ҒЫЛЫМИ ЖҰМЫС, Қант және балалардың денсаулығы

1 слайд
Жұмыстың тақырыбы: Қант және балалардың денсаулығы Автордың аты-жөні: Сыныбы: Жетекшінің аты-жөні: Секция:

1 слайд

2 слайд
Аннотация Бұл ғылыми жұмыс қанттың балалардың денсаулығына әсерін зерттеуге арналған. Қанттың артық тұтынуы қазіргі уақытта балалар денсаулығының маңызды мәселелерінің бірі болып табылады. Жұмыстың мақсаты – қанттың балалардың физикалық және психологиялық денсаулығына ықпалын талдау және оның артық тұтынуымен байланысты денсаулық проблемаларын анықтау. Зерттеу барысында қанттың организмдегі метаболизмі, инсулин деңгейі, семіздік пен жүрек- қантамыр ауруларына әсері қарастырылды. Қанттың балалардағы семіздік, қант диабеті, тіс кариестері және психологиялық мәселелер сияқты салдарлары нақты ғылыми деректермен талданды. Сонымен қатар, балалардың тамақтануында қанттың мөлшері мен көздері зерттелді. Сауалнама мен статистикалық талдау нәтижесінде балалардың қант тұтыну әдеттері мен олардың денсаулығына әсері арасындағы байланыстар анықталды. Бұл жұмыс балалардың денсаулығын қорғау және қоғамдық денсаулық сақтау шараларын жақсарту үшін маңызды мәліметтер береді. Қант тұтынуды бақылау, білім беру бағдарламаларын жүргізу және денсаулық сақтау шараларын дамыту арқылы балалардың денсаулығын сақтау және жақсарту үшін нақты ұсыныстар әзірленді. Тақырыптың өзектілігі: Қанттың артық мөлшері балалардың денсаулығына көптеген зиянды әсерлер тигізуі мүмкін. Оның ішінде семіздік, қант диабеті, кариестер, жүрек- қантамыр аурулары, сондай-ақ психологиялық әсерлер де бар. Бұл мәселелердің өзектілігі балалардың денсаулығын қорғау және олардың ұзақ мерзімді сау болуын қамтамасыз ету үшін маңызды. Мұндай зерттеулер білім беру, медициналық кеңес беру, және қоғамдық денсаулық сақтау шараларын жақсартуға негіз бола алады. Мақсаты: Қанттың балалардың денсаулығына әсерін зерттеу және оның артық тұтынуының ықтимал теріс салдарын анықтау. Міндеттері: 1. Қанттың балалар денсаулығына әсерін сипаттау және ғылыми дәлелдермен қолдау. 2. Қанттың артық тұтынуымен байланысты денсаулық проблемаларын анықтау. 3. Қанттың балалардың физикалық және психологиялық денсаулығына әсерін зерттеу. 4. Қант тұтынуды бақылау және оны азайту бойынша ұсыныстар дайындау

2 слайд

3 слайд
Қанттың физиологиялық әсері: қанттың организмдегі метаболизмі, қант диабетінің пайда болу қаупі, қанттың семіздік пен жүрек-қантамыр ауруларына әсері. Қанттың организмдегі метаболизмі мен оның денсаулыққа әсерін түсіну үшін, оның физиологиялық механизмдерін және ұзақ мерзімді салдарын қарастыру маңызды. Қанттың негізгі компоненттері – глюкоза және фруктоза – адам ағзасында әртүрлі жолдармен өңделеді және метаболизм процесінде маңызды рөл атқарады. 1. Қанттың Организмдегі Метаболизмі Глюкоза – қандағы негізгі қант түрі. Қанттың тағаммен қабылданған глюкоза түрінде болуына байланысты, ол тез арада қанға енеді. - Метаболизм процесі: Глюкоза ішек арқылы қанға сіңеді де, инсулин гормонының әсерінен клеткаларға енеді. Бұл процесс энергияны өндіру үшін қажет. Инсулин – ұйқы безі шығаратын гормон, ол глюкозаның клеткаларға тасымалдануын және қан глюкозасының деңгейін реттейді. Фруктоза- Фруктоза, негізінен, жемістер мен тәтті сусындардан түседі. Ол бауырда метаболизденеді және глюкозаға қарағанда жылдам өңделеді. - Метаболизм процесі: Фруктоза бауырда глюкозаға айналып, энергия ретінде пайдаланылады немесе май ретінде сақталады. Оның артық мөлшері бауырда май жиналуына әкеліп, метаболикалық синдромға себеп болуы мүмкін. Қант диабетінің пайда болу қаупі. Қант диабеті (Түрлері): - 1-түрлі қант диабеті: Ұйқы безінің инсулин өндіру қабілеті бұзылғандықтан пайда болады. Бұл жағдай бала кезінен немесе жасөспірімдік кезеңде дамиды. - 2-түрлі қант диабеті: Инсулиннің тиімділігі төмендеген жағдайда пайда болады және көбінесе ересек жаста байқалады. Бұл түрі көбінесе өмір салты мен қоректенуге байланысты, әсіресе қанттың көп мөлшерде тұтынылуы мен семіздікпен байланысты. Механизмдер: - Қанттың артық мөлшері қандағы глюкоза деңгейін арттырып, ұйқы безінің инсулин өндіру қабілетін жоғары талап етеді. Инсулин резистенттілігі және жоғары қан глюкозасы уақыт өте келе қант диабетінің даму қаупін арттырады.

