#1 слайд
Инновациялық бизнестің тиімділігін бағалау

1 слайд

#2 слайд
Инновациялық бизнестің тиімділігін бағалау қажеттілігі келесі жағдайларда туындайды: К омпани я қы з ме тінің ә р тү рл і с ал ал ар ы нда, ә р тү рл і э коном и к ал ық б өл імш е л е рде көпте г е н и нновац и ял ы қ жоб ал ар б ол ғ ан ке з де жә не ол арды қ ар жы л анды ру ды ң б ас ы м ды ғ ы ту р ал ы мә с е л е ту ы ндағ ан жағ дай даИнновац и ял ы қ жоб аны ә з ірл е у дің б ас тапқ ы к е з е ңінде , жоб ал ы қ - мақ с атты топта и нновац и ял ы қ и де яны жү з е г е ас ы р у ү ш ін б ір не ш е б ал ама жоб ал ар пай да б олғ ан к е з де жә не е ң ти імді нұ с қ аны таңдау ту рал ы м ә с е л е ту ы ндағ ан к е з де01 02 Іс ке ас ы р у ғ а қ аб ы л данғ ан и нновац и ял ы қ жоб аны ң с оңғ ы с аты с ы нда жә не оны ң нә ти же л іл іг ін тал дау ү ш ін0 3

2 слайд

#3 слайд
Іске асыруға қабылданған инновациялық жобаның соңғы сатысында және оның нәтижелілігін талдау үшін Соңғы жағдай ең қарапайым және түсінікті, өйткені іске асырылған инновацияның тиімділігін талдау жоспарланған және нақты көрсеткіштерді салыстыру арқылы жүзеге асырылады. Егер қойылған мақсаттарға толық қол жеткізілсе және сандық экономикалық көрсеткіштер жоспарланғанға сәйкес келсе, жоба тиімді болып саналады.

3 слайд

#4 слайд
Кешенді және жүйелік талдауды қолдану инновациялық жобалардың тиімділігін бағалаудың екі қосымша тәсілін анықтауға мүмкіндік береді: Сапал ық Санды қ01 02

4 слайд

#5 слайд
Сапалық тәсіл Сапалы (мақсатты) тәсіл жобаның тиімділігін оның қойылған мақсаттарға барынша сәйкестігі тұрғысынан бағалауға бағытталған. Өздеріңіз білетіндей, ішкі мақсат қою жүйесі алдымен компанияның жалпы, содан кейін олардың басымдығы бойынша нақты мақсаттарын бөліп көрсетуге және саралауға негізделген. Егер осы мақсаттарға жету үшін белгілі бір инновацияларды жүргізу қажет болса, онда қарастырылып отырған баламалардың ішінен компанияны (немесе жеке бөлімшені) мақсатқа жетуге барынша жақындататын біреу таңдалады.

5 слайд

#6 слайд
Сапалық тәсіл Осылайша, инновацияның стратегиялық тиімділігі ұзақ мерзімді нарықтық артықшылықтар алу тұрғысынан бағаланады. Бұл әдіс көшбасшының болашақ нарықтық жағдайларды болжау және компанияның болашақ бәсекеге қабілеттілігінің факторларын анықтау, қол жеткізуге болатын мақсаттар қою және оларға жетудің жаңа жолдарын табу қабілетіне негізделген.

6 слайд

#7 слайд
Сандық бағалау Инновациялық жобаларды бағалаудың сандық немесе қымбат әдісі жобаның рентабельділігімен кірістілігімен байланысты. Мұнда бағалаудың үш түрін қолдануға болады: жобаның абсолютті кірістілігі, абсолютті салыстырмалы кірістілік және салыстырмалы. • Егер жобаны іске асыру кезінде инвестор ала алатын табыс сомасы бағаланса, онда біз жобаның кірістілігін абсолютті бағалау туралы айтып отырмыз. • Егер инвестор абсолютті кірістің мүмкін мөлшерін нормативпен салыстырса, онда ол жобаның кірістілігін абсолютті салыстырмалы бағалауды қолданады. Кәсіпкер өзі үшін дербес нормативтерді белгілей алады немесе осы бизнестің тәжірибесінде жалпы қабылданған нормативтерді қабылдай алады. • Жоба нормативпен емес, норматив бойынша іріктеуден өткен жобалардың балама нұсқаларымен салыстырылатын жағдай болуы мүмкін, – жобаның кірістілігін салыстырмалы бағалау.

