Жұлдызды аспан. Әлемнің құрылымы және масштабтары

1 слайд
Жұлдызды аспан. Әлемнің құрылымы және масштабтары

2 слайд
Оқу мақсаттары: • 9.7.2.1 абсолюттік және көрінерлік жұлдыздық шамаларды ажырату; 9.7.2.2 жұлдыздырдың жарқырауына әсер ететін факторларды атау

3 слайд
Шоқжұлдыздар дегеніміз- аспанның нақты шекарасы анықталған белгілі бір бөлігі. Аспанда барлығы 88 шоқжұлдыз белгілеген. Шоқжұлдыз шекаралары Халықаралық астрономия одағының (ХАО) арнаулы қаулысы бойынша бекітілген. Шоқжұлдыздардың 31-і аспанның солтүстік жарты шарында, 48-і оңтүстік жарты шарында, ал қалған 9-ы аспан экваторының екі жарты шарға да ортақ орналасқан.Мысалы, Жетіқарақшы астрономиялық атауы Үлкен Аю, Қамбар-Арыстан. Әдетте шоқжұлдыздардың өзіндік ерекшеліктерін мысалы, Сириус- «жарқырауық», Альдебаран- «із басушы»

4 слайд
Қазақстанда көрінетін жарық жұлдыздар 1,25 -11 O02 ′ 13 сағ 23 м Бикеш Спика 16 -1,6 -16 O41 ′ 06 сағ 44 м Үлкен Арлан Сириус (Сүмбіле ) 15 0,3 -08 O14 ′ 05 сағ 13 м Орион (Үшарқар -Таразы ) Ригель 14 1,3 +1 2O05 ′ 10 сағ 07 м Арыстан Регул 13 0,5 +05 O17 ′ 07 сағ 38 м Кіші Арлан Процион 12 2,1 +89 O09 ′ 02 сағ 07 м Кіші Аю Темірқазық 11 1,2 +28 O05 ′ 07 сағ 43 м Егіздер Поллукс 10 2,0 +31 O57 ′ 07 сағ 33 м Егіздер (Еректұз ) Кастор 9 0,2 +45 O58 ′ 05 сағ 14 м Арбашы Капелла 8 1,3 +45 O10 ′ 20 сағ 40 м Аққу Денеб 7 0,1 +38 O47 ′ 18 сағ 36 м Лира Вега 6 0,9 +07 O24′ 05 сағ 53 м Орион (Үшарқар -Таразы ) Бетельгейзе 5 0,2 +1 9O19 ′ 14 сағ 14 м Сиыршы Арктур 4 1,2 -26 O23′ 16 сағ 28 м Сарышаян Антарес 3 0,9 +08 O48 ′ 19 сағ 49 м Бүркіт Альтаир 2 1,06 +16 O28′ 04 сағ 34 м Торпақ Альдебаран 1 еңістігі тік Көрінерлік Экваторлық Жұлдыздар атаулар №

5 слайд

6 слайд

7 слайд

8 слайд

9 слайд
оқу мақсаттары 9.7.2.3 аспан сферасының негізгі элементтерін атау; 9.7.2.4 жұлдызды аспанның жылжымалы картасынан жұлдыздардың аспан координатасын анықтауАспан сферасы, аспан координаталарының жүйесі

10 слайд
Аспан сферасы - центрі бақылаушы тұрған жерде, ал радиусы кез-келген болатын және бетіне аспан шырақтары бақылаушыға қалай көрініп тұрса, солай проекцияланған ойша алынған сфера. Қарастыруды жеңілдету үшін аспан сферасының радиусын әдетте 1-ге тең деп алады.

11 слайд
Аспан сферасының негізгі элементтері:

12 слайд
Аспан  сферасының негізгі элементтері.  Зенит  ( Z ) нүктесі бакылаушының дәл төбесінде, ал Надир ( Z) —  сфераның  қарама-қарсы нүктесінде орналаскан. Осы екі нүктені қосатын түзу вертикаль  сызық  немесе тік сызық, оған перпендикуляр әрі  аспан  сферасының орталық нүктесі арқылы өтетін жазықтық математикалық немесе нақты көкжиек жазықтығы деп аталады. Ол аспан сферасын қиып, үлкен дөңгелек (орталығы аспан сферасының орталығымен сәйкес келетін шеңбер мағынасында) — нақты  көкжиек  (немесе жай ғана көкжиек) түзеді. Көкжиек аспан сферасын кәрінетін және кәрінбейтін екі бөлікке бөледі. Зениттен М  шырак  аркылы надирге дейін өтетін үлкен дөңгелек шырақ  вертикалі  деп аталады.

13 слайд
Эклиптика деген Күннің Батыстан шығысқа қарай жылдық қозғалысының жолын айтады.

14 слайд
Координатаның экваторлық жүйесі

15 слайд