ІА тобы-ІІА тобы элементері

1 слайд
І А тобы І А тобы II А тобы II А тобы элементтеріэлементтері

1 слайд

2 слайд
I А тобы элементтеріне I А тобы элементтеріне сипаттамасипаттама  I А тобы элементтеріне сипаттама. Бір жағынан натрий мен литийдің, екінші I А тобы элементтеріне сипаттама. Бір жағынан натрий мен литийдің, екінші жағынан калий топшасы элементтерінің кейбір физикалық және химиялық жағынан калий топшасы элементтерінің кейбір физикалық және химиялық қасиеттерін салыстыру натрийдің анық сілтілік металдарға (калий топшасы) қасиеттерін салыстыру натрийдің анық сілтілік металдарға (калий топшасы) жақын екенін көрсетеді.жақын екенін көрсетеді.  Барлық сілтілік металдарға ортақ қасиет – айқын көрінетін оң электрлік және Барлық сілтілік металдарға ортақ қасиет – айқын көрінетін оң электрлік және радиустарының үлкен шамасы, иондану потенциалы және СЭТ-тің аз мәні радиустарының үлкен шамасы, иондану потенциалы және СЭТ-тің аз мәні болып табылады.болып табылады.  Барлық сілтілік металдар ақ-күміс түсті, оттегінің өте аз қоспасы цезийге сары-Барлық сілтілік металдар ақ-күміс түсті, оттегінің өте аз қоспасы цезийге сары- алтын бояу береді. Натрий мен калий судан жеңіл, ал цезий екі есеге жуық алтын бояу береді. Натрий мен калий судан жеңіл, ал цезий екі есеге жуық ауыр. Барлық сілтілік металдар жұмсақ, созылғыш, құрғақ ауа атмосферасында ауыр. Барлық сілтілік металдар жұмсақ, созылғыш, құрғақ ауа атмосферасында тез күңгірттенеді. Онда   және   оксидтер   түзеді,   және   -пероксидтер  түзеді. тез күңгірттенеді. Онда   және   оксидтер   түзеді,   және   -пероксидтер  түзеді. Натрий сумен қызу әрекеттеседі, калий – қопарылыс шығарады, ал   мен  Натрий сумен қызу әрекеттеседі, калий – қопарылыс шығарады, ал   мен   мұзбен жанасқанда да тұтанады. Ылғал ауамен әрекеттескенде барлық  мұзбен жанасқанда да тұтанады. Ылғал ауамен әрекеттескенде барлық сілтілік металдар ақырында карбонаттарға айналады. Сондықтан натрий мен сілтілік металдар ақырында карбонаттарға айналады. Сондықтан натрий мен калийді әдетте керосин астында сақтайды, ал рубидий мен цезийді – калийді әдетте керосин астында сақтайды, ал рубидий мен цезийді – эвакуацияланған ампулаларда. Оттегі атмосферасында сілтілік металдар эвакуацияланған ампулаларда. Оттегі атмосферасында сілтілік металдар жанады. Онда натрий   пероксид, ал қалғандары надпероксидтер жанады. Онда натрий   пероксид, ал қалғандары надпероксидтер  (   ) (   )  түзеді. түзеді. Калий, рубидий және цезий үшін озонидтер   белгілі. Кәдімгі жағдайда сілтілік Калий, рубидий және цезий үшін озонидтер   белгілі. Кәдімгі жағдайда сілтілік металдар фтор мен хлор атмосферасында жанады, ал аздап қыздырғанда металдар фтор мен хлор атмосферасында жанады, ал аздап қыздырғанда күкірт, сутегі, бром және басқа металл еместермен оңай әрекеттеседі.күкірт, сутегі, бром және басқа металл еместермен оңай әрекеттеседі.