7 слайд

#8 слайд
Жобалардың тиімділігін бағалаудың жоғарыда аталған әдістерінің әрқайсысы әртүрлі уақытта жүзеге асырылатын шығындарды салыстырмалы шамаларға келтіруге негізделген, олардың сенімділігі халықаралық қаржы-экономикалық тәжірибемен расталатын көрсеткіштер жүйесін пайдалануды көздейді.

8 слайд

#9 слайд
Инновациялық жобаның тиімділігін бағалау әдістері Жобаның тиімділігін бағалау ұсынылған инвестициялар көлемін және болашақ ақшалай түсімдерді салыстырмалы талдауға негізделген. Салыстырылатын шамалар көп жағдайда әртүрлі уақыт кезеңдеріне жатады. Сондықтан, бұл жағдайда ең маңызды мәселе, жаңа техника мен технологияның экономикалық тиімділігін анықтау сияқты, кірістер мен шығындарды салыстыру және оларды салыстырмалы түрге келтіру мәселесі болып табылады. Дисконттау процесінің себептері (яғни. салыстырмалы түрге келтіру) инфляция, инвестициялардың қалаусыз динамикасы, өнеркәсіптік өндірістің құлдырауы, болжаудың әртүрлі көкжиектері, салық жүйесіндегі өзгерістер және т. б. болуы мүмкін.

9 слайд

#10 слайд
Негізгі екі топ Жобаның тиімділігін бағалау әдістері дисконтталған және бухгалтерлік бағалауға негізделген екі топқа бөлінеді. Осылайша, есептік бағалауға негізделген жобаның тиімділігін бағалау әдістері (дисконттаусыз) өтелу кезеңі (өтелу мерзімі, РР), Инвестициялар тиімділігінің коэффициенті (пайданың орташа нормасы, аранж) және қарызды жабу коэффициенті (қарыздарды жабу коэффициенті, РКТ) болып табылады.Дисконттал ған Бухгалтерлік бағалау01 02

10 слайд

#11 слайд
Бағалаудың барлық әдістері Дисконтталған бағалауларға негізделген жобаның тиімділігін бағалау әдістері айтарлықтай дәлірек, өйткені олар әр түрлі ескереді! инфляция түрлері, пайыздық мөлшерлеменің өзгеруі, кірістілік нормалары және т. б. бұл көрсеткіштерге кірістілік индексі әдісі ( profitability index, PI), таза құн, болмаса «таза дисконтталған кіріс» деп аталады ( Net Present value, NPV) және ішкі кірістілік нормасы ( internal rate of return, IRR). Жобаны бағалаудың барлық аталған әдістері суретте схемалық түрде көрсетілген.

11 слайд

#12 слайд
Кемшілігі Жобаны бағалаудың дәстүрлі әдістері қаржылық тәжірибеде кеңінен қолданылады. Капиталды қайтару әдісі өте кең таралған, бірақ оның маңызды кемшілігі – болашақ кезеңнің кірісін ескере отырып, ақшаның болашақ құнын елемеу және соның салдарынан дисконттаудың қолданылмауы. Инфляция, пайыздық мөлшерлеменің күрт ауытқуы және нақты Қазақстан экономикасындағы кәсіпорынның ішкі жинақталуының төмен деңгейі жағдайында бұл әдіс жеткілікті дәл емес.

12 слайд

#13 слайд
Тиімділік коэффициентін есептеу әдістемесі Дегенмен, жобаны іске асырудың бүкіл кезеңіндегі кірістіліктің орташа көрсеткіші ретінде түсінілетін инвестициялардың тиімділік коэффициентін есептеу әдістемесіне назар аудару керек. Бұл коэффициент орташа жылдық кірісті инвестициялардың орташа жылдық мөлшеріне бөлу арқылы есептеледі. Әрине, бұл көрсеткіш аванстық капиталдың кірістілік коэффициентімен салыстырылады (орташа баланстың нәтижесі – таза).

