ЖОҒАРЫ ДӘРЕЖЕЛІ САНДАРДЫҢ СОҢҒЫ ЦИФРЫН АНЫҚТАУДЫҢ НЕГІЗГІ ҮШ ЕРЕЖЕСІ

1 слайд

2 слайд
Ғылыми жұмыстың мақсаты: Ғылыми жұмыстың мақсаты:  0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 ға дейінгі цифрларды ортақ қасиеттері бойынша топтастыру арқылы санның дәрежесінің соңғы цифрын анықтау.  Оқушылардың математика пәніне деген қызығушылықтарын арттыру.

3 слайд
ҒЫЛЫМИ ЖҰМЫСТЫҢ МІНДЕТТЕРІ:  Жаңа ғылыми әдістерді күнделікті өмірде қалыптастыруға үлес қосу;  Сандардың соңғы цифрына назар салу, өте маңызды қажеттілік екендігін түсіндіру;  Санның дәрежесінің соңғы цифрын анықтауды мысал арқылы көрсету.

4 слайд
ҒЫЛЫМИ ЖАҢАЛЫҒЫ:  Санның дәрежесінің соңғы цифрын анықтау кестесі тағайындалды.  Математика пәнін қызыға оқушы жасөспірімдердің шығармашылығына ой-пікірлер айтылды.

5 слайд
Кіріспе Соңғы бес жыл көлемінде ЖОО түсіушуі талапкерлердің ҰБТ тапсыру барысында, математикалық сауаттылық пәнінің міндетті пән болып қалыптасқаны көпшілікке белгілі. Бұл ғылыми жұмыста, жоғарыда ҰБТ да жйі кездесетін есептердің біріне тоқталып, толық талқылап, оны шешу жолдарын қарастыратын боламыз.

6 слайд
 Кестеде қарастырылған 0 мен 9 (0,1,2,3,4,5,6,7,8,9) ға дейінгі цифрларды ортақ қасиеттері бойынша топтастырайық:

7 слайд
 Кез келген дәрежемен берілген көптаңбалы санның соңғы цифрлары 0,1,5,6 цифрларымен аяқталса, онда олардың дәрежелерінің де соңғы цифрлары дәл осы төрт цифрмен аяқталады.

8 слайд
 257 0 2894 =…… 0  257 1 2894 =…… 1  257 5 2894 =…… 5  257 6 2894 =…… 6

9 слайд

10 слайд
Кез келген дәрежемен берілген көптаңбалы санның соңғы цифрлары 4 цифрларымен аяқталса, онда олардың дәрежесі тақ болса, соңғы цифрлары 4 цифрымен, ал жұп болса 6 цифрымен аяқталады.

11 слайд
   257 4 2841 =…… 4  (Санның дәрежесі тақ сан 2841  Сондықтан 4 снының өзімен аяқталады )  257 4 2892 =…… 6  (Санның дәрежесі жұп сан 2892 )

12 слайд
Дәл осылай, дәрежемен берілген көптаңбалы санның соңғы цифрлары 9 цифрларымен аяқталса, онда олардың дәрежелері тақ болса, соңғы цифрлары 9 цифрымен, ал жұп болса 1 цифрымен аяқталады.  

13 слайд
   257 9 2841 =…… 9  (Санның дәрежесі тақ сан 2841 Сондықтан 9 снының өзімен аяқталады )  257 9 2892 =…… 1  (Санның дәрежесі жұп сан 2892 )

14 слайд

15 слайд
• Кез келген дәрежемен берілген көптаңбалы санның соңғы цифрлары 2,3,7,8 цифрларымен аяқталса, онда олардың дәрежелерінің соңғы цифрлары әрқайсысына сәйкес төрт цифрмен аяқталады. Бұл ережеге төмендегі мысалдар арқылы көз жеткізуге болады.

16 слайд
Демек, дәрежені берілген санның соңғы цифрына бөлеміз: а) егер қалдықсыз бөлінсе, сол цифрдың өзіне тең цифрымен дәреже аяқталады. б) егер қалдықпен бөлінсе, сол қалдық, қайталанатын цифрлар арасындағы санның дәрежесінің аяқталатын реттік цифрын анықтайды.

17 слайд

18 слайд
 2573 2846 =… .. 9  2846 : 4 = 711 ….. 2  2846 санын 4 ке бөлгенде, 2 қалдық қалды. Ал қайталанатын цифрлар арасында, реті бойынша екінші тұрған цифр 9. Сонымен берілген дәрежелі санның соңғы цифры 9 деп жазамыз.

19 слайд
 2572 2849 =…?  2849 : 4 = 712 ….. 1  2572 2849 =… .2  2849 санын 4 ке бөлгенде, 1 қалдық қалды. Ал қайталанатын цифрлар арасында, реті бойынша бірінші тұрған цифр 2 , сондықтан берілген дәрежелі санның соңғы цифры 2 деп жазамыз.

20 слайд
• Қорытындылай келгенде, кез келген дәрежелі көп таңбалы санның соңғы цифры, оның нәтижесінің соңғы цифрын анықтауға жеткілікті болып табылады.Қорытынды

21 слайд
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР: «Математика-1» Жоғарғы оқу орындарына түсушілерге арналған оқу- әдістемелік құрал. Әмзебек әділет Анарғалиұлы. Тараз-2016. – 310 бет. «Математика-2» Жоғарғы оқу орындарына түсушілерге арналған оқу- әдістемелік құрал. Әмзебек әділет Анарғалиұлы. Тараз-2016. – 340 бет. «Математика» Жалпы білім беретін маектептің 5- сыныбына арналған оқулық. Екі бөлімді / 2-бөөлім / Т. Алдамұратова, Е. Байшоланов. 4-бас., Алматы: Атамұрав, 2015 176 бет. «Математикалық сауаттылық» ҰБТ және кешенді тестілеуге арналған әдістемелік құрал. Жанасбаева Ұ.Б., Жанасбаев К.Б. Алматы, 2017 124 бет. «Математика» ҰБТ-ға дайындық оқулық тесті. Фатих Шахин, Ернар Мұхтарұлы Базаров. Шың-кітап. Алматы-2011. «Математика- Мәселе есептер мен прогрессиялар». Ержан Қожақов, Оралбек Қалиев, Рүстем Нұржан, Бауыржан Базарбаев, Дамир Қожахмет, Азитжан Абдиев, Тимур Ғазизов, Ермек Нұрғазин, Ердос Мусабеков, Серікжан Қолданов, Абдуталиев Диас, Сапажанов Ершат, Гүлдана Абубакирова, Фотима Туралиева, Ақмарал Рысбаева. Алматы, 2014 100 бет.

22 слайд
Назарларыңызға рахмет!