Жедел аппендицит

1 слайд
ЖЕДЕЛ АППЕНДИЦИТ

2 слайд
ЖОСПАРЫ: 1. Құрт тәрізді өсіндінің анатомиясы. 2. Жедел аппендицит 3. Этиология патогенез 4. Классификация 5. Клиника 6. Дифференциальді диагностика 7. Диагностика 8. Емі Қабынған өсінді

3 слайд
ҚҰРТ ТӘРІЗДІ ӨСІНДІНІҢ АНАТОМИЯСЫ.  Caecum - нің медиальды артқы бетінен,жіңішке іш е к құятын жерінен 2,5-3,5см төменде құрт тәрізді өсінді, Appendix vermiformis ,шығады. Құрт тәрізді өсіндінің ұзындығы мен орналасу қалпы көп өзгеріп отырады, орташа ұзындығы 8,6см тең, алайда 2 % жағдайда ол 3см ге дейін қысқарады. Құрт тәрізді өсіндінің болмауы өте сирек кездеседі, оның орналасуы соқыр ішікпен тығыз байланысты болады. Өсік алдыңғы жақта құрсақтың алдыңғы- бүйір қабырғасы мен сыртта мықын сүйегі қырының, іште m.iliacus - тың арасында орналасады. Медиальды жағдайда құрт тәрізді өскін солға қарай яғни соқыр ішектен ішке қарай бағытталады.

4 слайд
 Содан аш ішек ілмектерінің арасында орналасады.Өсіктің соқыр ішіктің артына ( ретроцекально ) орналасатын жағдайлары да кездеседі, сол кезде оның бос ұшы жоғарғы бауырға дейін созылуы мүмкін.Құрт тәрізді өсікті іш пердесі жан жағынан жауып тұрады және оның айқын білінетін шажырқайы ( mesenterium appendix vermiformis) , болады. Өсік қабырғасы соқыр ішек қабырғасының құрылымына ұқсас. Шырышты қабығы, әсіресе шырыш асты қабығы лимфойд ткандеріне folliculi lymphatici aggregati appendics vermiformis- ке бай. Лимфойдты тін патогенді микроптарды жойып жібереді, сол себептен де адамда соқыр ішек ауруы жиі кездесіп тұрады екен.

5 слайд
ҚҰРТ ТӘРІЗДІ ӨСКІННІҢ ОРНАЛАСУЫ  төмен қарай  латеральды  медиальды  алдынан  артынан  бауыр асты  жамбас қуысы

6 слайд
ҚАНМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ  Құрт тәрізді өскіннің қанмен қамтамасыз етілуі жоғарғы шажырқай артериясы (a.mesenterica superior) , мықын тоқ ішек артериясы ( a.ileocolica) , аппендикулярлы артерия ( a.appendicularis).  Жоғарғы шажырақайлық тармақ және құрт тіріздінің симпатикалық иннервациясы, ал кезбе нерв арқылы парасимпатикалық иннервацияланады. Иннервациясы

7 слайд
ЖЕДЕЛ АППЕНДИЦИТ  Жедел аппендицит — соқыр ішек (бұйен) өскінінің кабынуы – іш ағзаларының арасында аса жиі кездеседі. Жедел аппендицит бұл полиэтиологиялы жедел хирургиялық ауру.  Жиілігі  40 -10000адамнан  XVI ғ. ғалым Парс алғаш рет кұрт тәрізді өсіндіні сипаттап, оң жақ мықын аймағындағы іріндікті ашуды үсынған.  1884 ж. Р.Фитц «аппендицит» терминін енгізді.  Алғашқы операциялар:  Кренлейн (неміс хирургі) 1884 ж. қабынған құрттәрізді өсіндіні алып тастаған.  Троянов 1890 ж. құрттәрізді өсіндіні алып тастаған.

