#1 слайд
 Төмендегі суреттерде берілгендерге ортақ қандай сөз деп ойлайсыңдар?  Осы жарық көздерін қалай топтастырар едіңдер?

1 слайд

#2 слайд
Жарық сәулесі. Жарықтың шағылуыСабақтың тақырыбы

2 слайд

#3 слайд
Оптика – жарықтың пайда болуымен, таралуымен, басқа заттармен әсерлесуімен байланысқан заңдылықтар мен құбылыстар зерттелетін физиканың бөлімі ( геометриялық, толқындық, кванттық ) Геометриялық оптика Жарық сәулесі мен жарық шоғы туралы ұғымдар қолданылатын оптиканың бір бөлімі. Геомтериялық оптикада жарықтың толқындық қасиеті ескерілмейді

3 слайд

#4 слайд
Геометриялық оптика Негізгі заңдары: 1) Жарықтың түзусызықты таралу заңы: біртекті мөлдір ортада жарық түзу сызықпен таралады 2) Жарық шоқтарының таралуының тәуелсіздік заңы: жарық сәулелері кездескенде біріне-бірі ұйтқу тудырмайды 3) Жарықтың шағылу заңы 4) Жарықтың сыну заңы 5) Толық ішкі шағылу заңы

4 слайд

#5 слайд
Оқу мақсатарына жетуге терминологиялық сөздер Қазақ тілінде Орыс тілінде Ағылшын тілінде Жарық көзі Источник света Light source Жарық сәулесі Световой луч Light rays Мөлдір дене Прозрачное тело Transparent Мөлдір емес дене Непроразное тело Opaque Жартылай мөлдір дене Полупрозрачное тело Translucent Түскен сәуле Падающий луч Incident ray Шағылған сәуле Отраженный луч Reflected ray Түсу бұрышы Угол падения Angle of incidence Шағылу бұрышы Угол отражения Angle of reflection Көлеңке Тень Shadow Айна Зеркало Mirror

5 слайд

#6 слайд
Жарық деген не?  Жарықтың сәуле екенін білдіретін алғашқы жарық табиғаты туралы түсініктер гректер мен египеттіктерде пайда болды(Пифагор, Аристотель, Архимед)  Корпускулалық теория: Жарық дегеніміз жарқыраған денелерден шығатын жарық ағындары-корпускулалар (И.Ньютон)  Толқындық теория: Жарық дегеніміз электромагниттік толқындар (Гюйгенс пен Френель)  Кванттық теория: жарық дегеніміз әрқайсысы электромагниттік толқынның бөлігі болып табылатын бөлшектер- кванттар ағыны (Плану, Эйнштейн)

6 слайд

#7 слайд
Жарықтың қолданылуы Жарық құбылыстарының зерттелуі әртүрлі оптикалық құралдарды жасауға мүмкіндік берді

7 слайд

#8 слайд

8 слайд

#9 слайд

9 слайд

#10 слайд
Жарық дегеніміз-көрінетін сәуле шығару Жарықтың әсерлері Электрлік Химиялық Жылулық

10 слайд

#11 слайд
ЖАРЫҚ көздері -жарық шығаратын денелер

11 слайд

#12 слайд
 Жарық көзінен келген жарық энергиясы бойымен тарайтын сызық жарық сәулесі деп аталады  Берілген әрі шектелген бағытта тарайтын жарық сәулелерінің жиынтығы жарық шоқтары деп аталады  Жарық көзінің өлшемдері жарық көзінен бақылаушыға дейінгі қашықтықпен салыстырғанда өте аз болса, мұндай жарық көздерін нүктелік жарық көздері деп атайды ( Күн, жұлдыздар, ...)

12 слайд

#13 слайд
Төменде берілген сөздерге мысалдар келтіре отырып анықтама беріп көріңдер  Мөлдір денелер -...  Мөлдір емес денелер-...  Жартылай мөлдір денелер-...

13 слайд

#14 слайд
Төменде берілген сөздерге мысалдар келтіре отырып анықтама беріп көріңдер  Мөлдір денелер – су, ауа, шыны сияқты өздерінен жарықты өткізетін заттар  Мөлдір емес денелер-ағаш, пластмасса, темір сияқты өздерінен жарықты өткізбейтін заттар  Жартылай мөлдір денелер—жарықты толық өткізбейтін заттарды айтады. Мысалы, минералды шыны, воск)

14 слайд

#15 слайд
Тәжірибелік тапсырма Мақсаты: Жарықтың түзу сызық бойымен таралуын зерттеу Қажетті құралдар: май шам, 10х10 см болатын 3 картон қағаз, 3 сіріңке қорабы, кнопкалар, түйрегіш Жұмыстың орындалуы: түйрегішпен картон қағаздардың ортасынан саңылау жасаңдар; картондарды сіріңке қорабына бекітіп суреттегідей орналастырыңдар; май шам жалыны саңылаудан көрінетіндей етіп орналастырыңдар Сұрақ: Ортаңғы картонды оңға жылжытыңдар. Сендер май шам жарыған көріп тұрсыңдар ма? Неге?

