#1 слайд
Жоба жетекшісі: Павлодар қаласының №7 жалпы білім беру бейіндік бейіндеуге мамандандырылған мектебі бастауыш сынып мұғалімі Сулеева Асем Жанатқызы. Жобаны қорғаушы: 3 сынып оқушысы: Шотбай Айзия

1 слайд

#2 слайд
Тақырыбы: «САУ ТІСТЕР- ӘДЕМІ КҮЛКІ»

2 слайд

#3 слайд
Жоспар ІЗерттеу бөлімі Тістің құрылысы Тіс және ауыз қуысын қалай күту керек? Тісті сақтау жолдары Тісті қорғау Тіс туралы қызықты деректер  Қорытынды бөлімі   Пайдаланған әдебиеттер тізімі

3 слайд

#4 слайд
Жұмыстың өзектілігі: Сұлулық пен сымбат үшін сау тістің маңыздылығы айтпаса да түсінікті. Өкінішке орай, қазіргі кезде бала күннен тіс тез бұзылатын болды. Себебі тәттілерді шектен тыс көп жеуден, тағамды жақсылап шайнамағаннан ,тісті уақытымен тазаламаудан және де дұрыс күтпегендіктен.

4 слайд

#5 слайд
Зерттеу объектісі: Тістің құрылысы, тіс және ауыз қуысын күту тәсілдері. Зерттеу мәселесі: Тіс пен ауыз қуысы гигиенасын сақтамаудың адам денсаулығына қандай әсері бар? Гипотеза: Егер біз тіс ауруларына әсерін тигізетін факторларды оқып, зерттесек, онда халық арасындағы аурулардың санын төмендетуге әкелетін ағартушылық жұмысты жүргізе аламыз Зерттеудің болжамы: Әрбір адам өзінің денсаулығына баса назар аудару керек! Тіс - адам денсаулығының басты тірегі деп айтуға болады. Егер бала кезінен біз тістерімізді дұрыс күтіп үйренсек зерттеудің нәтижелі болғаны.

5 слайд

#6 слайд
Мақсаты: дұрыс тамақтана білу тісті әр түрлі аурулардан сақтауға көмектесетінін түсіндіре келіп,тіс ауруларының алдын алуға,жас күндерінен бастап күте білуге дағдылану Жұмыстың міндеттері: • тіс гигиенасын сақтау; • аурулардың алдын алу; • тісімізді сақтауда қолданылатын іс-шаралар

6 слайд

#7 слайд
9 ақпан – Халықаралық тіс дәрігері күні. Бұл мереке жылдан жылға кеңінен танылып келеді. Бұл дәстүр 249 жылы дәл 9 ақпан күні қайтыс болған Аполлония есімді қыздың құрметіне тойлана бастапты. Аполлония – александриялық шенеуніктің қызы, сол кездегі көпқұдайлылықтан бас тартып, христиандыққа бет бұрған. Сол үшін билік оны ауыр азапқа салып, өлтірмек болады. Ал ол кісендерін шешкізудің айласын тауып, өзі отқа секіріп өледі. Кейінгі ұрпақ Аполлонияның бұл қадамын христиандық ерлік деп бағалап, оны қасиетті адам деп таныды. Және оның есімін атаса, тіс ауруы басылатына сенген. Бұл күн тарихының біздің елге маңыздылығы шамалы болғанымен, тіс күтімі әрқашан өзекті болмақ. Сондықтан назарларыңызға ақ маржан тісті сақтау құпияларын ұсынып отырмын.