2 слайд

3 слайд
 Натрий оксиді түссіз, ал калған оксидтер сары және қызғылт-сары (   ) Натрий оксиді түссіз, ал калған оксидтер сары және қызғылт-сары (   ) түсті. Олардың барлығы өте гигроскопті, су қосып алып тән түсті. Олардың барлығы өте гигроскопті, су қосып алып тән гидроксидтеріне айналады.гидроксидтеріне айналады.  Сілтілік металдардың гидроксидтері   - суда және спирттерде еритін Сілтілік металдардың гидроксидтері   - суда және спирттерде еритін кристалл заттар. Олардың су ерітінділері – күйдіргіш сілтілер – нағыз кристалл заттар. Олардың су ерітінділері – күйдіргіш сілтілер – нағыз күшті негіздер. Гидроксидтерді хлоридтердің су ерітінділерін күшті негіздер. Гидроксидтерді хлоридтердің су ерітінділерін электролиздеп алады. Онда катод кеңістігінде сутегі бөлінеді және электролиздеп алады. Онда катод кеңістігінде сутегі бөлінеді және сілтілік металдың гидроксиді түзіледі.сілтілік металдың гидроксиді түзіледі.  Құрамында оттегі бар қышқылдар тұздарының ішіндегі ең Құрамында оттегі бар қышқылдар тұздарының ішіндегі ең маңыздылары карбонаттар. Сода   негізгі химия өндірісі өнімдеріне маңыздылары карбонаттар. Сода   негізгі химия өндірісі өнімдеріне жатады Оны аммиакты әдіспен алады. Онда концентрлі   ерітіндісін жатады Оны аммиакты әдіспен алады. Онда концентрлі   ерітіндісін аммиакпен қанықтырады, сосын көміртегі диоксидімен өңдейді. Бұл аммиакпен қанықтырады, сосын көміртегі диоксидімен өңдейді. Бұл процесте гидрокарбонат тұнбаға түседі, оны қуырып қыздырып процесте гидрокарбонат тұнбаға түседі, оны қуырып қыздырып карбонатқа айналдырады:карбонатқа айналдырады:  Поташ   табиғи   өңдегенде, сол сияқты жапырақты ағаш Поташ   табиғи   өңдегенде, сол сияқты жапырақты ағаш тұқымдарының және күнбағыстың күлдерін шаймалау арқылы тұқымдарының және күнбағыстың күлдерін шаймалау арқылы алынады. Натрий сульфаты және нитраты, сол сияқты калий алынады. Натрий сульфаты және нитраты, сол сияқты калий сульфаты көп мөлшерде жаратылыста кездеседі.   -дің аз ерігіштігін сульфаты көп мөлшерде жаратылыста кездеседі.   -дің аз ерігіштігін пайдаланып, калий нитратын  пен   -дің арасындағы алмасу пайдаланып, калий нитратын  пен   -дің арасындағы алмасу реакциясы арқылы алады.реакциясы арқылы алады.

3 слайд

4 слайд
II А тобыII А тобы  ss -элементтері – металдарға II А және I А -элементтері – металдарға II А және I А топтары элементтері жатады. топтары элементтері жатады. Системаның II А тобына типтік Системаның II А тобына типтік элементтер бериллий және магний, элементтер бериллий және магний, сонымен бірге кальций және мырыш сонымен бірге кальций және мырыш топшасы металдары жатады.топшасы металдары жатады.  Бұрыннан келе жатқан қалыптасқан Бұрыннан келе жатқан қалыптасқан аты бойынша бұл металдардың аты бойынша бұл металдардың бериллий мен магнийден басқаларын бериллий мен магнийден басқаларын сілтілік-жер металдары деп те атайды.сілтілік-жер металдары деп те атайды.

