Көпмүше. Көпмүшенің стандарт түрі
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
Шығыс Қазақстан облысы,
Өскемен қаласы әкімдігінің
“№42 орта мектебі” КММ
Көпмүше.
Көпмүшенің
стандарт түрі.
Алгебра 7 сынып
Пән мұғалімі: Асылханова
Нургуль Бекмуханбетовна
1 слайд
Шығыс Қазақстан облысы, Өскемен қаласы әкімдігінің “№42 орта мектебі” КММ Көпмүше. Көпмүшенің стандарт түрі. Алгебра 7 сынып Пән мұғалімі: Асылханова Нургуль Бекмуханбетовна
2 слайд
БОС ОРЫНҒА ҚАЖЕТТІ СӨЗДЕРДІ ЖАЗЫҢЫЗДАР:
1. Сандардан, айнымалылардан және олардың
дәрежелерінен көбейту амалы арқылы құрастырылған
өрнекті бірмүше деп атайды.
2. Бірмүшенің сан көбейткіші оның коэффициенті деп
аталады.
3. Бірмүше құрамындағы айнымалылардың дәреже
көрсеткіштерінің қосындысы бірмүшенің дәрежесі деп
аталады.
4. Бірмүшелердің қосындысы көпмүше деп аталады.
5. Бірдей немесе коэффициенттері ғана өзгеше
бірмүшелерді ұқсас мүшелер деп атайды.
6. Ұқсас мүшелердің алгебралық қосындысын оған
теңбе-тең бірмүшемен алмастыруды ұқсас мүшелерді
біріктіру деп атайды.
7. Көпмүшенің дәрежесі деп оның құрамындағы бірмүше
дәрежелерінің ең үлкенін айтады.
2 слайд
БОС ОРЫНҒА ҚАЖЕТТІ СӨЗДЕРДІ ЖАЗЫҢЫЗДАР: 1. Сандардан, айнымалылардан және олардың дәрежелерінен көбейту амалы арқылы құрастырылған өрнекті бірмүше деп атайды. 2. Бірмүшенің сан көбейткіші оның коэффициенті деп аталады. 3. Бірмүше құрамындағы айнымалылардың дәреже көрсеткіштерінің қосындысы бірмүшенің дәрежесі деп аталады. 4. Бірмүшелердің қосындысы көпмүше деп аталады. 5. Бірдей немесе коэффициенттері ғана өзгеше бірмүшелерді ұқсас мүшелер деп атайды. 6. Ұқсас мүшелердің алгебралық қосындысын оған теңбе-тең бірмүшемен алмастыруды ұқсас мүшелерді біріктіру деп атайды. 7. Көпмүшенің дәрежесі деп оның құрамындағы бірмүше дәрежелерінің ең үлкенін айтады.
3 слайд
1. Көпмүшені құрайтын бірмүшелердің әрқайсысын
көпмүшенің мүшелері деп атайды.
2. Ұқсас мүшелердің алгебралық қосындысын оған
теңбе-тең бірмүшемен алмастыруды ұқсас
мүшелерді біріктіру деп атайды.
Сонымен, ұқсас мүшелерді біріктіру теңбе – тең
түрлендіру болады.
3. Көпмүшені стандарт түрінде жазу үшін:
Көпмүше құрамындағы ұқсас мүшелерді біріктіру
керек;
Көпмүшені дәрежесінің кему ретімен жазу керек.
4. Екімүшелер – бином деп те аталады.
1. БОС ОРЫНҒА ҚАЖЕТТІ СӨЗДІ ЖАЗ
3 слайд
1. Көпмүшені құрайтын бірмүшелердің әрқайсысын көпмүшенің мүшелері деп атайды. 2. Ұқсас мүшелердің алгебралық қосындысын оған теңбе-тең бірмүшемен алмастыруды ұқсас мүшелерді біріктіру деп атайды. Сонымен, ұқсас мүшелерді біріктіру теңбе – тең түрлендіру болады. 3. Көпмүшені стандарт түрінде жазу үшін: Көпмүше құрамындағы ұқсас мүшелерді біріктіру керек; Көпмүшені дәрежесінің кему ретімен жазу керек. 4. Екімүшелер – бином деп те аталады. 1. БОС ОРЫНҒА ҚАЖЕТТІ СӨЗДІ ЖАЗ
4 слайд
Көпмүшенің дәрежесі деп оның құрамындағы бірмүше
дәрежелерінің ең үлкенін айтады.