3 слайд

4 слайд
Балалардың күнделікті тамақтануында қанттың мөлшері және қанттың негізгі көздері (сүт өнімдері, тәтті сусындар, кондитерлік өнімдер). Балалардың күнделікті тамақтануында қанттың мөлшері және оның негізгі көздері 1. Қанттың күнделікті ұсынылатын мөлшері Балаларға арналған қантты тұтынудың ұсынылған мөлшері жас ерекшелігіне байланысты өзгереді. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) мен көптеген ұлттық денсаулық сақтау ұйымдары қантты жалпы күнделікті калория мөлшерінің 10%-ынан асырмауға кеңес береді. Орта есеппен, бұл шамамен: - 4-6 жас аралығындағы балалар үшін: күніне 19 г (5 шай қасық). - 7-10 жас аралығындағы балалар үшін: күніне 24 г (6 шай қасық). - 11 және одан жоғары жастағы балалар үшін: күніне 30 г (7,5 шай қасық). Қанттың негізгі көздері. Қант балалардың рационында әртүрлі тағамдар мен сусындар арқылы кездеседі. Олардың негізгі көздері: -Тәтті сусындар. -Кондитерлік өнімдер мен тәттілер. - Десерттер мен пісірілген өнімдер. - Сүт өнімдері. - Дайын таңғы ас (cereal). Қанттың жасырын көздері. Кейде қант құрамында айқын көрінбейтін тағамдарда да болады: - Қаптамадағы нан өнімдері - Дайын тұздықтар (кетчуп, барбекю тұздығы) - Томат негізіндегі өнімдер (мысалы, консервіленген сорпалар, пицца тұздықтары)

4 слайд

5 слайд
Қант тұтыну бойынша қоғамдық денсаулық сақтау шаралары: қант тұтынуды бақылау және тамақтану дағдыларын өзгерту бойынша ұсыныстар. Қант тұтынудың артық мөлшері балалардың және ересектердің денсаулығына теріс әсер етуі мүмкін. Оны бақылау және тамақтану дағдыларын өзгерту арқылы қоғамдық денсаулық сақтау шараларын жетілдіруге болады. Мұндай шаралар қанттың тұтыну мөлшерін азайту, балалар мен ересектердің денсаулығын жақсарту және қауіпті аурулардың алдын алу үшін маңызды. 1. Қант тұтынуды бақылау 1.1. Қанттың күнделікті құрамын шектеу 1.2. Қант құрамды өнімдердің сатылымын шектеу 2. Тамақтану дағдыларын өзгерту 2.1. Білім беру және ақпараттандыру 2.2. Балаларға дұрыс тамақтану әдеттерін қалыптастыру 2.3. Отбасы және қоғамдық деңгейде қолдау 3. Қоғамдық денсаулық сақтау стратегиялары. 3.1. Түсіндіру және қолдау бағдарламалары 3.2. Деректер жинау және зерттеу 3.3. Түсіру және сауаттылықты арттыру Қант тұтынуды бақылау және тамақтану дағдыларын өзгерту бойынша қоғамдық денсаулық сақтау шаралары балалар мен ересектердің денсаулығын жақсартуға көмектеседі. Бұл шаралар қант тұтынудың артық мөлшерін азайтуға, аурулардың алдын алуға және жалпы қоғамдық денсаулықты сақтау үшін маңызды болады. Жоғарыда аталған ұсыныстар мен іс-шаралар тиімділігі зерттеліп, іске асырылуы тиіс

