География пәнінен олимпиадалық есептерді шығарудың тиімді жолдары

1 слайд
  Географиялық есептер 1.Мына сандық масштабтарды атаулы масштаб түрінде жазың. А) 1:10000 1) 1:100 1м=100см 1 см де 100 м Олай болса, 10000:100=100м ,1 см де 100 м 2)1:1 Ә) 1:100000 100000см=1км 1см де 1 км 1см де 1км 100000:100000=1км 3)1:10 Б) 1:1000000 1000000:100000=10км 1см де 10км 1см де 10км География пәні бойынша олимпиадалық есептерді шығарудың тиімді жолдары   тиімді тәсілі

1 слайд

2 слайд
2. Атаулы масштабты сан масштаб түрінде жазың. А) 1см де 25м 25м×100=2500 А)1см де 25м 1:2500 1:2500 Ә) 1см де 20км Ә)1 см де 20 км 1км=100000см 1:2000000 20км×100000=2000000 1:2000000

2 слайд

3 слайд
3.Берілген қашықтық бойынша картаның масштабын табу. А) Жер бетіндегі екі нүктенің арақашықтығы 23,5км. Ал картада 9,4см тең. Картаның масштабы қандай? Шешуі: 23,5:9,4=2,5км 1см де 2,5км 1 : 250000,0 1:250000 Ә)15000м арақашықтықты картада 3см орналастырды. Картаның масштабын табың. Шешуі: егер 1500м-ді 3см-ге орналастырған болса, 1см-дің қанша екенін табуымыз керек. Ол үшін 1500:3=500м 1см-де 500м Сан масштаб түрінде 1:50000 Б) Жер бетінде арақашықтық 340м, ал картада 17см тең. Картаның масштабын табыңдар. 340:17=20м 1см-де 20м 1:2000

3 слайд

4 слайд
4. Картаның масштабы бойынша арақашықтықты табу. А) Масштаб 1:200000 Картада арақашықтық 5см-ге тең. Жер бетіндегі қашықтықты табың. Шешуі: 1:200000 1см-де 2км 2км·5=10км Жауабы: 10км Ә) Екі нүктенің арасы жер бетінде 5000м. Масштаб 1:50000 картадағы қашықтықты табың. Шешуі: 1:50000 1см-де 500м 5000:500=10см Жауабы: 10см

4 слайд

5 слайд
5.Егер картадағы 1см² жер бетінде 1га тең болса онда картаның масштабы қандай болады? 1га дегеніміз ауданы 10000м² болатын жер участогы. Мысалы, 100×100=10000м² 1см²-1га 1см²-10000м² 1см-100м немесе 1:10000 1см – 100м

5 слайд

6 слайд
6. Егер картаның сандық масштабы 1:200000 тең болса онда осы картадағы 5мм кесінді неше метрге тең? 1см де 2000м 1мм – 200м 5·200=1000м Жауабы:1000м

6 слайд

7 слайд
7.Егер масштаб 1:100000 тең болса, 4есе аса ірі атаулы масштабты табыңыз. 100000:4=25000 1:25000 1см – 250м

7 слайд

8 слайд
8.Масштабы 1:200000 тең картада ауылдар арасындағы қашықтық 10см бір ауылдан екінші ауылға 5км/ сағ жылдамдықпен жолаушы шықты. Бір ауылдан екінші ауылға жету үшін қанша уақыт керек. 1:200000 1см де 2км 2км×10=20км 20км:5км/сағ =4сағ  

8 слайд

9 слайд
Белгілі бір нүктенің координатасын анықтау 1) А Қаласының координатасын анықтау. А қаласы 20-30 градус параллельдің аралығында орналасқан 20градустан А қаласына дейінгі қашықтықты градус есебімен анықтау керек. 20 -30 градус аралығы 10градусқа тең. Оны сызғышпен өлшегенде 27мм. Олай болса 10градус=27мм. Ал 20 градустан А қаласына дейін 14мм. Осы 14мм-дің неше градусқа тең екенін табуымыз керек 10° – 27мм X=(14мм·10°):27мм=5,18° X – 14мм 20+5,18=25,18° с.е 25,18°=25° 6мин 48 сек 1°=60 0,1=6мин 1мин=60сек 0,1мин=6сек 6·8=48сек

9 слайд

10 слайд
2) Жер шары шеңберінің 1градус доғасы қанша км екенін анықтаңыз. Шешуі: 40000:360градус=111км Жауабы: 1°= 111км

