Мазмұндама, шығарма, ойтолғау жазудың әдістемесі

1 слайд
МАЗ МҰНДАМА, ШЫҒАРМА, ОЙТОЛҒАУ ЖАЗУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ

1 слайд

2 слайд
Жоспар: 1. Мазмұндама жұмыстарын ұйымдастыру және әдістемесі 2. Шығарма және оның әдістемесі 3. Ойтолғау (эссе) жазу, оның әдістемесі

2 слайд

3 слайд
Көркем мәт i нд i меңгертуде жи i қолданылатын жазу жұмыстарының б i р i – мазмұндама. Мазмұндама жаздыру арқылы оқушылар оқыған мәт i нд i қабылдап, сол қабылғандарын қайта жаңғыртуға ти i с және естер i нде қалған мәл i меттерд i өз сөздер i мен жазып беруге дағдыланады, сөз т i ркес i н құру, сөйлем құрау шеберл i г i не жаттығады. Мазмұндама жазу арқылы б i рқатар сөз т i ркес i мен сөйлемдер, бейнел i сөздер оқушының ес i нде қалады, оқылған мәт i нд i қайта жаңғырту үш i н сөздер мен сөйлемдерд i б i р- б i р i мен байланыстыруға жаттығады. Мазмұндама жаздыру арқылы оқушылардың т i лд i к материалдарды орынды қолдана б i луге, жазбаша сөйлеуд i ң ерекшел i г i н, мәт i нн i ң синтаксист i к құрылысын меңгертуге, ең басты қайта жасау қиялын дамытуға иг i ықпал етед i. 1. Мазмұндама жұмыстарын ұйымдастыру және әдістемесі

3 слайд

4 слайд
Б i л i м дағдыларын қалыптастыруда мазмұндаманың мынандай түрлер i н жүрг i зуге болады:  1. Дайын мәт i н бойынша мазмұндама. 2. Сурет бойынша мазмұндама. 3. Аяқталмаған мәт i н бойынша мазмұндама. Дайын мәт i н бойынша мазмұндаманың өз i н б i рнеше түрге бөлуге болады: • Мәт i нге жуық немесе толық мазмұндау. • Мәт i нн i ң мазмұнын сақтай отырып, б i рақ баяндалу формасын өзгерт i п баяндау. • Қысқарта баяндау. • Толықтырып мазмұндау.

4 слайд

5 слайд
Мазмұндама жаздырылатын мәтінмен істелетін жұмыстың жауаптары оқытушылар тәжірибесінде алуан түрлі. Бірде: 1) Оқытушы мәтіннің қандай тақырыпқа жазылғанын, идеялық мазмұны не екенін, тәлім-тәрбиелік маңызы неде екенін айтып қысқаша түсіндіріп береді. Қажетті жағдайда бірлі-жарым түсініксіз сөздер мен ұғымдар да түсіндіріле кетеді. 2) Мәтін мәнерлеп оқылады (оқытушы оқиды). 3) Оқушылардың біреуіне ауызша мазмұндатылады. 4) Мәтінді мұғалім екінші рет мәнерлеп оқиды. 5) Оқушыларға мазмұндаманы жазуға кірісу керек екендігі ескертіледі, олар жаза бастайды.Оқушылар жазу жұмыстарын орындау кезінде оларға оқытушы үнемі басшылық етіп отырады.

5 слайд

6 слайд
Қазіргі таңда оқытылатын пәндер балалардың болашағы, таңдайтын мамандығына қарай бағытталуда, яғни мақсаты білім беру ісіне ерекше назар аударылуда. Жеке тұлға, дарынды шығармашылық тұлға қалыптастыру білім мен тәрбие берудегі мемлекеттік істің ең маңыздысы болып отыр. Кәсіпке дайындау, мақсатты білім беру – жеке тұлға дамуын жүзеге асыратын мәселелер. 2. Шығарма және оның әдістемесі

6 слайд

7 слайд
Шығарма дегеніміз – оқушылардың тілдік және әдебиеттік білімдері мен өзінің таным, түйсік, көзқарасының тәжірибелеріне сүйене отырып өз ойын жүйелі, әдеби тіл қалыбында бере білуге машықтандыратын жазбаша тәжірибелік жұмыстың бірі. Қазақ әдебиеті пәндерінен шығарма жаздырудың мақсаты мен міндеті осы мазмұннан туындамақ. Мектепте шығарма жазуды 7 - 8 - сыныптарда бастаған жөн деп ойлаймын. Біз көбінесе 10 - 11 - сыныптарда шығарма жазуға үйрете бастаймыз.

7 слайд

8 слайд
1. Шығармадан баланың тілдік мәдениеті, сөздік қоры, теориялық білімі, әдеби ұғым - түсінігі, жазуға икемі мен ойлау деңгейі байқалады.   2. Шығарма – оқушының жеке тұлға ретінде өзін көрсете алуының белгісі, дағдылы жұмыстың көрінісі. Оқушының ауызша сөз саптауын қалыптастыруды біз қиын дейміз, ал ойын жазбаша түсіруге қалыптастыру одан да қиын. Олай болса, бұл – жүйелі түрде жүріп отыратын ұзақ үдерістің түпкі нәтижесі.

8 слайд

9 слайд
Эссе- франц. “essay”, ағылш. “assay”- байқау, көру, очерк; латынша “ exagium”- салыстыру, өлшеу деген мағынаны білдіреді. Эссе жанрын ашқан М. Монтень болып табылады (“Тәжірибелер”, 1580 ж.). Ол шағын көлемдегі проза түріндегі еркін композиция. Қандай да бір мәселені еркін түрде жазу, сын және публицистика жанры. Эссе нақты тақырып бойынша жеке әсері мен ой толғанысын бейнелейді және затты анықтау немесе аяқтау мүмкіндігіне ие болмайды. Эссе - жаңа, бір нәрсе туралы әдемі боялған сөз және философиялық, тарихи- биографиялық, публицистикалық, әдеби-сыни, ғылыми кең таралған, беллетристикалық тұрғыда жазылады. 3. Ойтолғау (эссе) жазу, оның әдістемесі

9 слайд

10 слайд

10 слайд

11 слайд

11 слайд

12 слайд

12 слайд

13 слайд
Тапсырма: 1. Шығарма жұмыстарын ұйымдастыру мен жүргізу жолдары қандай? 2. 5-9 сыныптарда шығарма жұмыстарын қалай жүргізу керек және тиімділігі қандай? 3. Мазмұндама құрастыруды оқушыларға үйретудің әдіс- тәсілдері. 4. Ойтолғау жазудың оқушыға тигізер әсері мен ұйымдастыру жолдары. 5. Шығарма жұмыстары мен мазмұндама жұмыстарының бір- бірімен байланысы, ұқсастығы мен айырмашылығы (Виен диаграммасына жаса) 6. Шығарма, мазмұндама, ойтолғау жұмысытары оқушыда қандай дағдыларды қалыптастырады? 7. Шығарма жұмыстары мен мазмұндамаға қойылатын талаптар мен тиімді тұстары қандай?

13 слайд