Жай сөйлем Құрмалас сөйлем түрлері 9-сынып
Жай сөйлем Құрмалас сөйлем түрлері 9-сынып

#1 слайд
Жай сөйлем
Құрмалас сөйлем түрлері
1 слайд
Жай сөйлем Құрмалас сөйлем түрлері
#2 слайд
Құрмалас
сөйлем
Аралас
құрмалас
Сабақтас
құрмаласСалалас
құрмалас
2 слайд
Құрмалас сөйлем Аралас құрмалас Сабақтас құрмаласСалалас құрмалас
#3 слайд
1. Салалас құрмалас сөйлем дегеніміз құрамындағы жай сөйлемдердің
баяндауыштары тиянақты келіп, әр жай сөйлемді жеке-жеке сөйлем құруға
болады. Мысалы: Мен кешке ағаммен айтысқа барамым және айтыс арасында
өте қызық көріністер болады. (екі сөйлемді бір-бірінен ажыратып, жеке сөйлем
етуге болады, Мысалы: Мен кешке ағаммен айтысқа барамым. Айтыс
арасында өте қызық көріністер болады.)
3 слайд
1. Салалас құрмалас сөйлем дегеніміз құрамындағы жай сөйлемдердің баяндауыштары тиянақты келіп, әр жай сөйлемді жеке-жеке сөйлем құруға болады. Мысалы: Мен кешке ағаммен айтысқа барамым және айтыс арасында өте қызық көріністер болады. (екі сөйлемді бір-бірінен ажыратып, жеке сөйлем етуге болады, Мысалы: Мен кешке ағаммен айтысқа барамым. Айтыс арасында өте қызық көріністер болады.)
#4 слайд
2. Сабақтас құрмалас сөйлем дегеніміз
құрамындағы жай сөйлемдер бір-біріне
бағынып сабақтаса байланысады.
Мысалы: Мен кешке ағаммен айтысқа
бар+ып, айтыста өте қызық көріністер
болды. (яғни барып баяндауыш тиянақсыз,
одан кейін нүкте қойып жеке сөйлем етуге
келмейді, 1сөйлем 2сөйлемге бағынып
тұр.)
4 слайд
2. Сабақтас құрмалас сөйлем дегеніміз құрамындағы жай сөйлемдер бір-біріне бағынып сабақтаса байланысады. Мысалы: Мен кешке ағаммен айтысқа бар+ып, айтыста өте қызық көріністер болды. (яғни барып баяндауыш тиянақсыз, одан кейін нүкте қойып жеке сөйлем етуге келмейді, 1сөйлем 2сөйлемге бағынып тұр.)
#5 слайд
3. Аралас құрмалас сөйлем құрамындағы жай
сөйлемдер салаласып та, сабақтасып та келеді.
Мысалы: Мен досыммен ойнауға бардым, ол ойын
маған өте ұнап, досыма мүлде ұнамады. Мен кешке
ағаммен айтысқа бардым, айтыс арасында өте
қызық көріністер болып, көңілді қайттық. (екі
сөйлемді бір-бірінен ажыратып, жеке сөйлем етуге
болады
5 слайд
3. Аралас құрмалас сөйлем құрамындағы жай сөйлемдер салаласып та, сабақтасып та келеді. Мысалы: Мен досыммен ойнауға бардым, ол ойын маған өте ұнап, досыма мүлде ұнамады. Мен кешке ағаммен айтысқа бардым, айтыс арасында өте қызық көріністер болып, көңілді қайттық. (екі сөйлемді бір-бірінен ажыратып, жеке сөйлем етуге болады
#6 слайд
Тапсырама
Салалас
құрмалас Сабақтас
құрмалас Аралас
құрмалас
6 слайд
Тапсырама Салалас құрмалас Сабақтас құрмалас Аралас құрмалас
#7 слайд
Жалғаулық шылаулар
1. Ыңғайластық қатынасты білдіретін жалғаулықтар: мен
(бен, пен, менен, бенен, пенен), да, де, та, те, және, әрі.
2. Қарсылықты қатынасты білдіретін жалғаулықтар: Бірақ,
алайда, дегенмен, әйтпесе, әйткенмен, сонда да.
3. Талғаулықты қатынасты білдіретін жалғаулықтар: әлде,
біресе, бірде, не, немесе, я, яки, болмаса, кейде.
4. Себеп-салдарлык, қатынасты білдіретін жалғаулықтар:
себебі, өйткені, сондықтан, сол себепті.
5. Шарттық қатынасты білдіретін жалғаулыктар: егер, егер
де.
7 слайд
Жалғаулық шылаулар 1. Ыңғайластық қатынасты білдіретін жалғаулықтар: мен (бен, пен, менен, бенен, пенен), да, де, та, те, және, әрі. 2. Қарсылықты қатынасты білдіретін жалғаулықтар: Бірақ, алайда, дегенмен, әйтпесе, әйткенмен, сонда да. 3. Талғаулықты қатынасты білдіретін жалғаулықтар: әлде, біресе, бірде, не, немесе, я, яки, болмаса, кейде. 4. Себеп-салдарлык, қатынасты білдіретін жалғаулықтар: себебі, өйткені, сондықтан, сол себепті. 5. Шарттық қатынасты білдіретін жалғаулыктар: егер, егер де.
шағым қалдыра аласыз













