#1 слайд
Сабақтың тақырыбы: Статика элементтері. Массалар центр і. Тепе-теңдік түрлері

1 слайд

#2 слайд
"Маған тіреу нүктесін тауып берсеңдер, жерді де көтере аламын." АрхимедМассалар центрі Тепе-теңдік шарттары.

2 слайд

#3 слайд
Саба қтың мақсаты : 10.2.3.1: абсолют қатты дененің және материалдық денелер жүйесінің массалар центрін анықтау • Абсолют қара дененің не екенін түсінеді ; • Массалар центрі не екенін түсіне алады; • Айналатын дененің тепе – теңдік шартын біледі және қолданады;

3 слайд

#4 слайд
Осы уақытқа дейін мұнараның құламау себебі неде? 1173 жылы Пиза мұнарасы қаланып басталды. Бірнеше уақыттан соң құрылыс тоқтатылып, тек 100 жыл өткен соң ғана қайта жалғасын тапты. Құрылыс аяқталғаннан соң Пиза мұнарасының қисайып тұрғаны байқалды. Пиза мұнарасының төбесі центрінен 5,3 м –ге көлбеу орналасқан. Неліктен Пиза мұнарасы көлбеу орналасқан және құламай тұр?

4 слайд

#5 слайд
Жауабы: Себебі, мұнараның массалар центрі арқылы өтетін вертикаль сызық оның табанының ауданының центрінен 2,3 м арақашықтықта орналасқан. С нүктесі – массалар центрі, С 1 - массалар центрі арқылы өтетін вертикаль сызық, О – мұнара табанының ауданының центрі

5 слайд

#6 слайд
Механиканың қатты денелердің тепе-теңдікте болу шарттарын зерттейтін бөлімі- статика.

6 слайд

#7 слайд
Тепе-теңдік деп дененің тыныштықта немесе бірқалыпты түзусызықты қозғалыста болатын күйін атайды. Деформациясын ескермеуге болатын, қозғалыс кезінде бөліктерінің өзара орналасуы өзгермейтін денелерді абсолют қатты дене деп атайды.

7 слайд

#8 слайд
Тепе-теңдіктің бірінші шарты: Денеге түсірілген барлық күштердің тең әсерлі күші нөлге тең болса, дене тепе- теңдікте болады: Егер дене қайсыбір оське қатысты айналатын болса, бұл жағдайда денені сағат тілі бағытымен немесе сағат тіліне қарсы бағытта бұруға тырысатын күш моментері пайда болады. Күш моменті деп күш модулінің иінге көбейтіндісімен анықталатын физикалық шаманы айтады, яғни M

8 слайд

#9 слайд
Тепе-теңдіктің екінші шарты: Қозғалмайтын айналу осьі бар дене тепе-теңдікте болуы үшін осы оске қатысты денеге түсірілген барлық күштер моменттерінің алгебралық қосындысы нөлге тең болуы тиіс: Денені сағат тілінің бағытымен айналдыратын күш моменті оң , ал сағат тіліне қарама-қарсы бағытта айналдыруға тырысатын күш моменті теріс деп есептелінеді.

9 слайд

#10 слайд
Тепе-теңдік түрлері:

10 слайд

#11 слайд
Айналатын денелердің тепе-теңдік шарттары 1  2  F 1 F 2 0 ... 2 1     n F F F 2 1    2 2 1 1   F F  0  RОА В

11 слайд

#12 слайд
Тепе-теңдіктің бірінші шарты F 1,2 F 2,1 F 3,1 F 3,2 F 1,3 F 2,3 1 2 3F 1 F 2 F 3 F 1 F 1,2 F 1,3 +... = 0+ + F 2 F 2,1 F 2,3+ + +... = 0 F 3 F 3,1 F 3,2+ + +… = 0+ . . . . . . . ++ F 3,2F 3,1F 2,3F 2F 1,3F 1 F 3F 1,2+ + F 2,1+ + + + + … = 0 F 1 F 2 F 3 + … =0 + +