10 слайд

11 слайд
3)Африканың солтүстігінен оңтүстікке дейін қанша созылып жатқанын. Градус және км есебінде анықта. Солт.шеткі нүктесінің координатасы 37 ° с.е Оңт.шеткі нүктесінің координатасы 35° о.е Екі нүктесінің арақашықтығы 37° с.е +35 о.е= 72° тең 72°·111=7992км=8000км Жауабы:72° 8000км Африканың батыстан шығысқа арақашықтығын табу. Батыс шеткі нүктесінің координатасы 16º б.б Шығыс шеткі нүктесінің координатасы 53º ш.б 10ºпараллель арқылы өтеді. 10º параллельде 1º доғаның ұзындығы 109км тең. 16º б.б + 53º ш.б = 69º 69º·109км = 7521км = 7,5км Жауабы: 69° 7,5км  

11 слайд

12 слайд
4) Қазақстанның солт. шеткі нүктесінің координатасы 55° 26мин с.е Оңт. шеткі нүктесінің координатасы 40° 56мин с.е 55°26мин - 40°56 мин=14°30мин=14,5° 14,5·111км= 1609,5км=1600км Батыс шеткі нүктесінің шеткі координатасы 46° 30мин Шығыс шеткі нүктесінің координатасы 87° 20мин 87°20мин-46°30мин=40°50мин=41º 50°паралель арқылы өтеді 50° параллельде 1° доғаның ұзындығы - 71,7км оны жуықтағанда -72км 41°·72км=2982км=3000км  

12 слайд

13 слайд
Ауаның көлемін табу 1.Егер ұзындығы 6м, ені 4м, биіктігі 3м сынып бөлмесіндегі ауаның салмағы қанша болатынын есептеп шығарыңыз. Шешуі: бөлмедегі ауаның көлемін табамыз. V=a·b·c V=3·6·4=72м³ 1м³ ауаның салмағы 1кг 300грамм =1,3кг 72·1,3=93,6кг Жауабы: 93,6кг  

13 слайд

14 слайд
2.Көлемі 200м³ сынып бөлмесінің ауасында + 20 ° температурада қанша грамм су буы болады? 1м³ ауада +20° температурада 17 грамм су буы болады 200×17=3400г 3400г:1000=3,4л 1000г=1л  

14 слайд

15 слайд
3. 1 тонна мұхит суынан қанша тұз алуыға болады? 1л мұхит суында 35г тұз бар. 1т=1000кг=1000л 1000×35г=35000г=35кг Жауабы: 35 кг тұз бар.

15 слайд

16 слайд
4. Таудың етегінде + 20°, ал шыңында – 16° болса, таудың биіктігі қандай ? Температура 1000 метр биіктікте 6° төмендейді 20°-(-16°)=20+16=36° 36°:6=6 6·1000=6000 м=6 км Жауабы: 6 км  

16 слайд

17 слайд
5.3 км биіктікте температура -6° көрсетті. Осы кезде Жер бетіндегі қандай болады.? 3·6=18° 18+(-6)=12 Жауабы: Таудың етегінде t=12°  

17 слайд

18 слайд
6. Әуежайда температура +24° болды . Ұшақ 9 км көтерілді . Ұшақтың сыртында температура қанша градус болады ? 9 км = 9000 м 9000:1000=9 9·6=54 24°-54°= -30º Жауабы:-30°

18 слайд

19 слайд
7. Барометр тау етегінде 740 мм, ал тау басында 440мм көрсетсе таудың биіктігі табың? 740- 440= 300 300·10=3000 м Әрбір 10м биіктікте қысым 1 мм кемиді  

19 слайд

20 слайд
8. Таудың етегінде қысым 750мм болса , биіктігі 4 км таудың басында қысым қанша болады 4 км= 4000м 4000:10=400 750-400=350мм Жауабы: Таудың басында 350мм  

20 слайд

21 слайд
9. Мәскеу қаласының атмосфералық қысымы 748мм болса мұхит деңгейімен салыстырғанда оның биіктігі қандай? Шешуі: (760-748)x10=120мм Мұхит деңгейінде биіктік 0 м , бұл қалыпты қысым 760мм болады.

