үшін оның мәні туралы ақпарат қажет. * Талдау: кеңістіктік үлестіруді талдау, тенденцияларды анықтау, статистиканы есептеу үшін қолайлы. Аэрофотосуреттер Ұшақтардан және БПЛА- лардан түсірілген жер бетінің жақын түсірілімдері. Спутниктік суреттер Жер бетін жоғары ажыратымдылықта көрсететін санаулы кескіндер. Сканерленген карталар Қағаз карталарды сандық форматқа түрлендірілген картографиялық ақпарат. РАСТРЛЫҚ ДЕРЕКТЕР

9 слайд

10 слайд
Векторлық деректер Векторлық деректер: Ерекшеліктер: * Деректерді көрсету: нақты нысандарды (мысалы, үйлер, жолдар, өзендер) көрсету үшін геометриялық нысандарды (нүктелер, сызықтар, көпбұрыштар) пайдаланыңыз. * Деректер түрі: дискретті деректер үшін қолайлы, мысалы, әкімшілік аудандардың шекаралары, жол желілері, инфрақұрылым нысандары. * Сақтау: растрлықтармен салыстырғанда ықшам, өйткені олар тек объектілердің геометриясы мен атрибуттары туралы ақпаратты сақтайды. * Талдау: объектілер арасындағы қатынастарды талдауға, қашықтықты анықтауға, аумақтарды есептеуге, көрсетілген критерийлер бойынша объектілерді іздеуге қолайлы. Объектілер Ғимараттар, ауылдар, өнеркәсіптік нысандар сияқты кеңістіктік объектілер. Желілер Жолдар, ағыс арналары, электр желілері сияқты сызықтық объектілер. Аумақтар Ормандар, тау жыныстары, су айдындары сияқты полигондық объектілер.

10 слайд

11 слайд
ГАЖ-дағы интерактивті мәліметтердің негізгі түрлері: 1. Интерактивті карталар: * Динамикалық дисплей: масштабты өзгерту, картаны жылжыту, қабаттарды қосу және жою, сүзу және топтық ақпарат. * Интерактивті элементтер: маркерлерді қосу, нысандардың сипаттамасы бар қалқымалы терезелер, қозғалыс сызықтары, анимациялар. * Мысалдар: Google Maps, Yandex Maps, ArcGIS Online. 2. Интерактивті графиктер мен диаграммалар: * Деректерді визуализациялау: визуализация түрінде кеңістіктік деректерді ұсыну үшін интерактивті графиктер мен диаграммаларды пайдаланыңыз. * Деректерді талдау: графиктермен әрекеттесу, нүктелерді таңдау, масштабтау, график түрлерін өзгерту мүмкіндігі. * Мысалдар: ArcGIS Pro, QGIS, Tableau жүйелеріндегі интерактивті диаграммалар. 3. Интерактивті 3D модельдер: * Қоршаған ортаға ену: 3D модельдері нысандар мен аумақтардың шынайы кескіндерін жасауға мүмкіндік береді. * Модельмен әрекеттесу: пайдаланушылар айналдыра, масштабтай алады, модельдің айналасында қозғала алады, нысандарды таңдай алады. * Мысалдар: ArcGIS Pro, SketchUp, Blender-тегі қалалардың, жер бедерінің, инфрақұрылымының 3D модельдері ИНТЕРАКТИВТІ ДЕРЕКТЕР ГАЖ-дағы интерактивті деректер кеңістіктік ақпаратпен динамикалық, икемді және пайдаланушыға ыңғайлы өзара әрекеттесулерді қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады. Олар пайдаланушыларға ақпаратты пассивті қарап қана қоймай, онымен белсенді жұмыс істеуге, зерттеуге және жаңа білім алуға мүмкіндік береді.

11 слайд

12 слайд
Қорытынды Studio Shodwe Геоақпараттық ресурстар кеңістіктік мәліметтерді басқару, талдау және пайдалану саласында маңызды рөл атқарады. Олар құнды кеңестер беріп, шешімдер қабылдауға көмектеседі және тұрақты даму мен табысты басқаруға ықпал етеді.

12 слайд

13 слайд
Пайдаланылған әдебиеттер Информационные технологии в менеджменте (управлении): учебник и практикум для академического бакалавриата / Ю. Д. Романова. — М.: Юрайт, 2014. — 478 с. Ковальчук А.К, Шайтура С. В., и др. ОСНОВЫ ГЕОИНФОРМАЦИОННЫХ СИСТЕМ — учебник для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности 230201 «Информационные системы и технологии» — М.: Изд.-во «Рудомино», 2009 , 206 с. Цветков В. Я. Системный анализ ГИС // Образовательные ресурсы и технологии. — 2015. — № 1(9). — С. 97-103. Цветков В. Я. Изучение геотехнических систем методами геоинформатики // Международный научно-технический и производственный журнал «НАУКИ О ЗЕМЛЕ». — № 3. — 2012. — С. 17-19. Ловцов Д. А., Черных А. М. ГЕОИНФОРМАЦИОННЫЕ СИСТЕМЫ. — УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ — Москва, Издательство: Российская академия правосудия 2012, 192 с. Лонский И. И. СРАВНИТЕЛЬНАЯ ОЦЕНКА ВОЗМОЖНОСТЕЙ ИНФОРМАЦИОННЫХ СИСТЕМ// Известия высших учебных заведений. Геодезия и аэрофотосъемка. 2013. № 4. С. 97-99.

13 слайд