"Геометриялық оптика" ашық сабақ

1 слайд
Линзалар. Линзалар. Линзаның оптикалық Линзаның оптикалық күші.күші. Унаева Г.М., физика пәні мұғалімі Тобанияз орта мектебТобанияз орта мектеб іі 8-сынып 8-сынып ФИЗИКАФИЗИКА Геометриялық оптикаГеометриялық оптика

2 слайд
ГЕОМЕТРИЯЛЫҚ ОПТИКАГЕОМЕТРИЯЛЫҚ ОПТИКА ДЕГЕНІМІЗ – ОПТИКАНЫҢ ДЕГЕНІМІЗ – ОПТИКАНЫҢ БӨЛІМІ, ОНДА МӨЛДІР ОРТАДА БӨЛІМІ, ОНДА МӨЛДІР ОРТАДА ЖАРЫҚ ЭНЕРГИЯСЫНЫҢ, ЖАРЫҚ ЭНЕРГИЯСЫНЫҢ, ЖАРЫҚ СӘУЛЕСІ ЖӨНІНДЕГІ ЖАРЫҚ СӘУЛЕСІ ЖӨНІНДЕГІ ТҮСІНІККЕ НЕГІЗДЕЛГЕН, ТАРАЛУ ТҮСІНІККЕ НЕГІЗДЕЛГЕН, ТАРАЛУ ЗАҢДАРЫ ЗЕРТТЕЛЕДІ.ЗАҢДАРЫ ЗЕРТТЕЛЕДІ.

3 слайд

4 слайд

5 слайд
Линзалар дегеніміз - екі сфералық немесе бір сфералық және бір жазық бетпен шектелген мөлдір шыны денелерді айтады.

6 слайд

7 слайд

8 слайд
Линзаның түрлеріЛинзаның түрлері 1. Жинағыш линза1. Жинағыш линза 2. Шашыратқыш 2. Шашыратқыш линзалинза Жарық шоғын жинайды Жарық шоғын шашыратады

9 слайд
линзаның түрлері:линзаның түрлері: ЛИНЗАЛАР Дөңес Ойыс Қос дөңес Жазық- дөңе с Дөңес- ойыс Ойыс дөңес Қос- ойыс Жазық ойыс

10 слайд
Линзаларды сипаттайтын Линзаларды сипаттайтын ұғымдарұғымдар Линзаны шектеп тұрған Линзаны шектеп тұрған сфералық беттердің Осфералық беттердің О 11 және О және О 22 центрлері арқылы өтетін түзуді центрлері арқылы өтетін түзуді линзаның линзаның бас оптикалық осібас оптикалық осі деп атайды. деп атайды. Оптикалық осьтің бойында Оптикалық осьтің бойында линзаның центрінде жатқан О линзаның центрінде жатқан О нүктесін линзаның нүктесін линзаның оптикалық оптикалық центріцентрі деп атайды. деп атайды.

11 слайд

12 слайд
Линзаның негізгі Линзаның негізгі элементтеріэлементтері Бас оптикалық ось F Фокус Жинағыш Жинағыш линзалинза Линзаның оптикалық центрі F

13 слайд
Шашыратқыш линзаШашыратқыш линза Фокустық қашықтығы мен оптикалық күші теріс сандармен өрнектеледі.

14 слайд
Линзаның сипаттамалары Фокустық қашықтық Оптикалық күш

15 слайд
Линзаның сындыру Линзаның сындыру қабілетін қабілетін сипаттайтын шаманы сипаттайтын шаманы линзаның линзаның оптикалық күшіоптикалық күші деп атайдыдеп атайды .. Д=1/ҒД=1/Ғ Оптикалық күш Д линзаның Оптикалық күш Д линзаның фокус аралығына кері шама фокус аралығына кері шама болып табылады. Өлшем бірлігі болып табылады. Өлшем бірлігі бір бір диоптриядиоптрия (1 дптр). Бұл – (1 дптр). Бұл – фокустық қашықтығы 1м-ге тең фокустық қашықтығы 1м-ге тең линзаның оптикалық күші.линзаның оптикалық күші.

16 слайд
Мына линзалардың қайсысы жинағыш, ал қайсысы шашыратқыш линза? Кейде линзаны «жандырғыш шыны» деп атайды. Қандай линзаларға оы атау қолданылады?