8 слайд
СТАТИСТИКА  жиілігі 150-200 адамның біреуі;  соңғы 10 жыл ішінде ауру 2-3 есеге жиіледі;  ет тағамдарын көп пайдаланатын адамдар жиі ауырады;  қала тұрғындарында жиі кездеседі;  20-40 жас аралығында жиі;  әйел адамдар арасында жиі (1:1,5есе);  хирургиялық науқастардың 25-30% құрайды;  соңғы кезде ауыр формалары жиі кездеседі.  1млн. аурудан 3000 еңбекке жарайтын адам қайтыс болады

9 слайд
ЖЕДЕЛ АППЕНДИЦИТ ЭТИОЛОГИЯСЫ МЕН ПАТОГЕНЕЗІ:  Рефлекторлы (нервтік-гумор.)  Гематогенді жолмен аппендициттің тромбозы  Лимфогенді  Иммунологиялық  Алиментарлы  Паразитарлы  Баугиноспазм  Бөгде заттар (түйме, шемішке)

10 слайд
 Аппендициттің дамуы- оның шырышты қабығын зақымдайтын инфекциялардан,ішек флораларынан пайда болады.  Ашофтың инфекциялық теориясы- аппендициттің дамуында басты қызметті өсіндіде болатын энтерогенді инфекциялардан дамиды және ол оның шырышты қабатында ( қабырғасында ) патогенді қабынуды шақырады.  Механикалық теория- ол өсіндіге бөгде дене енгенде жеміс-жидек, тіс щетка қалдықтары және т.б. түскенде оның шырышты қабығы зақымдалуынан пайда болатын қабыну.

11 слайд
ЖЕДЕЛ АППЕНДИЦИТ ЖІКТЕЛУЛЕРІ Классификация Колесов бойынша; 1. Аппендикулярлы шаншу 2. Жедел жәй беткей (катаральды) аппендицит 3. Деструктивты жедел аппендицит а) флегмонозды б) гангренозды в) перфоративты Жедел аппендициттің асқынуы а) аппендикулярлы инфильтрат б) аппендикулярлы абцесс в) пилефлебит г) перитонит

12 слайд
КЛАССИФИКАЦИЯ АБРИКОСОВ БОЙЫНША (МОРФОЛ.) І. Беткей және катаральды (6-12 сағ. дамиды) ІІ. Флегмонозды (12-24 сағ.) А) жәй Б) флегмонозды-жаралы В) аппостемозды - ірің қабырғаларына толады. Г) эмпиема (қуысына ірің толады) Д) флегмонозды-перфоративті ІІІ. Гангренозды (24-48 сағат) 1-лік-гангренозды- а) тесілулі, б) тесілусіз 2-лік гангренозды -а) тесілулі, б) тесілусіз

13 слайд
ЖЕДЕЛ АППЕНДИЦИТ КЛИНИКАСЫ  Ауырсыну эпигастрийда басталады - 40% — бірт.  Бүкіл іш қуыс,  2-6 сағаттан соң оң жақ мықын тұсында жиналақталады.   Орташа, 1-2 рет құсу, лоқсу.  Жалпы жағдайы қанағаттанарлық, дене қызуы субфебрильді, пульс- 90,  ҚҚ-өзгермейді.  Пальпация: ОЖМ аймағында ауырсыну. Бұлшық-ет дефансы ширығуы Щеткин-Блюмберг симптомы оң.

14 слайд
ЖЕДЕЛ АППЕНДИЦИТ СИНДРОМДАРЫ:  1. Диспепесиялық  жүрек айну, 1-2 рет құсу, нәжіс шығару бұзылысы  2. Ауырсыну  эпигастрий аймағында басталып 5-6 сағаттан оң жақ мықын аймагына ауысады – қатты емес, төзуге тұрарлық, сирек периодты, қозғалғанда күшейеді  3. Қабыну синдромы  температура (38-39) лейкоцитоз, нейтрофилез, солға жылжу, ЭТЖ жоғарлауы  4. Перитонеальды синдром  интоксикация, Гиппократ беті, тілі жабындымен жабылған, іші желденген, тыныс алу актісіне қатыспайды (Винтер синдромы), құрттәрізді өсінді проекциясында ауырсыну аңықталады, перистальтикасының нашарлауы, + Щеткин-Блюмберг, Мендель,Крымов белгілері оң жақ аймағында бұлшық еттері қатаю