4 слайд

5 слайд
 Бұл топ элементтері күміс тәрізді ақ түсті металдар. Бұлардың барлығы да жеңіл металдарға, тек Бұл топ элементтері күміс тәрізді ақ түсті металдар. Бұлардың барлығы да жеңіл металдарға, тек радий ғана ауыр металдарға жатады.радий ғана ауыр металдарға жатады.  Химиялық қасиеттері жағынан топ элементтері сілтілік металдардан кейінгі күшті Химиялық қасиеттері жағынан топ элементтері сілтілік металдардан кейінгі күшті тотықсыздандырғыштар. Жай және күрделі заттармен әрекеттескенде бұл металдар сыртқы тотықсыздандырғыштар. Жай және күрделі заттармен әрекеттескенде бұл металдар сыртқы қабаттарындағы  электрондарын беріп жіберіп химиялық қосылыстарында +2-ге тең тотығу қабаттарындағы  электрондарын беріп жіберіп химиялық қосылыстарында +2-ге тең тотығу дәрежесін көрсетеді. Тотықсыздандырғыштық қасиеттері бериллийден радийға қарай артады.дәрежесін көрсетеді. Тотықсыздандырғыштық қасиеттері бериллийден радийға қарай артады.  II А тобы металдары қалыпты температурада немесе қыздырғанда барлық металл еместермен II А тобы металдары қалыпты температурада немесе қыздырғанда барлық металл еместермен әрекеттеседі.әрекеттеседі.  II А тобы металдары көптеген күрделі заттармен әрекеттеседі. Электрохимиялық кернеу қатарында II А тобы металдары көптеген күрделі заттармен әрекеттеседі. Электрохимиялық кернеу қатарында олар сутегінен бұрын орналасқандықтан қышқылдардан сутегін оңай ығыстырады:олар сутегінен бұрын орналасқандықтан қышқылдардан сутегін оңай ығыстырады:  ГидроксидтерініңГидроксидтерінің судасуда ерігіштігінеерігіштігіне байланыстыбайланысты топтоп металдарыметалдары суменсумен әрәр түрлітүрлі әрекеттеседіәрекеттеседі . . Бериллийдің гидроксиді суда ерімейді. Ол сумен іс жүзінде әрекеттеспейді, магний гидроксиді Бериллийдің гидроксиді суда ерімейді. Ол сумен іс жүзінде әрекеттеспейді, магний гидроксиді нашар еритіндіктен ол тек ыстық сумен ғана әрекеттеседі, ал қалған металдар сумен мынадай схема нашар еритіндіктен ол тек ыстық сумен ғана әрекеттеседі, ал қалған металдар сумен мынадай схема бойынша қуатты түрде әрекеттеседі:бойынша қуатты түрде әрекеттеседі:     Топ металдары тотықтырғыш қышқылдар – азот қышқылы және концентрлі күкірт қышқылымен Топ металдары тотықтырғыш қышқылдар – азот қышқылы және концентрлі күкірт қышқылымен әрекеттесіп оңай тотығады. Мысалы, бериллий қыздырғанда, ал қалған металдар қалыпты әрекеттесіп оңай тотығады. Мысалы, бериллий қыздырғанда, ал қалған металдар қалыпты температурада сұйылтылған азот қышқылымен әрекеттесіп оны аммоний ионына дейін температурада сұйылтылған азот қышқылымен әрекеттесіп оны аммоний ионына дейін тотықсыздандырады: тотықсыздандырады:       Амфотерлі қасиеті болғандықтан бериллий қышқылдарда және сілтілерде еріп, сутегін бөліп Амфотерлі қасиеті болғандықтан бериллий қышқылдарда және сілтілерде еріп, сутегін бөліп шығарып, катионды және анионды комплекстер түзеді:шығарып, катионды және анионды комплекстер түзеді:  Салқын концентрлі  және  бериллий (  сияқты) пассивтеледі.Салқын концентрлі  және  бериллий (  сияқты) пассивтеледі.  II А тобы элементтері  типтес оксидтер түзеді. Бұлар ақ түсті, қиын балқитын, температураға II А тобы элементтері  типтес оксидтер түзеді. Бұлар ақ түсті, қиын балқитын, температураға тұрақты қатты заттар:  ,  ,  ,  ,  ,  , .тұрақты қатты заттар:  ,  ,  ,  ,  ,  , .  Техникада металдардың оксидтерін карбонаттарды өртеп ыдырату арқылы алады.Техникада металдардың оксидтерін карбонаттарды өртеп ыдырату арқылы алады.  ХимиялықХимиялық қасиеттеріқасиеттері жағынанжағынан бериллийбериллий оксидіоксиді амфотерлікамфотерлік қасиетқасиет көрсетедікөрсетеді , , алал қалғандарықалғандары негіздікнегіздік оксидтероксидтер . . Бериллий оксиді суда ерімейді және онымен әрекеттеспейді, магний оксиді ыстық сумен, Бериллий оксиді суда ерімейді және онымен әрекеттеспейді, магний оксиді ыстық сумен, ал қалған металдардың оксидтері сумен қалыпты температурада қуатты әрекеттесіп сәйкес ал қалған металдардың оксидтері сумен қалыпты температурада қуатты әрекеттесіп сәйкес гидроксидтерге айналады. Мысалы, кальций оксиді сумен сөндірілген әкке айналады:гидроксидтерге айналады. Мысалы, кальций оксиді сумен сөндірілген әкке айналады: Металдардың Металдардың гидроксидтерінің химиялық қасиеттері оксидтерінікі сияқты болады. Бериллийгидроксидтерінің химиялық қасиеттері оксидтерінікі сияқты болады. Бериллий гидроксидігидроксиді оныңоның оксидіоксиді сияқтысияқты амфотерліамфотерлі болғандықтанболғандықтан қышқылменқышқылмен деде , , сілтіменсілтімен деде әрекеттеседіәрекеттеседі