5 слайд

6 слайд
Қант тұтыну бойынша қоғамдық білім беру бағдарламалары және балалар мен ата-аналарға арналған кеңестер. Қанттың артық мөлшерін тұтыну балалар мен ересектердің денсаулығына теріс әсер етуі мүмкін. Осы мәселені шешу үшін қоғамдық білім беру бағдарламалары мен ата-аналарға және балаларға арналған кеңестер маңызды рөл атқарады. Мұндай бағдарламалар мен кеңестер адамдарды ақпараттандыруға, дұрыс тамақтану дағдыларын қалыптастыруға және денсаулықты қорғауға бағытталған. Қоғамдық білім беру бағдарламалары. 1. Мектептерде білім беру бағдарламалары: - Тақырыптар: Қанттың денсаулыққа әсері, қант мөлшерін бақылау, пайдалы тағамдар мен сусындар таңдау. - Әдістер: Сабағыңдық оқыту, интерактивті семинарлар, қанттың зияны туралы мультфильмдер мен видеолар көрсету. - Іс-шаралар: Салауатты тамақтану бойынша жобалар, қантсыз тағамдарды ұсыну, мектеп асханаларында тағам құрамын қайта қарау. 2. Ата-аналармен жұмыс: - Тақырыптар: Балалардың тағамдық әдеттері, қантты тұтынуды шектеу, дұрыс тамақтану принциптері. - Әдістер: Ата-аналарға арналған тренингтер, семинарлар, ақпараттық буклеттер мен онлайн ресурстар. - Іс-шаралар: Отбасылық тамақтану жоспарын жасау, пайдалы тағам дайындау бойынша мастер-класстар, ата-аналар клубтары. 3. Денсаулық сақтау мекемелерімен ынтымақтастық: - Тақырыптар: Қанттың метаболизмі мен оның салдары, профилактикалық шаралар. - Әдістер: Медициналық кеңес беру, дәрігерлер мен диетологтардың ұсыныстары, профилактикалық скринингтер. - Іс-шаралар: Денсаулық сақтау орталықтарында консультациялар, профилактикалық тексерулер мен семинарлар ұйымдастыру.

6 слайд

7 слайд
Балалар мен ата-аналарға арналған кеңестер   1. Балаларға арналған кеңестер: - Тәтті сусындарды жиі пайдаланбау: Балаларға қантты сусындар мен тәттілердің орнына су, сүт немесе табиғи жеміс сусындарын ұсыну. - Пайдалы тағамдар тұтыну: жемістер, көкөністер, тұтас дәнді өнімдер мен ақуызды тағамдарды таңдауды ынталандыру. - Тамақтану режимін ұстану: Күнделікті тағамдар мен жеңіл тағамдарды жоспарлау, тәттілер мен қанттың мөлшерін шектеу. 2. Ата-аналарға арналған кеңестер: - Тағам таңдау: Дүкендер мен супермаркеттерде өнімдердің құрамын тексеру, қант мөлшері төмен өнімдерді таңдау. - Тамақ дайындау: Үйде тағамдарды өздері дайындау, дайын өнімдер мен қант қосылған тағамдарды азайту. - Балалармен дұрыс әңгімелесу: Балаларды қанттың зияны туралы түсіндіру, олардың дұрыс тамақтану әдеттерін қалыптастыруға көмектесу. 3. Қанттың төмен мөлшерлі альтернативаларын қолдану: - Тәттілендіргіштер: Табиғи тәттілендіргіштерді (мысалы, стевия) қолдану. - Үй жағдайында: Жеміс-жидектер мен табиғи тәттілерді тұтыну, жасанды тәттілерден аулақ болу. 4. Қоғамдық дүкендер мен мекемелермен ынтымақтастық: - Жарнамалар: Қантсыз немесе аз қантты өнімдер туралы жарнамаларды қолдау, қоғамдық орындарда ақпараттық науқандар өткізу. - Промо-акциялар: Қантсыз тағамдар мен сусындарға жеңілдіктер мен акциялар ұйымдастыру.

