Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыс.

1 слайд
«Мейигә һужум» усули арқилиқ йеңи дәрис мавзусини ениқлаш?

2 слайд
Сабақ тақырыбы: Дәрисниң мавзуси: Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс (1-сабақ) Кенесары Қасымулы рәһбәрлигидики миллий- азатлиқ қозғилаң.(1837-1847)Оқу бөлімі: 7.2В Отарлау және ұлт-азаттық күрес Бөлүм: Мустәмликә вә миллий-азатлиқ қозғилаң.

3 слайд
Сабақтың мақсаты: • 7.3.1.5 қазақ халықының отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күресінің себеп-салдарын анықтау; Дәрисниң мәхсити: • 7.3.1.5 қазақ хәлқиниң мустәһкәмликкә қарши миллий- азатлиқ қозғилаңиниң сәвәп-ақивәтлирини ениқлаш;

4 слайд
Топқа бөлүш ‘’ QAZ MATH ’’ платформиси арқилиқ оқуғучиларни 3 топқа бөлүмиз.

5 слайд
Соаллар дуниясида ” Өткән мавзу: Бөкей Ордиси қазақлириниң 1836- 1838 - жиллардики қозғилиңиӨй тапшурмисини пишиқдаш:

6 слайд
12.12.2023ж Кенесары Қасымулы рәһбәрлигидики миллий- азатлиқ қозғилаң.(1837- 1847) (1-дәрис)

7 слайд
Кенесары Қасымулы 1802-жили Көкшетау тәвәсидә туғулған. У – Қасым султанниң оғли. Абылай ханниң нәвриси. Қозғилаңниң кәлгүси рәһбири атниң қулуғида ойнап, даңқи чиққан мәргән еди. Әжайип овчилиғи билән, қилни қириқ йерип тәкшүрәйдиған адиллиғи билән, ғәйрәтлиги вә қайтмас-қәйсәрлиги билән, дадиллиғи билән мәлум еди. Униңда уюштуруш вә сәрдарлиқ талант мол еди.

8 слайд
Қозғилаң сәвәплири, мәхсити . Сәвәви: XIX әсирниң 20-30-жиллирида мустәмликә һакимийәт һөкүмранлиғи билән қазақ хәлқи арисидики мунасивәт мүрәккәпләшти. Кичик жүз билән Оттура жүздики хан һөкумранлиғиниң йоқилиши султанларниң, бийләрниң вә батурларниң хелә бөлигиниң наразилиғини пәйда қилди. Падиша һакимийити қазақ хәлқиниң әзәлдин яшап келиватқан йәрлирини һәрбий истеһкамлар селиш учун умуйүзлүк тартивелишқа башлиди. Падиша һакимийитиниң һәрбий отрядлири қазақ йезилириға һужум қилип, күн көрсәтмиди. Мошуларниң һәммиси йәрлик хәлиқни қаттиқ боһранға учритип, уларниң күн көрүшини мүшкүлләштүрди. Мәхсити: Қозғиланниң асасий мәхсити қазақларниң падиша һакимийити тартивалған ата макинини қайтурувелиш, округлирини тарқитиш, мустәмликичиләр киргүзгән селиқларни йоқитиш еди.

9 слайд
Қозғилаңни һәрикәтләндүргүчи күч. Һәрикәтләндүргүчи күч сүпитидә қозғилаңға аддий хәлиқ, шундақла старшинилар билән бийләр, батурлар, һәтта султанларму қатнашти. Қозғилаңчилар ләшкиригә үч жүзниң, атақлиқ, батурлири рәһбәрлик қилди. Қозғилаң иштрақчилири асасән қазақ хәлқи еди. Бирақ, уларниң, арисида руслар, башқуртлар, өзбәкләр, қарақалпақлар, түркмәнләр, һәтта поляклар вә башқа хәлиқ вәкиллириму болди. Уларниң бәзилири ханниң алаһидә ишәнчиси билән һөрмитигә егә болуп, алий лавазимларни егилиди. Мәсилән, Кенесарыниң кативи бурунқи рус солдити болди. Наурызбай султанниң ат бақариму Николай Губин исимлиқ рус еди. Татар Алим Ягудин Һәрбий кеңәшниң әзаси болған. Дипломатиялик хизмәткә хан намидин өзбәк Сайдаққожа Османов рәһбәрлик қилди. Уларниң һәммиси Кенесарыға яхши уюштурулған интизамлиқ қошун қурушиға ярдәмләшти вә қозғилаңчиларға өз тәжрибисини үгәтти.

10 слайд
Қозғилаңниң башлиниши 1837-жили Кенесары Қасымулы рәһбәрлигидики қозғилаң башланди. У Қазақ даласидики жирик қозғилаңларниң бири еди. Униңға үч жүзниң қазақлири толуқ қатнашти. Кенесары тарих сәһнисидә өзиниң әждади Абылай ханниң ишини давамлаштурғучи сүпитидә көрүнди. Кенесары өз адәмлирини 1837-жили Ғәрбий Сибирь генерал-губернаториға әвитип, униңга мәхсус хәт йоллиди. У хетидә Ақтау сепил- истеһками билән Ақмола приказини йоқитишни, Омбыда сүргүндә жүргән өз адәмлирини толуқ бошитишни, қазақ зимининиң пүтүнлүгини әслигә кәлтүрүшни тәләп қилди.