12 слайд

#13 слайд
Материалық N нүктелердің жүйесіндегі масса центрінің С радиус-векторыm r m m m m r m r m r m r N N N N i i i С           1 2 1 2 2 1 1 ... ...     Жүйенің массалар центрі

13 слайд

#14 слайд
  i mэлементарлық масса  i r радиус-вектор

14 слайд

#15 слайд
Дененің ауырлық центрі – дененің кез келген орналасуында ауырлық күштерінің теңәрекетті күші арқылы өтетін нүкте. Массалар центрі,  ауырлық центрі  - дене қимылын немесе бөлшектердiң жүйесін сипаттайтын геометриялық нүкте; қатты дененің кеңістіктегі кез келген жағдайында оның бөлшегіне әсер ететін барлық ауырлық күштерінің қорытқы күші өтетін қатты денемен өзгеріссіз байланысты нүкте.

15 слайд

#16 слайд
Тіреу нүктесімен тіреу осі бар дене тепе – теңдікте болу үшін ауырлық центірінен өтетін вертикаль тіреу нүктесінен де өтетін (немесе тіреу осін қиып өтетін ) болу керек. Содан кейін тепе – теңдіктің әр түрінде ауырлық центірінің қалай орналасатыны анықталады.

16 слайд

#17 слайд
Жазық фигуралардың ауырлық центрі

17 слайд

#18 слайд
Тепе-теңдік түрлері Орнықты Орнықсыз Талғаусыз

18 слайд

#19 слайд
Орнықты тепе-теңдік

19 слайд

#20 слайд
Ауырлық центрі тіреу нүктесінен төмен орналасса, дененің тепе-теңдігі орнықты болады. Денені ауытқытқанда ауырлық центрі көтеріледі, дене бастапқы қалпына оралады.

20 слайд

#21 слайд
Орнықсыз тепе-теңдік

21 слайд

#22 слайд
Тіреу нүктесі ауырлық центрінен төмен орналасса, дене орнықсыз тепе-теңдікте болады. Ауырлық центрінің орын ауыстыру бағытына қарай дененің тіреу нүктесі орын ауыстырғанда тепе-теңдік қалпына келе алады.

22 слайд

#23 слайд
Талғаусыз тепе-теңдік

23 слайд

#24 слайд
Дененің кез келген қалпында күштердің тепе-теңдігі сақталатын жағдайлар болады. Дененің бұл қалпы талғаусыз деп аталады.

24 слайд

#25 слайд
Суреттегі қай дене тыныштықта тұр? 2-дене, тік сызық ауырлық центрі арқылы өтеді және тіреуді қиып өтеді.

25 слайд

#26 слайд
 Суретте көрсетілген сызғыш қандай тепе теңдікте тұр? Неге? Орнықсыз тепе-теңдік, тіреу нүктесі ауырлық центрінен төмен орналасқан.

26 слайд

#27 слайд
 Суретте көрсетілген шамдардың қайсысы орнықты тепе теңдік күйде тұр? Шамдардың салмақтары мен аудандары бірдей? 1 орнықты себебі, ауырлық центрі тіреу нүктесінен төмен орналасқан

27 слайд

#28 слайд
Сергіту сәті  Орындықта арқаларыңды тік ұстап отырыңдар. Аяқтарыңды 90 0 бұрышпен қойыңдар. Денелеріңді алға қозғамай, аяқтарыңды орындық астына жылжытпай, орындарыңнан тұрыңдар. Орындарыңнан неге тұра алмағандарыңды түсіндіріңдер. (Кіндік маңайындағы адам денесінің ауырлық центрі тірек ауданын, яғни табанды қиып өтпейді.)

28 слайд

#29 слайд
Рефлекси я 1.Сабақта мен жұмыс атқаруым 2.Бүгінгі жұмысым 3.Сабақ мен үшін 4.Сабақта мен 5.Сабақтың тақырыбын белсенді/белсенді емес ұнады/ұнамады қысқа/ұзақ жалықпадым / жалықтым түсіндім/түсінбедім

29 слайд