2 а
2
х+5 ах
2
-5 көпмүшесін – үшінші дәрежелі көпмүше,
ал 5х
4
– 3 у
4
+2х
2
у
3
- 3х
3
-4ух
2
+5ху+7у-9
көпмүшесінің дәрежесі 5 –ке тең, себебі оның
құрамындағы 2х
2
у
3
бірмүшесінің дәрежесі ең үлкені
2+3 =5
осы көпмүшені дәрежесінің кему ретімен жазайық:
2х
2
у
3
+ 5х
4
– 3 у
4
- 3х
3
-4ух
2
+5ху+7у-9
Мұндай көпмүшені стандарт түрдегі көпмүше дейді.
Бұл көпмүшенің ұқсас мүшелері жоқ.
СЕБЕБІН ТҮСІНДІРІП ЖАЗ::
4 слайд
Көпмүшенің дәрежесі деп оның құрамындағы бірмүше дәрежелерінің ең үлкенін айтады. 2 а 2 х+5 ах 2 -5 көпмүшесін – үшінші дәрежелі көпмүше, ал 5х 4 – 3 у 4 +2х 2 у 3 - 3х 3 -4ух 2 +5ху+7у-9 көпмүшесінің дәрежесі 5 –ке тең, себебі оның құрамындағы 2х 2 у 3 бірмүшесінің дәрежесі ең үлкені 2+3 =5 осы көпмүшені дәрежесінің кему ретімен жазайық: 2х 2 у 3 + 5х 4 – 3 у 4 - 3х 3 -4ух 2 +5ху+7у-9 Мұндай көпмүшені стандарт түрдегі көпмүше дейді. Бұл көпмүшенің ұқсас мүшелері жоқ. СЕБЕБІН ТҮСІНДІРІП ЖАЗ::
5 слайд
ВЕНН ДИАГРАММАСЫН ТОЛТЫР :
Бірмүше Екімүше - БИНОМ Үшмүше
Тақырыптың басты идеясын жаз:
5 слайд
ВЕНН ДИАГРАММАСЫН ТОЛТЫР : Бірмүше Екімүше - БИНОМ Үшмүше Тақырыптың басты идеясын жаз:
6 слайд
СХЕМА БОЙЫНША ЖҰМЫС :
ҰҒЫМДАРДЫ ЖИНАҚТА:
КӨПМҮШЕ:
Сандардан,
айнымалылардан және
олардың дәрежелерінен
көбейту амалы арқылы
құрастырылған өрнекті
бірмүше деп атайды
аталады.
Екі бірмүшеден
тұратын көпмүшені
екімүше – бином
деп атаймыз.
Үш бірмүшеден
тұратын көпмүше
үшмүше деп
аталады
6 слайд
СХЕМА БОЙЫНША ЖҰМЫС : ҰҒЫМДАРДЫ ЖИНАҚТА: КӨПМҮШЕ: Сандардан, айнымалылардан және олардың дәрежелерінен көбейту амалы арқылы құрастырылған өрнекті бірмүше деп атайды аталады. Екі бірмүшеден тұратын көпмүшені екімүше – бином деп атаймыз. Үш бірмүшеден тұратын көпмүше үшмүше деп аталады
7 слайд
ЖАЗЫЛҒАН ӨРНЕКТЕРДІ ПАЙДАЛАНЫП КЕСТЕНІ ТОЛТЫР:
Көпмүше Көпмүшенің
стандарт түрі
Көпмүшенің
коэффициенті
Көпмүшенің
дәрежесі
;281167
2222
mnnmnmnm
;314673
2222
xyxyxyxy
.19684225 abcaacab
7 слайд
ЖАЗЫЛҒАН ӨРНЕКТЕРДІ ПАЙДАЛАНЫП КЕСТЕНІ ТОЛТЫР: Көпмүше Көпмүшенің стандарт түрі Көпмүшенің коэффициенті Көпмүшенің дәрежесі ;281167 2222 mnnmnmnm ;314673 2222 xyxyxyxy .19684225 abcaacab
8 слайд
КӨПМҮШЕНІҢ ҰҚСАС МҮШЕЛЕРІН
БІРІКТІРУ ҮШІН НЕ ІСТЕУІМІЗ КЕРЕК?
ҰҚСАС МҮШЕЛЕРДІ БІРІКТІРГЕН СОҢ
КӨПМҮШЕ ҚАНДАЙ ТҮРГЕ КЕЛЕДІ?