15 слайд

#16 слайд
Жарық жылдамдығы, с — кез келген электрмагниттік толқынның (оның ішінде жарықтың да) бос кеңістіктегі (вакуумдағы) таралу жылдамдығы; іргелі физика тұрақтылардың бірі. Ол кез келген физикалық әсердің шектік таралу жылдамдығы әрі бір санақ жүйесінен екінші санақ жүйесіне көшкенде [инвариант|инвариантты болады. Жарық жылдамдығының шамасы материалдық дененің массасы мен толық энергиясын байланыстырып тұрады. Санақ жүйесі өзгерген кезде координатты, жылдамдықты және уақытты түрлендіру Жарық жылдамдығы арқылы өрнектеледі және ол көптеген қатыстардың құрамына енеді.

16 слайд

#17 слайд
Жарық жылдамдығын тұңғыш рет 1676 жылы, Юпитер серіктерінің тұтылулары арасындағы уақыт аралығының өзгеруі бойынша дат астрономы О. К. Ремер өлшеді (бақылау нәтижесінде с=215000 км/с болды). Оны 1728 жылы жұлдыздардың жарық аберрациясын бақылау кезінде ағылшын астрономы Дж. Брадлей растады.

17 слайд

#18 слайд
Кейін Жарық жылдамдығы жер жағдайында да тәжірибе жасалып өлшене бастады (мыс., француз физигі А. И. Л. Физо 1849 жылы с= 313300 км/с, француз физигі Ж. Б. Л. Фуко 1862 500 км/с, американ физигі, с=298000 А. Майкельсон 1926 4 км/с екендігін анықтады).

18 слайд

#19 слайд
Тәжірибелік тапсырма Тапсырма: Ортаңғы картонды оңға жылжытыңдар. Сендер май шам жарыған көріп тұрсыңдар ма? Неге? Жауап: Біз май шам жарығын көріп тұрған жоқпыз. себебі, жарық мөлдір емес денелерден өте алмайды. Яғни, жарық өте алатындай саңылау жылжып кетті. Қорытынды: біз жарықтың түзу сызық бойымен таралатындығына көз жеткіздік Видео 1

19 слайд

#20 слайд
Көлеңке деген не? Кеңістіктің мөлдір емес нәрсенің артындағы жарық түспейтін бөлігін к ө л е ң к е дейді. Экранға түсіп тұрған жарық шоғының жолына бір кішкене мөлдір емес шар қояйық. Кеңістікте шардың артында конус тәрізді көлеңке, ал экранда дөңгелек түріндегі көлеңке пайда болады. Егер жарық көздері нүктелік деп есептеуге болмайтын үлкен шам болса, онда экрандағы толық көлеңкенің айналасында өте қараңғы емес екі аймақ-шала көлеңкелер пайда болады Үлкен шамды нүктелік жарық көздерінің жиыны деп алуға болады

20 слайд

#21 слайд
Күн мен Айдың тұтылуы жарықтың түзу сызық бойымен таралуына мысал бола алады

21 слайд

#22 слайд
Тапсырма  Нүктелік жарық көзінің алдында тұрған мөлдір емес дененің көлеңкесін алыңдар. Көлеңке қай аймақта болады?

22 слайд

#23 слайд
Тапсырма  Нүктелік жарық көзінің алдында тұрған мөлдір емес дененің көлеңкесін алыңдар. Көлеңке қай аймақты болады

23 слайд

#24 слайд
Бізді қоршаған денелерді қалай көреміз?Жарық сәулелері қандай да бір бетке түскен кезде одан жартылай немесе толық шағылады. Кез-келген дененің бетіне жарық түсірсе, оның бір бөлігі ол беттен шағылады да, кеңістікте тарайды. Осы құбылысты жарықтың шағылуы дейді

24 слайд

#25 слайд
Жарықтың шағылуы Егер жарық кедір- бұдыр бетке түссе, одан шағылған жарық шашырайды, мұны диффузиялық шағыл у деп атайды Егер жарық мұқият тегістелген немесе айналық бетке түссе, одан шағылған жарық шоғы параллель шоқ түрінде шашырайды, мұны айналық шағылу деп атайды

25 слайд

#26 слайд
Айналық бет деп түскен жарық энергиясының басым бөлігін шағылдыратын, яғни жарықты ол түскен ортаға қайта бағыттайтын бетті айтады