7 слайд

#8 слайд
Тістің құрылысы І- тіс сауыты, ІІ- тіс мойыны, ІІІ-тіс түбірі 1. Кіреукесі (эмаль) 2. Дентин 3. Дәнекер ұлпалы тіс пульпасы 4. Цемент заты 5. Тіс бекінген сүйек 6. Қан тамырлары 7. Жүйке талшығы

8 слайд

#9 слайд
Тіс топтары 4-үлкен 3- кіші 1-күрек 2-сойдақ азу тістер, азу тістер, тістер, тістер. Үстіңгі жақсүйекте 16 тіс, астыңғы жақсүйекте 16 тіс, күрек тіс саны -8 сойдақ тістер саны-4 кіші азу тістер саны- 8, үлкен азу тістер саны-12

9 слайд

#10 слайд
Ересек адамда 28-32 тұракты тіс сәбидің 6-9 айында алғашқы тіс, 2 жаста 20 тіс,6-7 жаста сүт тіс түсіп,12-14 жаста тұрақты тістер,18-20 жаста үлкен азу тіс

10 слайд

#11 слайд
Сауалнама Сұрақтар: үнемікейдеешқашанқиналамын Күніне тісіңізді неше рет жуасыз (Өз жауабыңызды жазыңыз) Тісті 1 рет- 25, 2 рет -15 жуады, 6 оқушы жумайды., жауапқа қиналады-2 Күнде ауыз қуысын шаясыз ба? 27 13 6 2 Күнде жеміс-жидек жисіз бе? 32 14 2 Күнде конфет, балмұздақ және басқа тәттілерді жисіз бе? 25 23 Күнде шикі көкөніс өнімдерін жисіз бе? 25 12 11 Үнемі тісіңіз ауырып мазаңызды ала ма? 11 19 13 5 Үнемі тіс щеткасын ауыстырып тұрасыз ба? 11 26 11 Тіс дәрігеріне жылына неше рет барасыз? дәрігерге барады-22 оқушы, бармайтын 26 . Қандай тіс жуатын пастаны қолданасыз? балаларға арналған пастаны пайдаланады-13 үлкендерге арналған пайдаланады 22,

11 слайд

#12 слайд
Тісжегі (лат. «caries» - шіру) – түрлі факторлар әсерінен тістің қатты тінінің (кіреуке және тіс сүйегі) патологиялық бұзылу үрдісі. Алғаш рет бактерияларды дәл сол тіс қағында голланд ғалымы А. Левенгук (1683 жылы) анықтады. Бактериялардың тіршілік әрекетінің өнімі қышқылдар болып табылады, олардың бөлінуі тістің бұзылу процесінің басталуына жәрдемдесуі мүмкін.Тісжегі (кариес), қанжел (пародонтоз), қанқұрт (периодонтит), тіс ұлпасының қабынуы (пульнит), тіс сарғаюы «флюороз» деген ауру

12 слайд

#13 слайд
“Тіс бүлінді дегенше,іш бүлінді.Іш бүлінді дегенше, іс бүлінді”                                 8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8           8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8 3-ші тістердің  бұзылуы бауыр мен өттің жұмысы дұрыс еместігін аңғартады 1-ші және 2-ші тістердің бүлінуі қуық пен бүйректе, құлақта кінәрат барын ,6-шы тістердің бүлінуі асқазан мен асқазан асты безінің  жұмысы  бұзылғанын білдіреді. 8-ші тістердің бүлінуі жүрек пен аш ішектің жұмысы бұзылуынан 4-ші тістер бүлінсе,өкпе мен тоқ ішекте ауру болғаны Швед маман- дары 35 - 90 жас аралығындағы 1960ж адамға тәжірибе  жаса ған.Түбірлі тістерді жұлған адамдарда жады нашарлайды. Профессор Ян Бегдахлдың айтуынша: «Тістер тек қана тағамдар шайнау үшін ғана емес,ми қызметтерін сақтап және қолдап отырады»

13 слайд

#14 слайд
Тісті емдеу Тісті пломблау Тісті жұлу Коронка - зақымданған тістің пішінін, қызметін және сыртқы түрін толық қалпына келтіретін протез.. Брекет -тісті түзету үшін қолданатын әдіс.