17 слайд
1. Қандай линза көбірек үлкейтеді: қысқа фокусты ма әлде ұзын фокусты ма? Неліктен? 2. Линзалардың оптикалық күштері 8 дптр,2 дптр және 1,5 дптр. Олардың фокустық қашықтықтары қандай?

18 слайд
3. Линзалардың фокустық қашықтықтары 1,5 м; 0,25 м және 8 см. Линзалардың оптикалық күштері неге тең? 4. Жинағыш линза мен оның оптикалық осінің орны кескінделген.осьтің негізгі нүктелерінің О оптикалық центрінің , фокус аралығының және 2 Ғ фокус Ғ фокус аралығының орнын белгілеңдер. Линзаның фокус аралығының орнын белгілеңдер. Линзаның фокус аралығы 1,5см деп алыңдар.аралығы 1,5см деп алыңдар. M NL

19 слайд
Суретте штрих сызықтармен кескінделген үш сәуленің 2,3,4 қайсысы жарық сәулесінің линзалардан сынғаннан кейінгі 1 сәуленің жалғасы болып табылады? Суретте жарық сәулесінің жолы көрсетілген.Қажетті салуларды орындап, линзаның негізгі фокусының орны мен жарқыраған нүктесі кескінінің орнын табыңдар. Бұл кескін шын ба, әлде жалған ба?

20 слайд
Тест тапсырмалары 1. Линзаның бас оптикалық осі – бұл ... А. Фокустық қашықтық В. Линзаны шектеп тұрған сфералық беттердің центрлері арқылы өтетін түзу. 2. Шашыратқыш линзаларда сынғаннан кейін, сәулелер А. жинақсыз шоқ түрінде шығады В. бір нүктеде жиналады 3. Фокусы жалған линза А. шашыратқыш линза В. жинағыш линза 4. Линзаның фокустық қашықтығы – бұл А. линзаның екі еселенген фокусқа дейінгі қашықтығы В. линзаның центрінен, фокусқа дейінгі қашықтық

21 слайд
дұрыс жауаптар 1. Линзаның бас оптикалық осі – бұл ... В. Линзаны шектеп тұрған сфералық беттердің центрлері арқылы өтетін түзу. 2. Шашыратқыш линзаларда сынғаннан кейін, сәулелер А. жинақсыз шоқ түрінде шығады 3. Фокусы жалған линза А. шашыратқыш линза 4. Линзаның фокустық қашықтығы – бұл В. линзаның центрінен, фокусқа дейінгі қашықтық

22 слайд
5. Оптикалық күш “ХБЖ” бірліктерінде А. метрменА. метрмен В. кг-менВ. кг-мен С. секундпенС. секундпен Д. диоптриямен өлшенедіД. диоптриямен өлшенеді 6. Дөңес линзаның түрлері:6. Дөңес линзаның түрлері: А. қосойысА. қосойыс В. қосдөңес, жазық-дөңесВ. қосдөңес, жазық-дөңес С. ойысС. ойыс Д. дұрысы жоқД. дұрысы жоқ 7. Қандай линзалар көрсетілген?7. Қандай линзалар көрсетілген? А. 1-жинағыш, 2-шашыратқышА. 1-жинағыш, 2-шашыратқыш В. Екеуі де шашыратқышВ. Екеуі де шашыратқыш С. Екеуі де жинағышС. Екеуі де жинағыш Д. 1-шашыратқыш, 2-жинағышД. 1-шашыратқыш, 2-жинағыш

23 слайд
5. Оптикалық күш “ХБЖ” бірліктерінде Д. диоптриямен өлшенеді 6. Дөңес линзаның түрлері: В. қосдөңес, жазық-дөңес 7. Қандай линзалар көрсетілген? Д. 1-шашыратқыш, 2-жинағыш дұрыс жауаптар