15 слайд
ЖЕДЕЛ АППЕНДИЦИТ СИМПТОМДАРЫ:  Кохер -эпигастральді аумақтағы ауырсынудың оң жақ мықын аймағына көшуі  Ситковский - науқас сол  жаққа  жатқанда ауырсыну.  Ровзинг - жоғарғы жақтан төмен түсетін тоқ ішекті және сигма тәрізді ішекті бір уақытта қысқанда, оң жақ құрсақ қуысында ауырсынуды шақырады. Бұл егер қабыну процесі болса, сигма тәрізді ішектегі газ соқыр ішекті созып ауырсыну тудырады.  Воскресенский (көйлек симптомы) науқастың эпигастрии аймағынан құрсақ қуысына дейін сырғанатқанда оң жақ құрсақ астында тері гиперетезия шекараларының болуы. Оның пайда болуы жоғарғы шажырқай венадан қанның қайта келуімен байланысты.  Раздольский –оң жақ мықын аймағында тері гиперестезиясы, саусақпен ұрғылау  Образцов -оң аяғын бүкпей көтергенде оң жақ мықын аймағында ауырсыну күшейеді  Коупа – оң аяғын көтеріп жамбас-сан буынын ротациялы қозғалғанда ауырсынудың күшеюі немесе пайда болуы.

16 слайд
 Өсіндінің жамбастық орналасуы- еркектерге қарағанда әйелдерде 2 есе көп кездеседі. Өсінді кіші жамбас астауына кіре берісінде немесе тік ішек- қуық қиылысында орналасуы мүмкін. Ауыру сезімі басында барлық ішектерде болады, одан сон бел аймақтарының оң жақ шапаралығына таралады. Қабынған өсіндінің тік ішекпен несепағарға жақын орналасуына байланысты оларды да зақымдап аз несеп шығуы болуы мүмкін. Ректальды зерттеуде диагноз қою үшін-1- сағаттыің ішінде тік ішектің алдыңғы және оң жақ қабырғасында ауырсыну сезімі болуы керек. ( симптом Куленкампффа )  Өсіндінің медиальды орналасуы- өсінді орта сызық жақта орналасқан және тік ішектің шажырқайлары түбінде орналасады. Басында ішектер ісіңген сияқты қатты ауырады сосын кіндік аймағына немесе оң жақ төменгі ішек квадратына таралады. Құсу пайда болады.

17 слайд
 Өсіндінің бауырдың астында орналасуы- қабыну кезінде ауыру сезімі оң жақ қабырға астына және өт қуықтың латеральды проекциясына таралады. Пальпация кезінде іштің кең бұлшық еттері күшейген, көкет тітіркену симптомы. Ситковский, Ровзинг симптомдары оң болады.

18 слайд
БАЛАЛАРДА ЖЕДЕЛ АППЕНДИЦИТ ЕРЕКШЕЛІГІ  Ересектердігіден айырмашылығы балалардағы жедел аппендициттің клиникалық ағымы ауыр, ал диагностикасы күрделі. Бұл заңдылықтар баланың дамуындағы анатомо-физиологиялық ерекшеліктеріне.  I. Біріншіден осы жастағыларда жүйке жүйесінің функционалды жетілмеуінен барлық жедел қабыну ауруларының клиникалық көрініс ұқсас ( жоғары дене қызуы, көп реттік құсу, ішек функциясының бұзылыстары).  II. Екіншіден балалардағы соқыр ішектің құрт тәріздес өсіндісіндегі қабыну процесі аяқ астынан қарқынды өтеді. Осы уақытта шектеулі механизімі әлсіз байқалады.  III. Үшіншіден ерте жастағы балаларда тексерудің арнайы қиындығы бар. Баланың мазасыздануы, жылауы, қарау кезіндегі қарсыласу жедел аппендициттің негізгі жергілікті симптомдарын анықтауды қиындатады.