21 слайд

22 слайд
10. Егер елде жыл басында 12560 мың адам өмір сүрсе, жыл ішінде 118 мың адам дүниеге келсе, ал өлгендер 7,5 ‰-ні құраса , ел халқының саны жыл соңында қанша болатындығын есептеңіз. Шешуі: 7,5‰ қанша адам болатынын табу керек 12560000 ---- 1000‰ Х ---- 7,5‰ Х = (12560000·7,5) : 1000= 12560·7,5=94200 адам Табиғи өсім 118000 -94200=23800 адам Жылдың соңында 12560000+23800 = 12583800=12583,8 мың = 12584 мың

22 слайд

23 слайд
12. Халықтың жылдық табиғи өсу мәнін промильмен есептеңіз. Бір жылда туған адамдардың саны 18500 , өлгендер саны 13200 , тұрғын халық саны 1596 мың адам Шешуі: Табиғи өсім 18500-13200= 5300 адам 1/1000 = 1 ‰ N K=----- • 1000‰ K= (5300 x 1000):1596000=5300:1596=3.3 X K –коэфициент N –табиғи өсім X – халық саны Жауабы: 3,3 ‰

23 слайд

24 слайд
12. Елдегі өлім жетім коэффициентін анықтаңыз. Жыл бойында туылған адамдардың саны 760, табиғи өсу 4,2‰ ал халықтың саны 52730 адам K=(760·1000):52730 =76000 : 52730= 14,4 ‰ 14,4- х = 4,2 X=14,4 – 4,2 = 10,2 ‰ Жауабы: Өлім-жітім коэффициенті -10,2 ‰

24 слайд

25 слайд
13. Жылдың аяғындағы елдегі тұрғын халықтың санын анықтау қажет , ол жылдың басында 10480 мың адам болды , Бір жыл ішінде елде 112 мың адам туылды , ал өлім- жітім - 9,1 ‰ Шешуі: 9,1‰ қанша адамды құрайды 10480000 ---- 1000‰ Х ------ 9,1‰ Х= (112000·9,1):1000=95368 адам 112000 – 95368 = 16732 адам 10480000+16732=10496,7мың адам

25 слайд

26 слайд
14. Халықтың орташа тығыздығын табу үшін, халық санын жерінің аумағына бөлеміз. Қазақстандағы халықтың орташа тығыздығын табың. Т=X/A T=17 млн : 2,7млн= 6,2 = 6 адам

26 слайд

27 слайд
15. Халықтың жұмыссыздық денгейін анықтайтын формула. Ж/ЭБХ · 100% Ж – Жұмыссыздық ЭБХ – Экономикаға белсенді халық Қазақстанның Оңтүстігінде ЭБХ = 3560 Ал жұмыссыздық 260 адам. Жұмыссыздық денгейін табың. (260 : 3560) · 100% = 7,3 %  

27 слайд

28 слайд
Тереңдікке байланысты 1)Егер жер бетінде температура 20° болса 363метр тереңдікте температура қанша болады. Шартты түрде әрбір 33м тереңдікте температура 1° жоғарылайды. 363:33=11 11·1градус=11° 11° + 20° = 31°

28 слайд

29 слайд
Сағаттық белдеулерге арналған есептер Жер шары 24 сағаттық белдеулерге бөлінген. Дөңгелек шардың ішкі бөлігі 360°қа тең. Бір сағаттық белдеуді табу үшін 360:24=15° 1сағат = 15° 1сағат = 60мин 60мин : 15° = 4мин 1)2-ші сағаттық белдеуде орналасқан Мәскеу қаласында сағат 23:00 болса, 5-ші сағаттық белдеуде орналасқан Астана қаласында сағат қанша болады? Шешуі: 5-2=3 23сағ + 3сағ = 26сағ 26 -24 = 2сағ Жауабы: сағат түнгі 2:00

29 слайд

30 слайд
2)Шығыс бойлықта орналасқан Алматы қаласында сағат 12:00 болғанда Батыс бойлықта орналасқан Вашингтон қаласында сағат қанша болады. Шешуі: 1) Алматы, Вашингтон қалаларының координатасын табу керек. 2)Олардың арақашықтығын табамыз. 3)Шыққан санды 15°қа бөлеміз. 4)Уақытты табу керек. Шешуі: Вашингтонның координатасы 77° б.б Алматының координатасы 76° ш.б 76+77=153° 153° : 15 = 10,2сағ 10,2сағ = 10сағ 12мин 12:00 - 10сағ 12мин = 1сағ 48мин Жауабы: сағат түнгі 1сағ 48 мин

30 слайд

31 слайд
3)Егер 32° ш.б орналасқан Анкара қаласында сағат 9сағ 56мин, 78° ш.б орналасқан Нью-Дели қаласында сағат қанша болады. 78° - 32° = 46° 46°· 4мин = 184 мин 184мин : 60=3сағ 4мин 9сағ 56мин +3сағ 4мин= 13 сағ    

31 слайд