13 слайд

#14 слайд
Дисконтталған бағалауға негізделген әдістерді қолдану Дегенмен, есептік бағалауға негізделген барлық үш дәстүрлі көрсеткіш ақша ағындарының уақытша құрамдас бөлігін есепке алмайды. Олар факторлық талдауға және экономикалық шындықтағы ақша ағындарының динамикасына сәйкес келмейді. Сондықтан жобаны дисконтталған бағалауға негізделген әдістерді қолдану арқылы толық бағалауға болады.

14 слайд

#15 слайд
Кірістілік индексі Кірістілік индексі ( PI) әдісі келтірілген әсерлер сомасының келтірілген капитал салымдарының мөлшеріне қатынасын талдауға бағытталған: PI кірістілік индексі; К n- ші жылдағы күрделі салымдар; Rn- нәтижелер (кіріс) n- ші жылы; Sn- ші жылы жүзеге асырылатын шығындар.

15 слайд

#16 слайд
Егер кірістілік индексі біреуден үлкен болса, онда жоба үнемді болады; ал егер ол біреуден аз болса, онда жоба тиімсіз болады.

16 слайд

#17 слайд
Таза ағымдағы құн әдісі ( Net present value, NPV). NPV мәні таза дисконтталған кіріс болып табылады және бүкіл есеп айырысу кезеңіндегі ағымдағы әсерлердің қосындысы ретінде анықталады. Бұл жағдайда дисконттың мәні тұрақты немесе өзгермелі болуы мүмкін. NPV формула бойынша есептеледі: мұндағы NPV- жобаның таза ағымдағы құны; Rn- қадамдағы нәтижелер; Sn- қадамдағы шығындар; n- есептеу көкжиегі, жылдар; R- коэффициенті немесе дисконт нормасы

17 слайд

#18 слайд
Тиімділіктер Жобаның тиімділігі NPV мәндеріне негізделген R дисконттау коэффициентімен қарастырылады: ол неғұрлым үлкен болса, жоба соғұрлым тиімді болады. NPV- де біреуден аз жоба тиімсіз. Кірістіліктің ішкі нормасы әдісі ( internal rate of return, IRR) дисконттың R нормасын анықтайды, онда келтірілген әсерлердің шамасы келтірілген күрделі салымдардың шамасына тең болады. Егер IRR инвестор талап ететін капитал кірісіне тең немесе одан көп болса, жоба тиімді болады.

18 слайд

#19 слайд
Айта кету керек, IRR және NPV бойынша есептеулер қарама-қайшы нәтижелерге әкелуі мүмкін. Бұл талап етілетін дисконт мөлшерлемесін R таңдаудағы қателікке немесе инвестор мен жоба менеджерінің кіріс мөлшерлемесіне қойылатын талаптарын әр түрлі оқуға байланысты. Қалай болғанда да, NPV- ге артықшылық беру керек.

19 слайд

#20 слайд
Аналитикалық коэффициенттерді қолдану мысалы Төменде жобаның тиімділік көрсеткіштерін есептеу мысалы келтірілген. Аналитикалық коэффициенттерді қолдану мысалы. Кәсіпорын дәнекерлеу өндірісінің жаңа технологиясын енгізуде. Жаңа технологиялық желі мен қосалқы жабдықтың құны 12 млн.теңге. Пайдалану мерзімі – 10 жыл. Жобаны іске асырудан түскен түсім, ағымдағы шығындар мен төлемдер ағындары төмендегі кестеде келтірілген. Кәсіпорынның қалыптасқан қаржылық жағдайы аванстық капиталдың «бағасы» (дисконттау коэффициенті) жылына 10% құрайды. Бұл жоба орынды ма?

20 слайд

#21 слайд
Жобаның ағымдағы құнын есептеуЖыл Ағындар мың тг. Дисконттал ған мультиплика тор Ағымдағы құны PV Дисконттал ған мультипликат ор Ағымдағы құны PVМәндер r = 10% кезінде r = 9 % кезінде

21 слайд

#22 слайд
Назар аударғандарыңызға рахмет!

22 слайд