11 слайд
Қозғилаңниң нәтижиси вә мәғлуп болуш сәвәплири ➢ Қоқан билән Бухара ханлириниң бирикиши Кенесарини һалсиратти ➢ Кенесары өзигә қошулмиған йезиларға қаршилиқ көрсәтти. ➢ Үш жүзни өз ичигә алған жирик қозғилаң болди ➢ Кенесары 1847-ж апрельда Қирғизстан билән болған жәңдә әсиргә чүшүп, иниси Наурызбай Қасымулы иккиси қаза тапти. ➢ Кенесары вә униң йеқин һәмралирини йоқитишқа қатнашқан қирғиз манаплириниң һәммисила падиша һакимийитиниң мукапатлири билән тәғдирләнди. ➢ Кенесарыниң оғли Сыздык султан интиқам елиш мәхситидә Қирғизстан зиминиға бир нәччә қетим һәрбий жұрүш уюштурди. ➢ Россиялик алимлар Кенесарыни «Қазақ даласиниң Митридати» дәп атиған ➢ Нысанбай Жаманқұлұлы «Наурызбай-Қаншайым» дегән дастан язди ➢ 1947 жили Е.Бекмаханов «ХІХ әсирниң 20-40 жиллиридики Қазақстан» намлиқ әмгигини Кенесары қозғилиңиғи арниди.

12 слайд
Кенесары Қасымулыниң қол йәткүзгән мувапақийәтлири:  Селиқ жиғиш тәртипкә кәлтүрилди. Мал өстәргүчиләр – закат, деханлар һошур төләйдиған болди.  Егинчилик билән шуғуллинишқа мүмкинчилик яратти.  Урушқа қабилийәтлик қошун уюштурулди. Жасарити билән алаһидә көзгә чүшкән сәрвазлар арисидин йүзбешилар билән миңбешилар тайинланди.  Ички келишмәсликләр билән рулар арисидики мажраларға йол қоюлмиди.  Ханлиқ кеңәш қурулди.  Сода-сетиққа өзгиришләр киргүзилди

13 слайд
Кенесары Касымулыниң һаяти билән хизмити келәчәк әвлатқа үлгә-нәмунә. Қазақ хәлқиниң от жүрек батур пәрзентлириниң бир нәччә әвлади билән XX әсирниң бешидики миллий-азатлиқ һәрикәтниң рәһбәрлири униңдин үлгә-ибрәт елип өсти. Кенесары Касымулыниң Астана шәһиридә әжайип көркәм ядикарлиғи, унин исми билән атилидиған чоң коча бар. Кенесары қазақ хәлқини азатлиқ вә мустәқиллик йолидики күрәшкә сәпәрвәр қилди. Кенесары қозғилиңи мувәппәқийәт қазанмисиму, униң, улуқ ишлири хәлиқниң ядида мәңгү сақлиниду. Кенесары бовимизниң баш сүйиги Омск шәһириниң мирасгаһида(музей) сақланмақта.

14 слайд

15 слайд

16 слайд

17 слайд
Видеоролик көрситиш

18 слайд
1-Тапшурма. «Соални тутуп ал» уссули.  1.Кенесары Қасымұлы қайсу йәрдә ,қайсу жили дунияға кәлгән?  2.Кенесары Қасымұлы кимниң нәвриси  3. Кенесары Қасымұлы рәһбәрлигидики миллий-азатлиқ қозғилаң қайсу жилларни өз ичигә алиду?  4.Үш жүздің вәкиллири Кенесарыни қазақ ханлиғини хани қилип нәччинчи жили сайлиди?  5.Кенесарыниң миллий-азатлиқ қозғилаңни уюмдаштурушидики 3 асасий мәхсәтни атаңлар?  1  2  3  6.Кенесары хан кимниң қолидин қаза тапти?  7.Кенесариниң һәйкили қайсу шәһәрдә орунлашқан?

19 слайд
2-Тапшурма. Топ бойичә постер қорғаш Fli рр ity платформиси арқилиқ мавзу берилиду. Кенесары Қасымұлы башлиған миллий-азатлиқ қозғилаң1. Батур һәққидә 2. Қозғилаңниң сәвәви вә мәхсити 3. Қозғилаңниң нәтижиси вә йеңилиш сәвәплири.

20 слайд
3-тапшурма : Fli рр ity платформисидики Рандом чәмбәр усули Һәқиқәт/Ялған Кенесары найман руыдин чиққан Шыңғыс ханниң әвлади 1841-1847 жылдары Кенесары Қазақ ханлиғини башқурған ,қазақниң ахирқи хани Кенесарыниң асасий мәхсити Қазақ ханлиғини Россия империясиға қошуш Кенесары ханни өлтүргән қирғиз манаплири

21 слайд
Бағалау Топларниң бир-бирини баһалиши

22 слайд
https://www.classtime.com/code/DKV8GWДәрисни йәкүнләш

23 слайд
“ Башмалтақ” усули арқилиқ дәрисни баһалаш.

24 слайд
Кенесары Қасымулы рәһбәрлигидики миллий-азатлиқ қозғилаң Болған жиллири   Севәплири   Қозғилаң аймақлири   Башчилири   Һәрикәтләндүргүчи күчлири   Йеңилиш сәвәплири   Тарихи әһмийити   Өй тапшурмиси: Кәштини толтуруң

25 слайд
Пайдилинилған ресурслар:  Қазақстан тарихи оқуш қурали 7 синип (З.Е.Қабылдинов, Ж.Н.Қалиев, А.Т. Бейсембаева) Алматы: Атамұра 2018ж  «Мейигә һужум» усули  ‘ ’ QAZ MATH’’ платформиси  « Wordwall » платформиси  Ютуб  Google  « Smk.edu.kz » сайти  «Елорда.кз» сайти  « Savefrom Helper » платформиси  «Соални тутуп ал» уссули.  « Fli рр ity » платформиси  «Бағдаршам» усули  « Classtime » платформиси  “ Башмалтақ” усули