19 слайд
ЖҮКТІЛЕРДЕГІ ЖЕДЕЛ АППЕНДИЦИТ:  Құрт тәрізді өсіндінің орналасуының өзгеруі  Бұлшық ет тонусының қиын байқалуы  Перитонтке айналуы мүмкін  Туу кезінде диагноз қою қиын  Жатыр түтігін құрт тәрізді өсіндімен алып тасталуы  Операциядан кейін түсік тастауы мүмкін

20 слайд
АСҚЫНУЛАРЫ: Асқынулары 3 себептен дамуы мүмкін 1.Диагноздың кеш койылуына байланысты операцияның кеш жасалуы 2.Хирургиялық техниканың ақауларынан пайда болған 3.Белгісіз себептерден - перфорация - аппендикулярьлы инфильтрат - перитонит - қақпа венасының тромбофлебиті ( пилефлебит ) - аппендикулярлы абсцесс

21 слайд
ЗЕРТТЕУ ТӘСІЛДЕРІ  Физикалық зерттеу  ЖҚА ЖЗА  Клиникалық көріністері  Диагностикалық лапороскопия  Құрсақ қуысына рентгеноскопия  КТ  МРТ  УЗИ

22 слайд
ЕМІ  Жедел түрде операция – Аппендэктомия

23 слайд
ОПЕРАЦИЯ ТЕХНИКАСЫ.    Алдыңғы құрсақ қабырғасына Волков—Дьяконов—Мак Бурней бойыншы тілік жасайды. Тері және тері асты клечаткасын ашады, қан аққан тамырларды қысқыш арқылы қысып, жіңішке кетгутпен байлайды. Терілік жара шеттеріне дәке салады және Кохер зонды бойынша немесе пинцетпен іштің сыртқы қиғаш бұлшықетінің апоневроз талшықтарының бойымен ашады. Ашылған апоневроз шеттерін қысқышпен шетіне қарай тартады, перимизиді ашады және ішкі көлденең, қиғаш бұлшықеттерін талшық бойымен ашады. Терілік жара бойымен бұлшықеттерді тартады, кейін париетальды ішпердемен бірге алдыңғы құрсақ клечаткасын итереді. Ішпердені екі анатомиялық пинцетпен қамтып оны конус тәрізді көтеріп, аздаған биіктікте скальпель немесе қайшымен кеседі. Құрсақ кесіндісін жоғары және төмен қарай кеңейтеді. Ішперде шеттеріне Микулич қысқышымен дәкелі салфеткаларды фиксациялайды.

24 слайд
1.АППЕНДЭКТОМИЯ. АЛДЫҢҒЫ ҚҰРСАҚ ҚАБЫРҒАСЫНА ВОЛКОВ— ДЬЯКОНОВ—МАК БУРНЕЙ БОЙЫНШЫ ТІЛІК. ІШТІҢ СЫРТҚЫ ҚИҒАШ БҰЛШЫҚЕТІНІҢ АПОНЕВРОЗЫН АШУ.

25 слайд
2. АППЕНДЭКТОМИЯ. АЛДЫҢҒЫ ҚҰРСАҚ ҚАБЫРҒАСЫНА ВОЛКОВ— ДЬЯКОНОВ—МАК БУРНЕЙ БОЙЫНШЫ ТІЛІК. ІШТІҢ ІШКІ ҚИҒАШ ЖӘНЕ КӨЛДЕНЕҢ БҰЛШЫҚЕТТЕРІНІҢ БӨЛІНУІ. (РАССЛАИВАНИЕ)

26 слайд
ЕКІ ПИНЦЕТ АРАСЫНДА ПАРИЕТАЛЬДЫ ІШАСТАРДЫ АШУ.

27 слайд
ЖАРАҚАТ ҰЗЫНДЫҒЫ БОЙЫНА ПАРИЕТАЛЬДЫ ІШАСТАРДЫ АШУ.

28 слайд
АППЕНДЭКТОМИЯ. СОҚЫР ІШЕКТІ ЖАРАҒА ШЫҒАРУ .