5 слайд

6 слайд
 II А тобы металдары көптеген әр түрлі қышқылдардың тұздарын II А тобы металдары көптеген әр түрлі қышқылдардың тұздарын түзеді. Топша металдары VII А тобы металл еместерімен немесе түзеді. Топша металдары VII А тобы металл еместерімен немесе галогендермен галогенидтер – тұздар түзеді. Галогенидтердің галогендермен галогенидтер – тұздар түзеді. Галогенидтердің ішіндегі ең маңыздылары магний мен кальцийдің фторидтері мен ішіндегі ең маңыздылары магний мен кальцийдің фторидтері мен хлоридтері.хлоридтері.  Табиғатта бұл реакция карбонаттардан түзілген тау жыныстарының Табиғатта бұл реакция карбонаттардан түзілген тау жыныстарының бұзылуына әкеліп соғады да, ал түзілген гидрокарбонаттар суға бұзылуына әкеліп соғады да, ал түзілген гидрокарбонаттар суға қосылып оны кермек етеді.қосылып оны кермек етеді.  Құрамында гидрокарбонаттар, хлоридтер, сульфаттар түрінде Құрамында гидрокарбонаттар, хлоридтер, сульфаттар түрінде кальций мен магнийдің катиондары бар табиғи суларды кальций мен магнийдің катиондары бар табиғи суларды  кермек кермек суларсулар  дейді. дейді.  Судың кермектігін 1л судағы  мен  иондарының Судың кермектігін 1л судағы  мен  иондарының миллиэквиваленттерінің санымен анықтайды. миллиэквиваленттерінің санымен анықтайды. Кермектік Кермектік  уақытшауақытша  немесе гидрокарбонаттық және немесе гидрокарбонаттық және тұрақты тұрақты  болып екі болып екі түрге бөлінеді.түрге бөлінеді.  Уақытша кермектік судың құрамында кальций мен магнийдің Уақытша кермектік судың құрамында кальций мен магнийдің гидрокарбонаттарының болуына байланысты да, тұрақты кермектік гидрокарбонаттарының болуына байланысты да, тұрақты кермектік судың құрамында кальций мен магнийдің сульфаттары, хлоридтері судың құрамында кальций мен магнийдің сульфаттары, хлоридтері болуына байланысты болады.болуына байланысты болады.  Уақытша кермек суды қайнату немесе сөндірілген әк қосу арқылы Уақытша кермек суды қайнату немесе сөндірілген әк қосу арқылы жұмсартады: жұмсартады:   Тұрақты кермек суды сода, натрий фосфатын немесе сөндірі...

6 слайд