14 слайд

#15 слайд
Тісті күту Тіс иегінің саулығы үшін ауыз қуысын тамақ қалдықтарынан келесі құралдардың көмегімен тазартып тұру қажет: •1. тіс щеткасы •2. тіс пастасы •3. тіс жібі (флосс) •4. ауызды шайқауға арналған сұйықтық белгі бұл өнім таза ХИМИЯДАН тұратынын білдірсе, белгі өнімнің 70% химия, қалғаны табиғи өнімнен құралатынын білдіреді. белгі тұрған өнім толығымен тек қана табиғи қоспалардан жасалған болып табылады

15 слайд

#16 слайд
. Тамақтану 1.  Тіс сау болу үшін қанты аз, витаминдері мен минералдары мол күнделікті дәм қажет. 2.  Сүт, ірімшік, ет және жасыл көкөністерде тістің сау әр мықты болып өсуіне қажетті кальций бар. 3.  Фторидтер әр тісті қорғап тұратын қатты эмальды қабық үшін қажет. Фторидтер кейде құбырдан ағатын суда, кез келген балықта, сондай-ақ шайда болады. 4.  Тіс үшін қауіпсіз шикі көкөністер, жаңғақтар, дәндер, табиғи йогурт, жартылай майсызданған сүт, сүзбе және ірімшік секілді тағамдар 5. Суды фильтрден өткізетін құрылғыларды пайдалану, ал жоқ жағдайда қайнатылған суды пайдалану қажет

16 слайд

#17 слайд
Тісті сақтау жолдары • Тісті күніне екі рет – таңертең және ұйықтар алдында ысып, тазалау қажет; • Тісті дұрыс тазалау техникасын сақтау қажет; • Күніне жоқ дегенде бір рет тістің арасын тіске арналған жіппен тазалап отыру қажет; • Ауыз қуысын шаятын арнайы сұйықтықтарды пайдалану қажет • Тіс тазалағыштарын пайдалану қажет; (тісінді өте үшкір затпен шұқылама) • Дұрыс тамақтану (Ыстық тамақ ішіп отырып суық су ішсе немесе керісінше) • Шеткасын әр 3 ай сайын ауыстырып отыру қажет. • Жылына 2 рет тіс дәрігеріне көріну керек. • Тіс щеткасы қатаң түрде әр адамда жеке болуы керек. • Тамақтан соң әр уақытта тісті қайнаған сумен шайып тұру керек • Тіспен қатты заттарды шағуға, тістеуге болмайды • Тістерді стандарттық әдіспен 2-3 минуттай тазалау • Тіс щеткасын пастадан тазалау, оны сабындау, басымен жоғары қаратып бір ыдысқа қою.

17 слайд

#18 слайд
Тіс туралы қызықты деректер Қазақ халқының көрнекті ғалымы, әрі алғашқы кәсіби дәрігері Халел Досмұхамедұлы да тістің тазалығына зор мән берген. «Ауызынды таза ұста- саң, тіс ауруының көбінен құтыласың. Тамақ жеген сайын тісінді мәсуекпен жақсылап тазала, ішкен-жеген сайын және ертеңінде, кешінде ауызынды тазалап шайып отыр». Ғалымның бұл даналық сөздері әрбір адамның есінде журер ережеге айналуы шарт. Тістің бүтіндігін сақтау үлгісін жапон халқының қазіргі кездегі игілікті істерінен айқын көруге болады. Соңғы жылдары Жапонияда «тістің саулығы- ұлттың саулығы» деген ұзақ мерзімді «8020» атты шара қолға алынды. Бұл шара әрбір жапондыққа жақсы таныс. Оның 80 жасқа дейін әр адамда 20 бүтін тіс болуы шарт: ол үшін алдымен мәсуекті таңдай білуге ерекше мән береді. Тісті және ауыз қуысын мұқият тазалау – ұзақ өмір сүрудің басты ерекше кепілі. Олай болса, бұл салада да өзге халықтардың да өнегелі істерінен үлгі алудың ешбір сөгеттігі бола қоймас.

18 слайд

#19 слайд
Күтін досым сен ананың жүрегі Саған арнап айтылар бар тілегі Денсаулықты бала жастан қадірле Өмірге адам бір-ақ рет келеді.

19 слайд

#20 слайд
Көңіл қойып тыңдағандарыңызға, рахмет!

20 слайд