29 слайд
АППЕНДЭКТОМИЯ. ҚҰРТ ТӘРІЗДІ ӨСІНДІНІ ЖАРАҒА ШЫҒАРУ.

30 слайд
АППЕНДЭКТОМИЯ. ҚҰРТ ТӘРІЗДІ ӨСІНДІНІҢ ІШАСТАРЫН БАЙЛАУ.

31 слайд
АППЕНДЭКТОМИЯ. ҚҰРТ ТӘРІЗДІ ӨСІНДІНІҢ ІШАСТАРЫН КЕСУ.

32 слайд
АППЕНДЭКТОМИЯ. СОҚЫР ІШЕККЕ ӨСІНДІ АЙНАЛАСЫНАН КИСЕТТІ ТІГІС САЛУ.

33 слайд
АППЕНДЭКТОМИЯ. ҚҰРТ ТӘРІЗДІ ӨСІНДІНІ БАЙЛАУ.

34 слайд
АППЕНДЭКТОМИЯ. ҚҰРТ ТӘРІЗДІ ӨСІНДІНІ КЕСУ.

35 слайд
АППЕНДЭКТОМИЯ. ҚҰРТ ТӘРІЗДІ ӨСІНДІНІҢ КУЛЬТЯСЫН КИСЕТТІ ТІГІС ІШІНЕ ЕНГІЗУ.

36 слайд
АППЕНДЭКТОМИЯ. Z- ТӘРІЗДІ ТІГІС САЛУ.

37 слайд
 Өсінді ішпердесінің культясы құрсақ қуысындағы басқа мүшелерге жабысып қалуы мүмкін (шарбы майы, ішек ілмектері), ол ішек өтімсіздігіне әкеледі, сондықтан оны кисетті немесе Z- тәрізді тігіске байлау қажет. құрт тәрізді өсіндіні алып тастаған соң, соқыр ішекті құрсақ қуысына орналастырады. Өсінді ішпердесінен қан ақпайтынына көз жеткізген соң, құрсақ қабырғасының жарасын сатылап толықтай тігеді. Ішастарды үзіліссіз кетгут тігісімен тігеді, ал бұлшықет, апоневроз және тері асты май клечаткасын түйінді кетгут тігісімен тігеді. Теріге түйінді жібек тігістерін немесе металл скобкаларын салады. Кейбір жағдайларда жедел аппендицит кезінде құрсақ қуысына антибиотиктер енгізу үшін жіңішке резиналы немесе хлорвинил түтігін дренаждайды. Резиналы түтік құрсақ қуысында іріңдік болса (выпот) және соқыр ішектің флегмонозды өзгерістері болса орналастырылады. Аппендикулярлы абсцессты ашқан соң резиналы түтікпен бірге құрсақ қуысына бір – екі дәкелі тампон енгізеді

38 слайд
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ  1. Құрт тәрізді өсіндінің анатомиясына сипаттама бер ?  2. Өсіндінің орналасу түрлері ?  3. Өсіндінің қанмен қамтамасыз етілуі ?  4. Өсіндінің иннервациясына сипаттама бер ?  5.Жедел аппендицит дегеніміз не?  6. Жедел аппендициттің Абрикосов бойынша классификацисын жазыңыз ?

39 слайд
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:  «Хирургические болезни» - М.И. Кузин, О.С. Шкроб, М.А.Чистова, Москва: Медицина, 1986 г.  «Общая патология человека. Руководство, т.1, 2.» -Под ред. А.И.Струкова, В.В. Серова, Д.С.Саркисова. М., «Медицина», 1990.  «Патологическая анатомия. Атлас.» - Серов В.В. , Ярыгин Н.Е., Пауков В.С. М., «Медицина», 1987.  Другие источники:  http://appendicit-simptom.ru/content/ostryi-appenditsit-priznaki-i-lechenie  http://knowledge.allbest.ru/medicine/2c0a65625b3bd78a5c43b88521306d 36_0.html