24 слайд
8. Линза бұл - ... А. сфералық бетпен шектелген денеА. сфералық бетпен шектелген дене В. физикалық шамаВ. физикалық шама С. бір сферамен шектелгенС. бір сферамен шектелген Д. екі сфералық бетпен шектелген мөлдір шыны денеД. екі сфералық бетпен шектелген мөлдір шыны дене 9. Линзаның бас оптикалық центрі9. Линзаның бас оптикалық центрі А. линзаны шектеп тұрған сфералық беттердің центрлері А. линзаны шектеп тұрған сфералық беттердің центрлері арқылы өтетін түзуарқылы өтетін түзу В. фокус арқылы өтетін түзуВ. фокус арқылы өтетін түзу С. екі еселенген фокус арқылы өтетін түзу С. екі еселенген фокус арқылы өтетін түзу Д. Оптикалық осьтің бойында линзаның центрінде жатқан О Д. Оптикалық осьтің бойында линзаның центрінде жатқан О нүктесінүктесі 10. Жинағыш линза - ...10. Жинағыш линза - ... А. шеттеріне қарағанда ортасы жұқаА. шеттеріне қарағанда ортасы жұқа В. Шеттеріне қарағанда ортасы қалыңдауВ. Шеттеріне қарағанда ортасы қалыңдау

25 слайд
8. Линза бұл - ... Д. екі сфералық бетпен шектелген мөлдір шыны денеД. екі сфералық бетпен шектелген мөлдір шыны дене 9. Линзаның бас оптикалық центрі9. Линзаның бас оптикалық центрі Д. Оптикалық осьтің бойында линзаның центрінде жатқан О Д. Оптикалық осьтің бойында линзаның центрінде жатқан О нүктесінүктесі 10. Жинағыш линза - ...10. Жинағыш линза - ... В. Шеттеріне қарағанда ортасы қалыңдауВ. Шеттеріне қарағанда ортасы қалыңдау дұрыс жауаптар

26 слайд
Жарық көзінің фокус аралығы Ғ линзаға қатысты әр түрліЖарық көзінің фокус аралығы Ғ линзаға қатысты әр түрлі орындары сызбанұсқа түрінде берілген . жарық нүктесінің орындары сызбанұсқа түрінде берілген . жарық нүктесінің Әр жағдайдағы кескінін анықтаңдар. Қай кескіннің нақты, Әр жағдайдағы кескінін анықтаңдар. Қай кескіннің нақты, ал қай кескіннің жорамал екенін көрсетіңдер.ал қай кескіннің жорамал екенін көрсетіңдер.

27 слайд
Үйге тапсырма:Үйге тапсырма: параграф 70, №849-851 параграф 70, №849-851 Қайталау :Қайталау : жарықтың таралу заңдары.жарықтың таралу заңдары.

28 слайд
Жинағыш линзада кескін салуЖинағыш линзада кескін салу 1-сәуле : оптикалық бас оське параллель 1-сәуле : оптикалық бас оське параллель сәуле линзада сынғаннан кейін линзаның Ғ сәуле линзада сынғаннан кейін линзаның Ғ фокусы арқылы өтеді.фокусы арқылы өтеді. 2-сәуле линзаның оптикалық центрі О арқылы 2-сәуле линзаның оптикалық центрі О арқылы өткен сәуле одан сынбай шығады.өткен сәуле одан сынбай шығады. 3-сәуле линзаның Ғ фокусы арқылы өтетін 3-сәуле линзаның Ғ фокусы арқылы өтетін сәуле сынғаннан кейін оның бас оптикалық осіне сәуле сынғаннан кейін оның бас оптикалық осіне параллель жүреді.параллель жүреді.

29 слайд

30 слайд
Егер нәрсе линза мен оның фокусының арасына орналасса, онда кескін тура, үлкейтілген, жалған болады.

31 слайд
Шашыратқыш линзада кескін Шашыратқыш линзада кескін салусалу 1-сәуле линзада сынғаннан кейін 1-сәуле линзада сынғаннан кейін бағытын өзгертеді, оның созындысы бағытын өзгертеді, оның созындысы линзаның алдыңғы фокусы арқылы линзаның алдыңғы фокусы арқылы өтеді.өтеді. 2-сәуле жинағыш линзадағы сияқты – 2-сәуле жинағыш линзадағы сияқты – линзадан өткеннен кейін өзінің бағытын линзадан өткеннен кейін өзінің бағытын өзгертпейді.өзгертпейді.

32 слайд
Шашыратқыш линзада кескін Шашыратқыш линзада кескін салу.салу. F FA B 12 A 1 B1 Кескін тура, жалған, кішірейтілген Фокустық қашықтығы мен оптикалық күші теріс сандармен өрнектеледі