Химиялық элементтердің адам өміріндегі маңызы
14 Ақпан 2025
69
1 слайд
ХИМИЯЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ
АДАМ ӨМІРІНДЕГІ МАҢЫЗЫ
1 слайд
ХИМИЯЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ АДАМ ӨМІРІНДЕГІ МАҢЫЗЫ
2 слайд
•Адам ағзасының 60 пайызы судан, 34 пайызы
органикалық, 6 пайызы бейорганикалық заттардан
тұрады. Органикалық заттарға көміртегі, сутегі, оттегі,
сондай- ақ, бұлардың қатарына азот, фосфор, күкірт
жатады. Ағзадағы бейорганикалық заттарда міндетті
түрде мынадай 22 элемент болады: Ca, P, O, Na, Mg, S, B,
Cl, K, V, Mn, Fe, Co, Ni, Cu, Zn, Mo, Cr, Si, I, F, Se.
2 слайд
•Адам ағзасының 60 пайызы судан, 34 пайызы органикалық, 6 пайызы бейорганикалық заттардан тұрады. Органикалық заттарға көміртегі, сутегі, оттегі, сондай- ақ, бұлардың қатарына азот, фосфор, күкірт жатады. Ағзадағы бейорганикалық заттарда міндетті түрде мынадай 22 элемент болады: Ca, P, O, Na, Mg, S, B, Cl, K, V, Mn, Fe, Co, Ni, Cu, Zn, Mo, Cr, Si, I, F, Se.
3 слайд
•Элементтер кейбір мүшелерге тән әрі ол жерде
концентрациясы жоғары болады. Мысалы, мырыш —
қарын асты безінде, йод — қалқанша безінде, фтор –
тіс кіреукесінде, алюминий, мышьяк, ванадий —
шашта, кадмий, сынап, молибден — бүйректе,
қалайы — ішек ұлпаларында, стронций — қуық
безінде, сүйек ұлпасында, барий — көздің пигментті
қабатында, бром, марганец, хром — гипофизде және
тағы басқаларда жиналады. Жетіспесе, ауырасыз
3 слайд
•Элементтер кейбір мүшелерге тән әрі ол жерде концентрациясы жоғары болады. Мысалы, мырыш — қарын асты безінде, йод — қалқанша безінде, фтор – тіс кіреукесінде, алюминий, мышьяк, ванадий — шашта, кадмий, сынап, молибден — бүйректе, қалайы — ішек ұлпаларында, стронций — қуық безінде, сүйек ұлпасында, барий — көздің пигментті қабатында, бром, марганец, хром — гипофизде және тағы басқаларда жиналады. Жетіспесе, ауырасыз
4 слайд
•ТЕМІР. Бұл элементтің рөлі денсаулық үшін өте зор.
Егер темір жетіспесе, баршамызға белгілі анемия
немесе қаназдық ауруы пайда болады. Бұл
элементтің ағзадағы тәуліктік мөлшері — 11-30 мг.
Адам қанында 3 грамға жуық темір бар. Оның
мөлшері көрсетілген шамадан төмен болса, қанның
қызыл жасушасының, яғни, гемоглобиннің түзілуі
бұзылып, тыныс алу қызметі нашарлайды. Темір
жетіспеген кезде тері бозарады, тырнақ жұмсарады,
әрі тез сынады, ауыз қуысы және ас-қазанның
сілекейлі қабаты бүлінеді.
•Темір жұмыртқаның сарысында, қарақұмықта, грек
жаңғағында, күнжіт, фасоль, өрікте, мейізде көп
болады.
4 слайд
•ТЕМІР. Бұл элементтің рөлі денсаулық үшін өте зор. Егер темір жетіспесе, баршамызға белгілі анемия немесе қаназдық ауруы пайда болады. Бұл элементтің ағзадағы тәуліктік мөлшері — 11-30 мг. Адам қанында 3 грамға жуық темір бар. Оның мөлшері көрсетілген шамадан төмен болса, қанның қызыл жасушасының, яғни, гемоглобиннің түзілуі бұзылып, тыныс алу қызметі нашарлайды. Темір жетіспеген кезде тері бозарады, тырнақ жұмсарады, әрі тез сынады, ауыз қуысы және ас-қазанның сілекейлі қабаты бүлінеді. •Темір жұмыртқаның сарысында, қарақұмықта, грек жаңғағында, күнжіт, фасоль, өрікте, мейізде көп болады.