26 слайд

#27 слайд
айнанормальЖарық көзі Түсу бұрышы Шағыл у бұрыш ыТүскен сәуле Шағылған сәулеЖарықтың шағылуы құбылысын сипаттауда қолданылатын түсініктер S Түсу бұрышы і деп түскен сәуле мен екі ортаны бөлуші бетке түсу нүктесінде тұрғызылған перпендикуляр арасындағы бұрышты айтады Шағылу бұрышы і / деп шағылған сәуле мен екі ортаны бөлуші бетке түсу нүктесінде тұрғызылған перпендикуляр арасындағы бұрышты айтады

27 слайд

#28 слайд
Видео 2

28 слайд

#29 слайд
Тәжірибелік тапсырма Мақсаты: жарықтың шағылуын зерттеу Құрал-жабдықтар: Жазық айна, жарық көзі, транспортир, қарындаш

29 слайд

#30 слайд
А деңгей тапсырмасы

30 слайд

#31 слайд
В деңгей тапсырмасы

31 слайд

#32 слайд
С деңгей тапсырмасы

32 слайд

#33 слайд
Тәжірибелік тапсырма қорытындысы  Видео 3

33 слайд

#34 слайд
Жарықтың шағылу заңы 1. Түскен сәуле мен шағылған сәуле сәуленің түсу нүктесінен шағылдырушы бетке тұрғызылған перпендикулярмен бір жазықтықта жатады 2. Шағылу бұрышы түсу бұрышына тең

34 слайд

#35 слайд
Шағылудың қолданысыШағылудың қолданысы ► Тұрмыста ► Медицина (ЛОР, Дантист) ► Әскери істе ► Автомобильдерде

35 слайд

#36 слайд
Жазық айнада кескін алу

36 слайд

#37 слайд
Жазық айна және онда кескіндер алу

37 слайд

#38 слайд
Жазық айна және онда кескіндер алу

38 слайд

#39 слайд
Жазық айна және онда кескіндер алу

39 слайд

#40 слайд
Жазық айна және онда кескіндер алу

40 слайд

#41 слайд
Жазық айна және онда кескіндер алу

41 слайд

#42 слайд
Жазық айна және онда кескіндер алу

42 слайд

#43 слайд
Жазық айна және онда кескіндер алу Кескін: тура, нақты өлшемді, жалған.

43 слайд

#44 слайд
Жазық айнаның алдында тұрған нысанның сипаттамалары:  1. Кескін өлшемдері нысан өлшемдеріне тең ( ( һ) нысан = (һ)кескін). 2. Нысаннан айнаға дейінгі қашықтық айнадан кескінге дейінгі қашықтыққа тең (X нысан = Х кескін). 3. Кескін жалған болып табылады. 4. Кескін тура болады.

44 слайд

#45 слайд
Нәрсенің бірнеше жазық айналардағы көп рет кескінделуі қолданылуыЕгер екі жазық айнаны үстел үстіне бірімен –бірі 72 0 бұрыш жасайтындай етіп вертикаль орналастырып, олардың арасына бір нәрсені қойсақ, онда айналардан барлығы төрт кескін көруге болады

45 слайд

#46 слайд
Нәрсенің жазық айналарда бірнеше рет кескінделуінің қолданылуы Оюлар, өрнектерді құрастыру үшін Фотосуреттері матаға , ағашқа, кілемдерге обойлар, театр декорациялары үшін қолданылуы мүмкін

46 слайд

#47 слайд
Жарықтың шағылуына тапсырма 1) Допты К, L, M нүктелерінде көру үшін айналарды қалай орналастыру керек

47 слайд

#48 слайд
Жауабы

48 слайд

#49 слайд
Тіркегіш2) Лазер сәулесінің тіркегішке келіп түсетін жолын салып көрсетіңдер 45°

49 слайд

#50 слайд
ТіркегішЖауабы 45° 60° 30° 30°

50 слайд

#51 слайд
3) Қайсы жағдайда түсу бұрышы аз? 3) Қайсы жағдайда түсу бұрышы аз? Жауабыңызды негіздеңізЖауабыңызды негіздеңіз AA ББ

51 слайд

#52 слайд
Жауап. Жауап. Б Б жағдайындажағдайында AA ББ

52 слайд

#53 слайд
4) Берілген нысанның жазық айнадағы кескінін алыңдар

53 слайд

#54 слайд
Жауап:  Берілген нысанның жазық айнадағы кескінін алыңдар

54 слайд

#55 слайд
Үй жұмысы Т өменде берілген нысандардың жазық айнадағы кескінін алыңдар

55 слайд

#56 слайд
Назарларыңызға рахмет!

56 слайд

#57 слайд
Әдебиеттер тізімі және интернетке сілтеме  Физика және астрономия-8, оқулық, Дүйсембаев Б.М т.б., /А: «Мектеп»,2008  https://www.youtube.com/watch? v=mqb3XSxFVpY  https://www.youtube.com/watch? v=KAmIvI5nEfQ  https://www.youtube.com/watch? v=Xoe4wV9O68s  https://www.youtube.com/watch? v=r35tNyxFwUc

57 слайд