ЖАУАБЫ:
Бірдей немесе коэффициенттері ғана өзгеше
бірмүшелерді ұқсас мүшелер деп атайды.
Ұқсас мүшеледің алгебралық қосындысын оған
теңбе-тең бірмүшемен алмастыруды ұқсас
мүшелерді біріктіру деп атайды.
Сен қалай ойлайсың?
Менің ойымша ...
8 слайд
КӨПМҮШЕНІҢ ҰҚСАС МҮШЕЛЕРІН БІРІКТІРУ ҮШІН НЕ ІСТЕУІМІЗ КЕРЕК? ҰҚСАС МҮШЕЛЕРДІ БІРІКТІРГЕН СОҢ КӨПМҮШЕ ҚАНДАЙ ТҮРГЕ КЕЛЕДІ? ЖАУАБЫ: Бірдей немесе коэффициенттері ғана өзгеше бірмүшелерді ұқсас мүшелер деп атайды. Ұқсас мүшеледің алгебралық қосындысын оған теңбе-тең бірмүшемен алмастыруды ұқсас мүшелерді біріктіру деп атайды. Сен қалай ойлайсың? Менің ойымша ...
9 слайд
Сұрақтарға жауап бер:
9а
4
+ 2а
3
- а
18
- көпмүше неге?
Себебі:
бірнеше бірмүшелер қосындысынан тұрады.
Өрнектер тең, неге?
(а
2
* а
3
)
3
=а
15
Себебі: өрнекті ықшамдау арқылы теңдікті
тексереміз.
І кезең: “Тас қақпа”
(5 балл)
СЕБЕБІ:
СЕБЕБІ:
9 слайд
Сұрақтарға жауап бер: 9а 4 + 2а 3 - а 18 - көпмүше неге? Себебі: бірнеше бірмүшелер қосындысынан тұрады. Өрнектер тең, неге? (а 2 * а 3 ) 3 =а 15 Себебі: өрнекті ықшамдау арқылы теңдікті тексереміз. І кезең: “Тас қақпа” (5 балл) СЕБЕБІ: СЕБЕБІ:
10 слайд
Оқулық :№ 105.
Ұқсас мүшелерді біріктіріңдер:
3 х
2
-4х + 1 – х
2
+3х – 7
5+ 10 х – 6х
2
– 3х
2
+ 10х - 4
10 слайд
Оқулық :№ 105. Ұқсас мүшелерді біріктіріңдер: 3 х 2 -4х + 1 – х 2 +3х – 7 5+ 10 х – 6х 2 – 3х 2 + 10х - 4
11 слайд
ІІ деңгей “Күміс қақпа”
(5 балл + 4 балл = 9 балл)
СҰРАҚҚА ЖАУАП БЕРЕ ОТЫРЫП, ТҮСІНДІР:
Бірмүше мен көпмүше ұғымдарының арасында қандай
байланыс бар?
Көпмүшенің дәреже көрсеткіші қалай анықталады?
Жақша ашу ережелерін еске түсірейік. Ол не үшін қажет?
Бірнеше бірмүше қосындысы- ол көпмүше.
Бірмүше құрамындағы айнымалылардың дәреже көрсеткіштерінің
қосындысы бірмүшенің дәрежесі деп аталады.
Жақша ашу ережелері: жақша алдынды “+” таңбасы тұрса жақшаны
ашқанда таңба өзгермейді, “-” таңбасы тұрса жақшаны ашқанда
таңба қарама қарсы таңбаға өзгереді.
Жауабы:
11 слайд
ІІ деңгей “Күміс қақпа” (5 балл + 4 балл = 9 балл) СҰРАҚҚА ЖАУАП БЕРЕ ОТЫРЫП, ТҮСІНДІР: Бірмүше мен көпмүше ұғымдарының арасында қандай байланыс бар? Көпмүшенің дәреже көрсеткіші қалай анықталады? Жақша ашу ережелерін еске түсірейік. Ол не үшін қажет? Бірнеше бірмүше қосындысы- ол көпмүше. Бірмүше құрамындағы айнымалылардың дәреже көрсеткіштерінің қосындысы бірмүшенің дәрежесі деп аталады. Жақша ашу ережелері: жақша алдынды “+” таңбасы тұрса жақшаны ашқанда таңба өзгермейді, “-” таңбасы тұрса жақшаны ашқанда таңба қарама қарсы таңбаға өзгереді. Жауабы:
12 слайд
Табаққа тәтті тоқаштарды
орналастырайық. Бірінші қабатқа 9 тоқаш,
екінші қабатқа 4 тоқаш, үшінші қабатқа 1
тоқаш орналасса, тоқаштардың орналасу
заңдылығын көпмүше түріндегі формуласы
қалай жазылады?