5 слайд
•.ЙОД. Қалқанша безі мен гипофиздің жұмысын
жақсартады. Радиация әрекетінен қорғап,
радиоактивті йодтың жиналуын ескертеді. Йод
селенге тәуелді, ол ағзада селенсіз әрекет етпейді.
Бұл элементтің жетіспеуі негізгі зат алмасу процесін
төмендетеді. Ағзадағы йодтың аз болуы ең әуелі
орталық жүйке жүйесіне әсер етеді.
•Йод ас тұзында болады. Соңғы уақытта ұнды да
йодпен байытып жүр.
5 слайд
•.ЙОД. Қалқанша безі мен гипофиздің жұмысын жақсартады. Радиация әрекетінен қорғап, радиоактивті йодтың жиналуын ескертеді. Йод селенге тәуелді, ол ағзада селенсіз әрекет етпейді. Бұл элементтің жетіспеуі негізгі зат алмасу процесін төмендетеді. Ағзадағы йодтың аз болуы ең әуелі орталық жүйке жүйесіне әсер етеді. •Йод ас тұзында болады. Соңғы уақытта ұнды да йодпен байытып жүр.
6 слайд
• КАЛЬЦИЙ. Адам ағзасында 1000-1200 грамм кальций
болады, соның 99 пайызы сүйекте, тіс кіреу-кесінде,
ал 1%-ы ішкі жасушада, қан құрамында маңызды
роль атқарады
• Кальций сүтте, жалпы ағарғанда, балықта, теңіз
өнімдерінде көп болады.
•МАГНИЙ. Адамға күніне шамамен 400 мг магний
керек. Магний жетіспеген кезде көңіл-күй құбылады.
Адам ашуланшақ, жылауық болады, ұйқысы
нашарлайды. Ал магний — күйзеліске қарсы
макроэлемент. Әсіресе, В6 витаминімен бірге ол
жүйке ұлпаларының жұмысын жақсартады. Сондай-
ақ сүйек түзуге де қатысады.
•Магний жасыл жапырақты көкөністерде, авокадо,
балықта және кептірілген цитрусты жемістерде көп
болады.
6 слайд
• КАЛЬЦИЙ. Адам ағзасында 1000-1200 грамм кальций болады, соның 99 пайызы сүйекте, тіс кіреу-кесінде, ал 1%-ы ішкі жасушада, қан құрамында маңызды роль атқарады • Кальций сүтте, жалпы ағарғанда, балықта, теңіз өнімдерінде көп болады. •МАГНИЙ. Адамға күніне шамамен 400 мг магний керек. Магний жетіспеген кезде көңіл-күй құбылады. Адам ашуланшақ, жылауық болады, ұйқысы нашарлайды. Ал магний — күйзеліске қарсы макроэлемент. Әсіресе, В6 витаминімен бірге ол жүйке ұлпаларының жұмысын жақсартады. Сондай- ақ сүйек түзуге де қатысады. •Магний жасыл жапырақты көкөністерде, авокадо, балықта және кептірілген цитрусты жемістерде көп болады.
7 слайд
• КАЛИЙ. Қан қысымын төмендетеді. Жүрек қағысын
реттейді. Бананда, өрік-мейізде, картопта мол
болады
•АЛТЫН. Күмістің бактерицидтік қасиетін арттырады.
Ағзадағы иммундық процесті қалыпты етеді. Көне
Греция мен Римде алтынды (пластинкаларын)
ауызға салып, тамақ ауруларын емдеген екен.
7 слайд
• КАЛИЙ. Қан қысымын төмендетеді. Жүрек қағысын реттейді. Бананда, өрік-мейізде, картопта мол болады •АЛТЫН. Күмістің бактерицидтік қасиетін арттырады. Ағзадағы иммундық процесті қалыпты етеді. Көне Греция мен Римде алтынды (пластинкаларын) ауызға салып, тамақ ауруларын емдеген екен.
8 слайд
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАҚМЕТ!!!
8 слайд
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАҚМЕТ!!!