7 слайд

8 слайд
«Қант және балалардың денсаулығы» Ата-аналар мен педагогтарға арналған сауалнама Құрметті ата-аналар мен педагогтар! Бұл сауалнама қанттың балалар денсаулығына әсері туралы түсінігіңізді анықтау және қант тұтыну әдеттері мен олардың денсаулыққа ықпалын зерттеу мақсатында дайындалды. Сауалнама жүргізу. Сауалнама онлайн-платформа - Google Forms көмегімен жүргізілді. Сілтеме: https://docs.google.com/forms/d/e/1 FAIpQLSdIXUOj2KbdSkdgqtjwnrqMG4LKmpMmf3dJV3jLeZZsfSQefQ/ viewform?usp=sf_link Бұл сауалнама нәтижелері зерттеудің маңызды бөлігі болып табылады және балалардың денсаулығын жақсартуға арналған ұсыныстарды құруға көмектеседі. Сауалнама алу және статистикалық талдау балалардың қант тұтыну әдеттерін зерттеуге және олардың денсаулыққа әсерін түсінуге көмектеседі. Ата-аналар мен педагогтардың қатысуы қанттың тұтыну мөлшерін бақылау мен төмендету бойынша тиімді шаралар қабылдауға мүмкіндік береді. Осы ақпарат негізінде дұрыс тамақтану мен денсаулықты сақтау бойынша нақты ұсыныстар әзірлеуге болады.

8 слайд

9 слайд

9 слайд

10 слайд
Қорытынды және ұсыныстар Зерттеу барысында қанттың балалардың денсаулығына тигізетін теріс әсері анықталды. Қантты шамадан тыс тұтыну денсаулыққа бірқатар жағымсыз салдарлар әкелетіні дәлелденді. Атап айтқанда: - Семіздік: Қанттың артық мөлшері балалардың артық салмақ қосуына ықпал етеді, бұл метаболизм бұзылыстары мен қант диабетінің даму қаупін арттырады. - Тіс аурулары: Қант тіс эмалін бұзып, кариес сияқты аурулардың пайда болуына әкеледі. - Гиперактивтілік: Қанттың жүйке жүйесіне әсері туралы зерттеулер балалардың мінез-құлқында гиперактивтілік пен назар аудару мәселелерінің туындауы мүмкін екенін көрсетеді. - Иммунитеттің әлсіреуі: Қанттың ағзадағы қабыну процестерін күшейтіп, балалардың инфекцияларға төзімділігін төмендететінін байқауға болады. 1. Қантты тұтынуды шектеу: Балалардың күнделікті тамақтануында қанттың мөлшерін ДДҰ ұсынған деңгейде ұстап тұру үшін ата-аналар мен балаларға қантты азайтуға арналған диеталық ұсыныстар беру маңызды. Балаларға арналған өнімдерді таңдағанда, қант мөлшерін тексеріп, пайдалы балама өнімдерді қолдануға тырысу керек. 2. Тәтті сусындарды азайту: газдалған және тәтті сусындардың орнына суды немесе қантсыз шырындарды ұсыну арқылы балалардың қант тұтынуын төмендетуге болады. 3. Ата-аналарды ақпараттандыру: Ата-аналарға қанттың денсаулыққа әсері туралы ақпараттық науқандар жүргізіп, тамақтану рационын құрастыруда пайдалы әдеттерді насихаттау қажет. 4. Мектептердегі тамақтану бағдарламалары: Мектеп асханаларында қантты тұтынуды азайтуға бағытталған диеталық бағдарламалар енгізу. Мұндай бағдарламалар балаларға дұрыс тамақтану негіздерін үйретуге көмектеседі. 5. Балаларды дұрыс тамақтануға үйрету: Балалардың қантқа тәуелділігін болдырмау үшін тәттілердің орнына табиғи өнімдерді, мысалы, жеміс-жидектерді көбірек тұтынуға шақыру.

10 слайд

11 слайд
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!

11 слайд