Тақырыптың басты идеясын жаз:
12 слайд
Табаққа тәтті тоқаштарды орналастырайық. Бірінші қабатқа 9 тоқаш, екінші қабатқа 4 тоқаш, үшінші қабатқа 1 тоқаш орналасса, тоқаштардың орналасу заңдылығын көпмүше түріндегі формуласы қалай жазылады? Тақырыптың басты идеясын жаз:
13 слайд
9+4+1= 14 тоқашЖауабы:
13 слайд
9+4+1= 14 тоқашЖауабы:
14 слайд
Өзіндік жұмыстар. (Жұптық тексеру)
Карточка 1. Ықшамда: Карточка 2. Ықшамда:
Карточка 3. Ықшамда: Карточка 4. Ықшамда:
;7542
2222
yxyxxyyx
;4865 babbab
.6837
22
ababbaab
;9876
2
yxxxxy
;9653 yxyx
.3182715 xyxyxy
;17749 cabcabac
;6441481 acababac
.5010473 abba
;281167
2222
mnnmnmnm
;314673
2222
xyxyxyxy
.19684225 abcaacab
14 слайд
Өзіндік жұмыстар. (Жұптық тексеру) Карточка 1. Ықшамда: Карточка 2. Ықшамда: Карточка 3. Ықшамда: Карточка 4. Ықшамда: ;7542 2222 yxyxxyyx ;4865 babbab .6837 22 ababbaab ;9876 2 yxxxxy ;9653 yxyx .3182715 xyxyxy ;17749 cabcabac ;6441481 acababac .5010473 abba ;281167 2222 mnnmnmnm ;314673 2222 xyxyxyxy .19684225 abcaacab
15 слайд
ІІІ деңгей “Алтын қақпа”
(5 балл + 4 балл + 3 балл = 12 балл)
1. Қай өрнек көпмүшеге жатады?
1) х(5х + у
3
);
2) 5ху
3
;
3) 5 + х + у
3
А. 3. Б. 2. В. 1ж/е З.
2. Қай өрнек көпмүшеге жатады?
1) 4 + Зу - у
2
;
2) (х + у):(х - у);
3) 7 - х.
А. 2 мен 3. Б. 1 мен 3. В. 1, 3 және 4.
3. Өрнекті стандартты көпмүше түріне келтір
6* а* а* а* а * 1,5 + 0,4 * а
3
*5 - а
6*
а
3
6а
4
+5а
3
. Б. - а
9
+ 9а
4
+ 20а
3
. B.- а
9
+ 9а
4
+ 2а
3
.
15 слайд
ІІІ деңгей “Алтын қақпа” (5 балл + 4 балл + 3 балл = 12 балл) 1. Қай өрнек көпмүшеге жатады? 1) х(5х + у 3 ); 2) 5ху 3 ; 3) 5 + х + у 3 А. 3. Б. 2. В. 1ж/е З. 2. Қай өрнек көпмүшеге жатады? 1) 4 + Зу - у 2 ; 2) (х + у):(х - у); 3) 7 - х. А. 2 мен 3. Б. 1 мен 3. В. 1, 3 және 4. 3. Өрнекті стандартты көпмүше түріне келтір 6* а* а* а* а * 1,5 + 0,4 * а 3 *5 - а 6* а 3 6а 4 +5а 3 . Б. - а 9 + 9а 4 + 20а 3 . B.- а 9 + 9а 4 + 2а 3 .
16 слайд
Сен қалай ойлайсың?
Сұраққа жауап бере отырып
түсіндір:
Алгебра пәні бізге керек бе?
16 слайд
Сен қалай ойлайсың? Сұраққа жауап бере отырып түсіндір: Алгебра пәні бізге керек бе?
17 слайд
Үйге тапсырма
№102, 103 ТАПСЫРМАЛАРЫН ОРЫНДАП
КЕЛУ;
6 – тақырып. АНЫҚТАМАЛАРМЕН ЖҰМЫС
17 слайд
Үйге тапсырма №102, 103 ТАПСЫРМАЛАРЫН ОРЫНДАП КЕЛУ; 6 – тақырып. АНЫҚТАМАЛАРМЕН ЖҰМЫС